با فرار از جنگ سودان، زنان پناهجو در اردوگاه‌های چاد با شرایط سخت‌تری روبه‌رو شده‌اند. بسیاری از آنان گزارش داده‌اند که برای بقا مجبور به پذیرش روابط جنسی در ازای غذا، پول و یا دسترسی به خدمات شده‌اند. آسوشیتدپرس در این گزارش، بر اساس گفت‌وگوهای مستقیم با زنان آسیب‌دیده و تحلیل شرایط، به بررسی این بحران انسانی پرداخته است.
فرار از جنگ؛ ورود به کابوس جدید
با عبور از مرز سودان به چاد، بسیاری از زنان سودانی امیدوار بودند که از وحشت جنگ رهایی یابند؛ جنگی که بیش از ۲۰ هزار کشته برجای گذاشته است. اما تجربه آنان در اردوگاه‌های پناهجویان نشان داد که هنوز با چالش‌هایی بسیار تلخ روبه‌رو هستند. یک زن ۲۷ ساله که اخیراً مادر شده، گفت که فرار از جنگ او را به ناامیدی جدیدی رسانده است: مجبور شدن به پذیرش روابط جنسی برای تأمین نیازهای اولیه خانواده‌اش.
این زن، توضیح داد پس از فرار از سودان و مواجهه با کمبود غذا، به یک نیروی امدادرسان برای کمک مراجعه کرد. وی افزود: «او از شرایط من سوءاستفاده کرد و در ازای پول، به من پیشنهاد رابطه جنسی داد.» این ماجرا در نهایت به تولد فرزند کوچکش ختم شد.
گزارش‌های گسترده سوءاستفاده جنسی
بر اساس مصاحبه‌های انجام‌شده توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس، زنان سودانی گزارش داده‌اند که نه تنها نیروهای محلی، بلکه امدادرسانانی که برای حفاظت و کمک به آنها در اردوگاه حضور دارند، نیز از این موقعیت سوءاستفاده کرده‌اند. برخی از آنان ادعا کرده‌اند که این افراد در ازای غذا، پول و یا شغل، از زنان خواسته‌اند تا روابط جنسی با آنها برقرار کنند.
بر اساس گفته‌های یک روانشناس سودانی به نام دارالسلام عمر، این زنان که از بی‌پولی و فقدان حمایت رنج می‌برند، اغلب ناچار به پذیرش این شرایط می‌شوند. وی گفت: «برخی از آنان باردار شده‌اند و نمی‌توانند برای سقط جنین به کلینیک مراجعه کنند زیرا از طرد اجتماعی هراس دارند.»
چالش‌های گزارش‌دهی سوءاستفاده‌ها
برخلاف اهمیت مقابله با این سوءاستفاده‌ها، بسیاری از زنان از ترس انتقام یا مواجهه با فشار اجتماعی، جرأت گزارش دادن ندارند. یک زن که از سوی یکی از امدادرسانان مورد سوءاستفاده قرار گرفته بود، گفت: «می‌ترسیدم که اگر او را گزارش کنم، خودش مرا به پلیس معرفی کند.»
سازمان‌های امدادی بین‌المللی مانند پزشکان بدون مرز، اگرچه از وجود چنین مواردی اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند، اما می‌پذیرند که سوءاستفاده جنسی یک چالش جدی در مناطق بحرانی است. به گفته کریستوفر لاک‌یر، دبیر کل پزشکان بدون مرز: «این‌گونه رفتارها نقض آشکار تعهدات ماست و ما قصد داریم تحقیقات جدی در این زمینه انجام دهیم.»
ابعاد بحران انسانی در چاد
جنگ داخلی سودان که از آوریل ۲۰۲۳ آغاز شد، موجی از آوارگان را به کشورهای همسایه از جمله چاد روانه کرده است. بر اساس گزارش‌ها، بیش از صدها هزار نفر، که عمدتاً زنان و کودکان هستند، از خشونت‌ها و کشتارها در دارفور فرار کرده‌اند. این افراد با ورود به اردوگاه‌های شلوغ و کم‌منابع، با کمبود امکانات اساسی مواجه شده‌اند.
با وجود تلاش سازمان‌های بین‌المللی برای ارائه خدمات به پناهجویان، کمبود بودجه و تمرکز بر نیازهای اولیه مانند غذا و سرپناه، باعث شده که موضوعاتی مانند مقابله با سوءاستفاده‌های جنسی به حاشیه رانده شود.
ناامنی و آسیب‌پذیری زنان پناهجو
یکی از عوامل مهم در افزایش آسیب‌پذیری زنان، عدم دسترسی به شغل و منابع مالی است. زنی ۱۹ ساله که از منطقه دارفور به چاد گریخته بود، گفت که برای تأمین مخارج زندگی خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌هایش به کار در یک رستوران در اردوگاه روی آورد. اما وقتی درخواست افزایش حقوق کرد، صاحبکارش او را مجبور به پذیرش رابطه جنسی کرد. وی گفت: «اگر ما شرایط بهتری داشتیم، نیازی به قبول این تحقیرها نداشتیم.»
اقدامات ناکافی برای حمایت از زنان
سازمان ملل متحد و سایر نهادهای امدادی مدعی‌اند که اقداماتی برای حمایت از زنان و جلوگیری از سوءاستفاده‌ها انجام داده‌اند. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد «فضاهای امن» در اردوگاه‌ها و ارائه آموزش‌های آگاهی‌بخش اشاره کرد. همچنین، خط تلفن رایگان و جعبه‌های بازخورد ناشناس برای گزارش‌دهی سوءاستفاده‌ها در دسترس قرار دارد.
با این حال، بسیاری از زنان سودانی از وجود این امکانات بی‌خبرند یا از ترس قضاوت و انگ اجتماعی از استفاده از آنها خودداری می‌کنند.
چشم‌انداز آینده: نیاز به تغییرات بنیادین
برای کاهش آسیب‌های وارده به زنان سودانی در اردوگاه‌های پناهجویان، چند اقدام ضروری به نظر می‌رسد:
- افزایش شفافیت در عملکرد سازمان‌های امدادی:
سازمان‌های امدادی باید سازوکارهای شفاف و موثری برای گزارش‌دهی و پیگیری موارد سوءاستفاده جنسی ایجاد کنند. - ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای زنان پناهجو:
دسترسی به شغل و منابع مالی می‌تواند وابستگی زنان به افرادی که از آنها سوءاستفاده می‌کنند را کاهش دهد. - افزایش آگاهی عمومی در اردوگاه‌ها:
اطلاع‌رسانی به زنان درباره حقوق‌شان و منابع حمایتی موجود می‌تواند به کاهش سوءاستفاده‌ها کمک کند. - حمایت‌های روانی و اجتماعی:
ارائه خدمات مشاوره و روان‌درمانی برای زنانی که دچار سوءاستفاده شده‌اند، به بهبود وضعیت روانی آنان کمک خواهد کرد.
نتیجه‌گیری
داستان زنان سودانی در اردوگاه‌های پناهجویان چاد نمادی از بی‌عدالتی و بی‌توجهی به حقوق انسانی در بحران‌های انسانی است. این زنان که از جنگ و خشونت گریخته‌اند، اکنون در برابر فقر و سوءاستفاده جنسی آسیب‌پذیر شده‌اند. مقابله با این بحران، مستلزم توجه جدی‌تر جامعه جهانی و تعهد واقعی سازمان‌های امدادی به حقوق انسانی است.
در دنیایی که انسانیت باید در اولویت باشد، نباید هیچ زنی برای بقا مجبور به از دست دادن کرامت خود شود.
آسوشیتدپرس- برگردان برای اخبار روز: کمال فرهمند
