هیئت‌های بلندپایه نظامی از ترکیه و اسرائیل این هفته در شهر باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، گرد هم آمدند تا درباره سازوکاری برای جلوگیری از درگیری‌ها در سوریه رایزنی کنند. پس از سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، میان این دو قدرت منطقه‌ای رقابت بر سر نفوذ در سوریه شدت گرفته است. هر دو کشور بخش‌هایی از خاک سوریه را در اشغال خود دارند.
کشمکش ترکیه و اسرائیل بر سر نفوذ و کنترل قدرت در سوریه تازه نیست. در دوره بشار اسد از آنجا که اسرائیل با توجه به آزادی عمل در زمین و آسمان سوریه کمتر با ترکیه درگیر می شد، جنگ لفظی آنکارا و تل آویو برای فرونشاندن خشم نیروهای داخلی و مهار تنش طرفین کافی بود. در آن دوره اسرائیلی در هماهنگی با مسکو و سکوت ترکیه هر گاه ضروری می دید به نام مقابله با اقدامات جمهوری اسلامی با کمترین هزینه در هر نقطه از خاک سوریه دست به عملیات می زد. با سقوط اسد در دمشق و قدرت گیری نیروهایی که ترکیه پدرخوانده آنها تلقی می شود آرایش نیروها تغییر کرده، ترکیه در رقابت و جنگ هژمونی نسبت به سایرین دست بالا را گرفته و با پشتیبانی همه جانبه از گسترش و تثبیت اقتدار احمد الشرع قصد دارد آنچه را که به دست آورده است حفظ کند. حالا هر اقدام اسرائیل در خاک سوریه عامل تضعیف احمدالشرع و در تضاد با منافع آنکارا است. حمله اسرائیل در سوم آوریل به پایگاه “تی فور” در حمص کاسه صبر آنکارا را لبریز کرد و اختلافات را به آنجا رساند که با واسطه ترامپ طرفین تصمیم گرفتند از طریق گفتگو جنگ هژمونی در سوریه را مدیریت کنند. نشست باکو دور اول این تلاش بود.
اقدام نظامی اسرائیل پیش از نشست باکو
هفته گذشته، نیروهای اسرائیل چندین حمله هوایی در سوریه انجام دادند و سایت‌های نظامی، از جمله پایگاه هوایی حماه و پایگاه هوایی تیاس (تی۴) را که ترکیه در نظر داشت به زودی در آن مستقر شود، هدف قرار دادند.
این حملات درست زمانی رخ داد که آنکارا در حال آماده شدن برای اعزام یک تیم فنی برای بازرسی پایگاه تی۴ و انجام ارزیابی اولیه برای بازسازی آن بود.
۲ مقام غربی به میدل ایست آی گفتند که «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم اسرائیل به همتایان خود اطلاع داده است که اسرائیل فرصت محدودی برای حمله به پایگاه تی۴ پیش از آن را دارد که ترکیه بتواند دارایی‌های خود را در آنجا مستقر کند. او گفته است که به محض ورود ترکیه، این پایگاه دیگر برای عملیات اسرائیل ممنوع خواهد بود.
اگر ارتش ترکیه هدف حمله نیروهای اسرائیل، حتی به اشتباه قرار گیرد، ممکن است باعث یک درگیری بزرگ شود. با این حال، استقرار سامانه‌های پدافند هوایی در این پایگاه‌ها، هواپیماهای اسرائیلی را از عملیات در این منطقه بازمی‌دارد.
میدل ایست آی هفته گذشته گزارش داد که آنکارا در حال تصرف پایگاه تی۴ برای استقرار پهپادهای نظارتی و حمله است.
ارتش ترکیه در نهایت قصد دارد یک سیستم دفاع هوایی لایه‌ای در داخل و اطراف پایگاه با قابلیت‌های برد کوتاه، متوسط و بلند ایجاد کند که برای مقابله با تهدیدات هواپیماها، پهپادها و موشک‌ها طراحی شده است.
بر اساس گزارش‌ها، این طرح‌ها شامل استقرار موقت سامانه‌های دفاع هوایی اس-۴۰۰ ساخت روسیه تا تکمیل بازسازی پایگاه است.
به گفته برخی مقامات به رسانه ها، نتانیاهو معتقد است که پس از حملات هوایی، پیشرفت‌هایی برای دستیابی به توافق خلع سلاح با ترکیه حاصل شده است و مذاکرات ادامه دارد.
نتانیاهو همچنین تاکید کرده است که اسرائیل همچنان بر غیرنظامی کردن کامل جنوب سوریه، از جمله هرگونه حضور ترکیه اصرار دارد.
یک منبع جداگانه مطلع از تنش‌های ترکیه و اسرائیل نیز تائید کرد که هر دو طرف از زمان حمله اسرائیل به پایگاه تی۴ در حال مذاکره برای ایجاد یک خط رفع تخاصم بوده‌اند.
این منبع گفت: مقامات اسرائیل و ترکیه هر دو بیانیه‌های مشابهی را در یک روز منتشر کردند و گفتند که به دنبال درگیری با یکدیگر در سوریه نیستند. به نظر می‌رسد اقدامی هماهنگ شده است.
نسیمی از سایکس–پیکو؛ دور اول مذاکرات هیات‌های اسرائیلی و ترکیه در باکو
به گزارش رویترز، دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل پیشتر تایید کرده بود که نشست هیات‌های بلندپایه اسرائیل و ترکیه روز چهارشنبه در آذربایجان برای غلبه بر اختلافات در منطقه برگزار شد.
شبکه تلویزیونی کان روز پنجشنبه گزارش داد که دور اضافی مذاکرات بین اسرائیل و ترکیه پس از عید فصح یهودیان برگزار خواهد شد.
همچنین این گزارش خاطرنشان کرد که مقامات ترکیه به هواپیمای نظامی حامل یک هیات اسرائیلی اجازه ندادند از حریم هوایی ترکیه در مسیر باکو پرواز کند. در نتیجه، طبق گزارش‌ها، هواپیما مجبور شد از غرب در اطراف ترکیه پرواز کند و از دریای سیاه عبور کند.
دیدار در باکو پس از سفر نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، به واشنگتن انجام شد. در آنجا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، همتای ترکیه‌ای خود، رجب طیب اردوغان، را «باهوش» خواند، اما در عین حال به نتانیاهو درباره ترکیه قول حمایت داد. با این حال، این حمایت به شرطی خواهد بود که اسرائیل خواسته‌های خود را به موارد «منطقی» محدود کند، مانند جلوگیری از انتقال سلاح‌های ایرانی به حزب‌الله لبنان از طریق جنوب سوریه.
سپس، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، به دو «دوست نزدیک» خود پیشنهاد میانجی‌گری داد. جمهوری آذربایجان برای ترکیه یک کشور «برادر» به‌شمار می‌آید، در حالی که اسرائیل بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تسلیحات این کشور قفقازی است و بخش عمده‌ای از نیاز نفتی خود را نیز از آنجا تأمین می‌کند. هر سه کشور یک ویژگی مشترک دارند: تنش و رقابت با جمهوری اسلامی و بر عکس.
در باکو درباره تقسیم مناطق نفوذ در سوریه گفت‌وگو شد. رسانه‌های اسرائیلی این مذاکرات را با توافق‌نامه سایکس–پیکو در سال ۱۹۱۶ مقایسه کردند؛ توافقی که در جریان جنگ جهانی اول میان دیپلمات‌های بریتانیایی و فرانسوی برای ترسیم مناطق نفوذ استعماری‌شان در خاورمیانه منعقد شد. «خطی که به‌دلخواه در شن‌ها کشیده شد» تا به امروز موجب درگیری‌های خونین شده است.
از همین رو، تفاهم ترکیه و اسرائیل خطر آن را دارد که به تثبیت تجزیه و بی‌ثباتی سوریه منجر شود. این توافق، مداخلات خارجی را بیش از پیش مشروعیت می‌بخشد و در بلندمدت زمینه‌ساز جنگ‌های جدیدی در منطقه شامات (Levante) خواهد بود. در این میان، آنکارا و تل‌آویو در روند بازطراحی خاورمیانه که با هدایت واشنگتن انجام می‌شود، به‌مثابه دست راست و چپ شیطان ایفای نقش می‌کنند.
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه روز چهارشنبه به سی ان ان ترک گفت که تماس‌های ترکیه و اسرائیل ماهیت غیر رسمی و فنی دارد. وی همچنین گفت که ترکیه علاقه‌ای به رویارویی با اسرائیل در سوریه ندارد و هیچ پایگاه رسمی در این کشور عربی ندارد.
