جنبش چپ و کمونیستی در فرانسه تاریخی پر افتخار دارد. این سلسله یادداشت ها لحظه هایی از این تاریخ و آفرینندگان آن را بررسی کرده است. اخبار روز به تدریج این سلسله یادداشت ها را که در روزنامه ی اومانیته منتشر شده است، باز نشر می کند.
متولد منطقه برتانی، عضو سندیکای کارگری CGT، نماینده منتخب حوزه سن در دوره جبهه مردمی، شارل تیون یکی از سه رهبر اصلی سازمان مخفی کمونیستی بود. او بنیان‌گذار شاخه فرانسوی گروه‌های پارتیزانی «فرانک‌تیورور» بود و پس از آزادی فرانسه، به مقام وزارت رسید
در سال ۱۹۴۰، او یکی از نه نماینده کمونیستی بود که از دستگیری گریختند. تیون به فعالیت زیرزمینی در بوردو و سپس در پاریس روی آورد.
در تاریخ ۱۷ ژوئن ۱۹۴۰، شارل تیون، رهبر شاخه مخفی حزب کمونیست فرانسه، فراخوانی برای تشکیل یک دولت مقاومت صادر کرد؛ دولتی که باید «با فاشیسم هیتلری بجنگد (…)، برای استقلال ملی تلاش کند و اقداماتی علیه سازمان‌های فاشیستی اتخاذ کند.»
این فراخوان که با عنوان «مردم فرانسه» منتشر شد، به‌صورت اعلامیه‌ای پخش شد، به‌ویژه در منطقه بوردو، جایی که تیون، نماینده سابق حزب کمونیست در دوره جبهه مردمی، که پیش‌تر به‌صورت غیابی محکوم شده بود، ساکن شده بود. او یکی از چهار مسئول منطقه‌ای حزب بود و مأموریت داشت تا ساختار مخفی حزبی را در جنوب‌غرب فرانسه بازسازی کند. این فعالیت‌های زیرزمینی در چارچوب سازمانی موسوم به «سازمان ویژه» انجام می‌شد که وظیفه چاپ روزنامه‌ها و اعلامیه‌ها و حفاظت از رهبران را بر عهده داشت.
از اکتبر ۱۹۴۰، شارل تیون به یکی از سه رهبر اصلی حزب کمونیست تبدیل شد و در دسامبر همان سال به پاریس بازگشت. بنوا فرشون مسئول سازمان‌دهی کادرهای منطقه‌ای و جنبش سندیکایی (CGT) بود، ژاک دوکلوس هدایت بخش سیاسی و رسانه‌ای را بر عهده داشت، و تیون مسئولیت ساختار نظامی را بر دوش گرفت.
رهبری برجسته
تیون از همان ابتدا به‌عنوان سازمان‌دهنده‌ای توانمند شناخته شده بود. او تجربه‌ی فراوانی از مبارزات جمعی در شرایط دشوار داشت. متولد رن در سال ۱۸۹۷، این ملوان جوان در حدود بیست سالگی یکی از رهبران اعتصابی شد که منجر به شورشی در میان حدود ۲۰۰ ملوان در یک کشتی نظامی در دریای سیاه شد؛ کشتی‌ای که در کنار نیروهای ضدانقلابی روس موسوم به روس‌های سفید فعالیت می‌کرد. به‌دلیل این شورش، او به پنج سال زندان با اعمال شاقه محکوم شد. با کاهش مجازات، به زادگاهش در برتانی بازگشت و فعالیت خود را در سندیکای CGTU و حزب نوپای کمونیست آغاز کرد.
تیون پس از آنکه در سال ۱۹۲۳ ریاست اتحادیه استانی CGTU را بر عهده گرفت، به فعالیت دائمی در جنبش کارگری پرداخت. طبق گزارش تاریخ‌نگار دنی پشانسکی در دائره‌المعارف «مترون»، او به‌ویژه در جریان اعتصاب کارگران زن کارخانه‌های کنسروسازی در دوآرننه (منطقه فینیستر) که در سال ۱۹۲۴ آغاز شد — زنان موسوم به «پن ساردین» — نقش فعالی داشت. او سپس در چندین جنبش بزرگ کارگری دیگر شرکت کرد و به یکی از رهبران اصلی تبدیل شد، ابتدا در فدراسیون کارگران صنعت سرامیک و محصولات شیمیایی، و سپس در اتحادیه بنادر و اسکله‌ها.
پیش از جنگ جهانی دوم
پس از عضویت در هیئت اجرایی سندیکای سراسری CGT، تیون به منطقه پاریس رفت و به کمیته مرکزی حزب کمونیست پیوست. او در انتخابات محلی اوبر‌ویلیر نامزد شد و در سال ۱۹۳۵ به‌عنوان مشاور محلی، و در مه ۱۹۳۶ به‌عنوان نماینده پارلمان انتخاب شد. او مدتی نیز عضو دفتر سیاسی حزب بود، ولی به‌زودی آن را ترک کرد. در این زمان، نشانه‌های نزدیک‌شدن روزهای تیره در شرق اروپا پدیدار شده بود و مبارزه با فاشیسم و نازیسم به یک اولویت فوری بدل شده بود.
در آوریل ۱۹۳۹، تیون عضو هیئتی بین‌المللی بود که به اسپانیا اعزام شد تا به بازگرداندن جمهوری‌خواهان اسپانیایی کمک کند، از طریق کشتی‌هایی که شرکت فرانس-نویگاسیون تدارک دیده بود. در سال ۱۹۴۰، او یکی از معدود نمایندگانی بود که از دستگیری گریخت. سپس به زندگی مخفیانه روی آورد؛ ابتدا در بوردو، سپس در پاریس.
سازمان‌دهنده‌ای همه‌جانبه
با اتکا به سال‌ها تجربه در مبارزات اجتماعی و توانمندی‌اش در سازمان‌دهی، تیون در پایان سال ۱۹۴۱ شاخه فرانسوی فرانک‌تیورورها و پارتیزان‌ها (FTPF) را تأسیس کرد و رهبری آن را بر عهده گرفت. این گروه‌های مبارز در سایه، شاخه نظامی «جبهه ملی» بودند که حزب کمونیست در مه همان سال ایجاد کرده بود تا فعالیت‌هایش را فراتر از چارچوب حزبی گسترش دهد.
طی سه سال، اعضای FTP در سراسر کشور در قالب گروه‌های چریکی شکل گرفتند و نقشی حیاتی، و اغلب فداکارانه، در مقاومت داخلی ایفا کردند. از زمان پیاده‌سازی نیروهای متفقین در ۶ ژوئن ۱۹۴۴، آن‌ها در آزادسازی خاک فرانسه و شهرهای بزرگ نقش مؤثری داشتند. سهم تیون در این پیروزی به‌رسمیت شناخته شد: او در دولت نخست دوگل وزیر نیروی هوایی شد، سپس وزیر تسلیحات، و در دولت سوم، وزیر بازسازی و شهرسازی.
پس از جنگ
او بار دیگر به‌عنوان نماینده حوزه سن انتخاب شد. اما جهان وارد دوران جنگ سرد شد، و تیون با چالشی روبه‌رو شد که برایش آمادگی کافی نداشت. به تحریک مسکو، یک تسویه‌حساب درون‌حزبی به سبک محاکمات استالینی تدارک دیده شد؛ ماجرایی که بعدها «پرونده مارتی–تیون» نام گرفت. در جریان آن، آندره مارتی، قهرمان تیپ‌های بین‌المللی، از حزب اخراج شد و تیون به رده‌های پایین‌تر حزب تنزل یافت. سرانجام در سال ۱۹۷۰، تیون از حزب به‌طور کامل کنار گذاشته شد و نام او در تاریخ رسمی قهرمانان حزب کمونیست فرانسه، به‌ندرت ذکر شد، با وجود اینکه از آغازگران واقعی مقاومت بود.
برگردان برای اخبار روز: ریحانه مقدم
قسمت قبلی این سری:
مبارزان آزادی بخش؛ ۸. اوژنی کامفن، عشق به شهر خود آراس در دل و فریاد در گلو
