جنبش چپ و کمونیستی در فرانسه تاریخی پر افتخار دارد. این سلسله یادداشت ها لحظه هایی از این تاریخ و آفرینندگان آن را بررسی کرده است. اخبار روز به تدریج این سلسله یادداشت ها را که در روزنامه ی اومانیته منتشر شده است، باز نشر می کند.
۱. پیر ژرژ، معروف به سرهنگ فابیَن: جرقه‌ی مقاومت مسلحانه
مقاومت چگونه آغاز می‌شود؟ اغلب با حرکاتی کوچک و ظاهراً بی‌اهمیت، مثل پخش اعلامیه یا شرکت در یک راه‌پیمایی. اما زمانی می‌رسد که سرکوب بسیار شدید می‌شود و مقاومت مسلحانه اجتناب‌ناپذیر. ۲۱ اوت ۱۹۴۱، روزی تعیین‌کننده برای جوانی به‌نام پیر ژرژ بود، که در آن زمان به “فرِدو” معروف بود، اما تاریخ او را با نام جنگی دیگری شناخت: “سرهنگ فابیَن”
پیر ژرژ، معروف به “فِرِدو”، با وجود داشتن تنها ۲۲ سال، به‌مدت طولانی در جنبش انقلابی شرکت داشت و اولین مبارزی بود که در زمان اشغال فرانسه توسط آلمان نازی یک سرباز آلمانی را کشت. عملیات ترور در ایستگاه متروی باربِس-روشوشوار در پاریس، در ۲۱ اوت ۱۹۴۱، آغازگر نبرد مسلحانه‌ای شد که فرانسوی‌ها را در زمان آزادی فرانسه به کنشگرانی در کنار متفقین بدل کرد.
پیر ژرژ، که بعدها به سرهنگ فابیَن معروف شد، در سن ۱۷ سالگی، در اکتبر ۱۹۳۶، به اسپانیا رفت و یک ماه بعد، درباره‌ی سنش دروغ گفت تا بتواند به تیپ‌های بین‌المللی بپیوندد.
مقاومت چگونه آغاز می‌شود؟ اغلب با حرکاتی کوچک و ظاهراً بی‌اهمیت، مثل پخش اعلامیه یا شرکت در یک راه‌پیمایی. اما زمانی می‌رسد که سرکوب بسیار شدید می‌شود و مقاومت مسلحانه اجتناب‌ناپذیر. ۲۱ اوت ۱۹۴۱، روزی تعیین‌کننده برای جوانی به‌نام پیر ژرژ بود، که در آن زمان به “فرِدو” معروف بود، اما تاریخ او را با نام جنگی دیگری شناخت: “سرهنگ فابیَن”.
آن صبح، او با دو رفیقش، روبر گوسکن و ژیلبر بروستلین، در ایستگاه متروی باربس-روشوشوار قرار گذاشت. فرناند زالکینوف هم به آن‌ها پیوست. روی سکو، حدود بیست نفر منتظر قطار بودند. ساعت ۸:۰۵ صبح، دو گلوله شلیک شد. یک سرباز نیروی دریایی آلمان به‌نام آلفونس موزر، نقش زمین شد.
پیر با اسلحه‌ی ۶.۳۵ میلی‌متری‌اش فرار کرد، ژیلبر هم پشت سرش، در حالی که روبر و فرناند در جهت دیگری رفتند. ژیلبر بعدها در خاطراتش نوشت: «کسی ما را دنبال نمی‌کرد، اما فابیَن سرعتش را زیاد کرد و چند قدم جلوتر از من افتاد. او فریاد زد: “تیتی انتقامش را گرفت!”» تیتی، لقب دوستش ساموئل تیسلمان بود که همراه هانری گوترو، دو روز قبل توسط آلمانی‌ها اعدام شده بودند.
اگرچه آن روز به نظر می‌رسید این ترور فقط انتقامی شخصی است، اما در واقع نتیجه‌ی مسیری طولانی بود. فرِدو در ۱۴ سالگی، کارش را به‌عنوان شاگرد نانوا آغاز کرد و سپس به‌عنوان کارگر فلزکار وارد حزب کمونیست شد.
در ۱۷ سالگی، به اسپانیا رفت و دروغ گفت تا به تیپ‌های بین‌المللی بپیوندد. در تابستان ۱۹۳۷، با وجود سن کمش، در عملیات‌های نظامی شرکت کرد و سه بار زخمی شد. پس از بازگشت به پاریس، به‌سرعت در سازمان جوانان کمونیست پیشرفت کرد.
او مسئول انتشار غیرقانونی نشریه “نگهبان جوان” بود. در دسامبر ۱۹۳۹، به همراه خانواده‌اش و شش فعال دیگر به‌خاطر چاپ و توزیع اعلامیه‌های کمونیستی دستگیر شد. با وجود تبرئه در ماه مه، بازداشت و در حال انتقال به بوردو بود که از قطار فرار کرد. پس از مدتی اقامت در مارسی، در سال ۱۹۴۱ به پاریس برگشت و معاون آلبر اوزولیا (سرهنگ آندره) شد تا “گردان‌های جوانان” را سازماندهی کند.
فرِدو اولین کسی در میان این گردان بود که یک سرباز آلمانی را کشت. گلوله‌های آن صبح آگوست، آغاز رسمی مقاومت مسلحانه بود. آلمانی‌ها بلافاصله هشدار دادند هر فرانسوی بازداشت‌شده “گروگان” محسوب می‌شود و در صورت تکرار چنین اقداماتی، گروگان‌ها اعدام خواهند شد. صدها نفر از مبارزان مقاومت در این مسیر جان باختند.
فرِدو موفق شد از دست آلمانی‌ها بگریزد. در مارس ۱۹۴۲، از دستگیری فرار کرد و به اطراف روشفور رفت. در آنجا، به‌عنوان رهبر فِ‌تِ‌پِ (فرانک تیرورها و پارتیزان‌ها)، یکی از نخستین گروه‌های چریکی فرانسه را در دوب تأسیس کرد. او گاهی با لباس کشیش، به کمک کشیش بوورِس، به پاریس می‌رفت.
اما در نوامبر ۱۹۴۲، در ایستگاه متروی رپوبلیک دستگیر و به آلمانی‌ها تحویل داده شد. پس از شکنجه و محکومیت به اعدام، به قلعه رومن‌ویل منتقل شد. در مه ۱۹۴۳ فرار کرد و دوباره گروه‌های مقاومت را در مناطق مختلف سازماندهی کرد.
با رسیدن زمان آزادسازی، مقاومت مسلحانه‌ای که او بنیان نهاده بود، به ثمر نشست. پاریس در آگوست ۱۹۴۴ شورید. سرهنگ فابیَن، مسئول منطقه جنوب ایلدوفرانس، در آزادسازی پایتخت مشارکت کرد. فرانسوی‌ها در کنار متفقین، نقش‌آفرین تاریخ خود شدند. فابیَن، در رأس گروهی که به ۵۰۰ نفر می‌رسید و بعداً به “ستون فابیَن” معروف شد، به سوی شرق حرکت کرد.
اما تنها چند ماه پیش از تسلیم آلمان، در نزدیکی مولوز، در ۲۷ دسامبر ۱۹۴۴، در اثر انفجار مین جان باخت. او تنها ۲۵ سال داشت.
برگردان برای اخبار روز: ریحانه مقدم
