جنبش چپ و کمونیستی در فرانسه تاریخی پر افتخار دارد. این سلسله یادداشت ها لحظه هایی از این تاریخ و آفرینندگان آن را بررسی کرده است. اخبار روز به تدریج این سلسله یادداشت ها را که در روزنامه ی اومانیته منتشر شده است، باز نشر می کند.
فعال کمونیست و عضو مقاومت، اوژنی کامفن اهل شهر آراس، نقش فعالی در آزادسازی زادگاهش ایفا کرد. از همبستگی با جمهوری‌خواهان اسپانیایی تا تلاش برای عدالت برای کارگران معدن شمال فرانسه، او در تمام مبارزات قرن خود برای پیشرفت و رهایی حضور داشت
تاریخ دقیق آن مشخص نیست، اما یک چیز مسلم است: اوژنی کامفن یکی از نخستین زنان عضو حزب کمونیست فرانسه بود که احتمالاً در همان سال‌های ابتدایی دهه ۱۹۲۰ به حزب پیوست. او در منطقه شمال-پادوکاله، جایی که در پاییز ۱۸۹۳ به دنیا آمد، فعالیت سیاسی‌اش را آغاز کرد. از میان همه صفاتی که به او نسبت داده‌اند، فرهنگنامه‌ی مبارزان («مترون») این‌ها را برگزیده: «پرشور و کتاب‌خوان، وفادار و بی‌نهایت منضبط نسبت به حزب، باوقار و شجاع در برابر سخت‌ترین مصائب.» زندگی او با طوفان‌های قرن پرتلاطمش گره خورده بود.
اوژنی با موریس کامفن ازدواج کرد، مردی کمونیست، پسر یک کفاش، مکانیک در شرکت راه‌آهن شمال و عضو اتحادیه‌ی CGTU. نخستین پسرشان، موریس، در اول دسامبر ۱۹۱۱ به دنیا آمد. پس از او رنه در ۱۹۱۳ و پل در آوریل ۱۹۲۲ متولد شدند.
خانواده در شهرک کارکنان راه‌آهن در آراس زندگی می‌کردند، جایی که زندگی آن‌ها با ضرباهنگ فعالیت‌های سیاسی می‌گذشت: جلسات حزبی و تظاهرات سازمان جوانان کمونیست، که هر سه پسر از همان آغاز نوجوانی در آن مشارکت جدی داشتند. اوژنی، ستون فقرات شاخه‌ی محلی حزب در آراس بود و تمام انرژی‌اش را وقف مبارزه‌ی سیاسی می‌کرد. در میانه‌ی دهه ۱۹۳۰، تاریخ شتاب بیشتری گرفت.
در آن سوی پیرنه، اسپانیا زیر آسمانی تیره و تار گرفتار شده بود. فرانکو و ژنرال‌های خائن جمهوری را سرنگون کرده بودند و صدها هزار نفر را به تبعید فرستاده بودند. خانه‌ی کامفن در آراس از سال ۱۹۳۷ به پناهگاهی برای کودکان خانواده‌های جمهوری‌خواه اسپانیایی تبدیل شد.
اعدام دو پسرش
تابستان ۱۹۳۹ رو به پایان بود. در ۳۰ اوت، دو روز پیش از تهاجم نازی‌ها به لهستان و آغاز فاجعه‌بار جنگ جهانی دوم، موریس کامفن و پسر بزرگش به همراه حدود بیست تن از فعالان کمونیست دیگر به‌خاطر توزیع اعلامیه دستگیر شدند. همان سال، پسر میانی اوژنی، رنه، به دلیل حمایت از پیمان آلمان-شوروی دستگیر و به سه ماه زندان محکوم شد. آتش‌بس ۲۲ ژوئن ۱۹۴۰، در آراس به تولد نخستین هسته‌های مقاومت انجامید.
عملیات‌های خرابکاری پراکنده، جای خود را به شبکه‌هایی سازمان‌یافته داد که خانواده‌ی کامفن نقشی فعال در آن داشتند. هر سه پسر به صفوف مقاومت کمونیستی و گروه «فران-تیرورها و پارتیزان‌ها» پیوستند. موریس از همان ۱۹۴۱ وارد این گروه شد و در ۱۹۴۲، دو برادر دیگرش نیز به آن پیوستند.
سال نحس ۱۹۴۳، یکی پس از دیگری، دو پسرش اعدام شدند: موریس در ۱۴ مه و پل در اول نوامبر در خندق‌های دژ آراس تیرباران شدند. پل، چند روز پیش از مرگ، نامه‌ای نوشت که سندی تکان‌دهنده از شکنجه‌هایی بود که تحمل کرده بود: «با همه‌ی این‌ها، من همچنان می‌خندیدم و آواز می‌خواندم. تا آخرین لحظه، یک کمونیست فرانسوی باقی می‌مانم. هیچ پشیمانی ندارم، جز اینکه کاش می‌توانستم کار بیشتری انجام دهم. اگر دوباره به دنیا بیایم، زندگی‌ام را همان‌گونه تکرار خواهم کرد.»
اوژنی دو پسرش را از دست داد؛ و مقاومت، دو رزمنده‌ی سرسخت را. او، که زمانی ژاک دوکلوس را پس از بازگشت از بلژیک پنهان کرده بود، با اتکا به رفقایش ایستاده ماند. در بهار ۱۹۴۴، ایستگاه‌های راه‌آهن شمال فرانسه هدف حملات هوایی متفقین قرار گرفت تا خطوط تدارکاتی آلمان قطع شود. هواپیماهای آمریکایی بدون وقفه بمباران می‌کردند و ده‌ها غیرنظامی کشته شدند.
در دادگاه مردمی لنز در سال ۱۹۷۰
بین ۲۷ آوریل تا ۱۳ ژوئن ۱۹۴۴، شهر آراس پانزده بار بمباران شد و به‌ویژه منطقه‌ی ایستگاه به‌شدت آسیب دید. اوژنی کامفن به‌عنوان نماینده‌ی اتحادیه‌ی زنان فرانسه (UFF) به کمیته‌ی آزادسازی آراس پیوست؛ سازمانی که او ریاست بخش محلی آن را نیز بر عهده داشت.
در اول سپتامبر ۱۹۴۴، آراس آزاد شد و در ۲۲ نوامبر، اوژنی نخستین نشست عمومی UFF را سازمان‌دهی کرد؛ این سازمان زنان، که غیرمختلط بود، از سوی حزب کمونیست تأسیس شده بود و میراث‌دار «کمیته‌ی جهانی زنان علیه فاشیسم و جنگ» و «اتحادیه‌ی دختران جوان فرانسه» به شمار می‌رفت. اوژنی در سال ۱۹۴۵ به‌عنوان عضو شورای شهر آشیکور، واقع در جنوب‌غربی آراس، انتخاب شد.
در دهه‌ی ۱۹۷۰، او به فعالیت‌های خود در قالب سازمان «کمک سرخ» ادامه داد و سردبیر روزنامه‌ی آن با عنوان «آزادی پیروز خواهد شد» شد. در همان دوران، در پی انفجار گاز در معدن فوشیر-له-لنز که جان ۱۶ معدن‌چی را گرفت، دادگاه مردمی لنز شکل گرفت و اوژنی در آن شرکت کرد. او همچنین از عملیات تلافی‌جویانه‌ی گروه‌های مائوئیست علیه دفاتر معادن دولتی حمایت کرد، و در این مسیر، از حزب کمونیست فرانسه جدا شد.
اوژنی کامفن، که عمرش به نزدیک صد سال رسید، در سال ۱۹۸۷ در شهر محبوبش آراس درگذشت.
برگردان برای اخبار روز: ریحانه مقدم
قسمت پیشین این سری:
مبارزان آزادی بخش؛ ۷. ژرژ گنگوئن، «فرماندار جنگل» در چالش گفتار و کردار
