درآمد:
نوروز نماد جشن همبستگی و هم زیستی جامعه موزائیکی ایران و مقاومت در برابر سیاست‌های خانمان‌سوز حکومتی است که کماکان از پذیرش و به رسمیت شناختن تنوعِ شادان در جامعه ایران سر باز می‌زند. در متن فرهنگ همیشه سوگوار و مرگ زده حکومتی، امروز شادی و ابراز آن در عرصه عمومی به ابزار مقاومت فرهنگی تبدیل شده است. اما شوربختانه شهر ارومیه در آستانه نوروز صحنه جولانِ بی‌تدبیری کارگزاران حکومت و افراط‌گرایی قومی گشت.
برخلاف سال‌های گذشته، مجوز رسمی استانداری آذربایجان غربی برای برگذاری جشن پیشواز نوروز در ۲۸ اسفند توسط هموطنان کُرد ساکن ارومیه صادر گشت و مراسم بزرگداشت نوروز با حضور صدهزار نفری هموطنان کرد و ترک و نوروز دوستان در شهر ارومیه برگذار شد. در این شادی نوروزی، عده‌ای از قوم‌گرایان افراطی کرد زبان شعارهای تنش‌برانگیز سر دادند و نمادهای تحریک‌آمیز در دست گرفتند. سپس، رئیس روحانی شورای شهر ارومیه فراخوانی برای برگزاری تجمعی اعتراضی در روز ۲ فروردین ماه صادر کرد. این فراخوان با حمایت و حضور امام‌جمعه، دیگر مسئولان شهر و دستجات عزاداری موسوم به «علویون» برگزار شد. ۲۰۰ هزار چوبدست بین شرکت‌کنندگان در مراسم پخش کردند. قوم‌گرایان افراطی ترک زبان به شکل سازمان‌یافته در این مراسم شرکت کردند و شعارهایی ضد همبستگی ملی و علیه هموطنان کرد در حضور مسئولان حکومتی شهر سر دادند.
دو گفتمانِ آشوب‌زا و ناآرامی‌های اخیر
واقعیت این است که هم گفتمان ناسیونالیسم افراطی و هم گفتمان مذهبی شیعه‌محور، بستر مناسبی برای رشد و ریشه دوانیدن افراط‌گرایی قومی فراهم کرده است. گفتمان ناسیونالیستی پرخاشگر با نادیده گرفتن حقوق دمکراتیک اقوام ریشه‌دار در خاک ایران زمین، تلاش کرد «ملت واحد» بسازد. همان‌گونه که حکومت دینی کماکان در تلاش است تا «امت واحده» را قالب زند و بر مردم تحمیل کند. ماحصل این دو پروژه، فقدان به‌رسمیت شناختن «گوناگونی» به‌مثابه سرشت ایران زمین و قرارداد اجتماعی نوین آن بر اساس «تفاوت» است. مخرج مشترک ما، «تفاوت» است. ایران خانه مشترک تمام تفاوت‌های ما است.
شهر ارومیه پس از انقلاب به مرور به شهری از جنس باروت تبدیل شده است. هویت‌طلبی قومی و فرهنگی پایداری در برابر پروژه ناکامِ «امت‌سازی» حکومت است. اما نمی‌توان چشم بر این واقعیت بست که افراط‌گرایان قوم‌مدار، پرچمدار کشورهای همسایه در ایران باشند و از هر فرصتی، از جمله ورزشگاه، بهره بگیرند تا پرچم‌های ترکیه و جمهوری آذربایجان را در بازی تیم تراکتور در تبریز به اهتزاز در بیاورند.
این‌گونه افراط‌ها سنخیتی با واکنش و اعتراض به سیاست‌های سرکوب و تبعیض نظام‌مند جمهوری اسلامی ندارد و با نیات نیروهای بحران‌آفرین حکومتی هم‌سو است تا از این گرایشات افراطی جهت تحکیم ماشین سرکوب بهره برداری سیاسی کنند. بااین‌حال، نمی‌توان از ریشه مناقشات مذهبی «شیعه و سنی» و منازعات قومی «کرد و ترک»، غافل ماند و هم‌سویی ابزاری و شومِ افراط‌گرایی قومی و رانت‌خواران حکومتی را در این صحنه‌سازی‌ها نادیده گرفت. همان‌گونه که نمی‌توان چشم بر هم‌سویی قوم‌گرایی افراطی با کشورهایی چون ترکیه، جمهوری آذربایجان و اسرائیل بست.
رواج هر گونه افراط‌گرایی، خواه قومی خواه مذهبی، وقتی با چاشنی مبارزه با حکومتی سرشته می‌شود که حتی از استفاده ابزاری از «افراط‌گرایی» برای ایجاد جو وحشت از مطالبات برحق اقوام ایرانی ابایی ندارد، این پرسش را پیش روی ما می‌گذارد آیا حاکمیت بر ابعاد فاجعه اشراف دارد و مایل است از امنیتی کردن مسائل قومی و سوءاستفاده از آن دست بکشد یا جلوی سیاست‌های افراطی خود و قوم‌گرایان افراطی را در این شرایط حساس بگیرد.
فضیلت مدنی به مثابه مبارزه با افراط گرایی
تنش‌زدایی و تبعیض‌‌‌زدایی از جامعه از زمره وظایف حکومت است. اما فضیلت مدنی نیز حُکم می‌کند که فعالان سیاسی، کنشگران مدنی و فعالان حوزه عمومی، سوای هر هویت قومی و فرهنگی، مروج فرهنگ مُدارا، تفاهم، گفت‌وگو و پرهیز از کینه‌پراکنی باشند و با هرگونه قوم‌گرایی افراطی، که نتیجه‌ای جز کشتار قومی و مذهبی و نابودی ایران ندارد، به طور شفاف مرزبندی کنند.
راهکارها و مواضع حزب دموکراتیک مردم ایران
۱ اجرای عدالت و رفع تبعیض داخلی
پذیرش و اجرای حقوق فرهنگی و زبانی اقوام ایرانی، از جمله آموزش زبان مادری در کنار زبان فارسی.
توسعه متوازن و رفع تبعیض اقتصادی در مناطق مرزی و قوم‌نشین.
پایان دادن به سرکوب کنشگران مدنی و فعالان حقوق اقوام.
۲. تقویت گفتمان همبستگی ملی و پذیرش تنوع
ایران سرزمین همه اقوام و مذاهب است.
هیچ قومی بر قوم دیگر برتری ندارد.
پذیرش و احترام به تنوع فرهنگی و مذهبی، تنها راه جلوگیری از پروژه‌های تجزیه‌طلبانه و بی‌ثبات‌سازی است.
اتحاد اقوام ایرانی در برابر دشمنان خارجی، برای حفظ تمامیت ارضی و استقلال کشور، ضرورتی تاریخی است.
۳. مسئولیت حکومت در کاهش تنش‌ها
حکومت باید از دامن زدن به گفتمان‌های مذهبی و قومی افراطی خودداری کند و اجازه ندهد که ابزار دست بیگانگان شود.
رفع تبعیض و به رسمیت شناختن حقوق همه اقوام و مذاهب، مهم‌ترین راه مقابله با توطئه‌های خارجی است.
در شرایطی که ناقوس جنگ است و دست های بیگانه بیکار ننشسته‌اند و مایلند از شکاف‌های موجود در پیکره ملی به نفع خود بهره برداری کنند، پاسداری از این خانه مشترک وظیفه تمام صاحبان این مُلک کهن‌سال است.
حزب دموکراتیک مردم ایران
۷ فروردین ۱۴۰۴
