یک سال پس از فرار بشار اسد و فروپاشی رژیم بعث، سوریه صحنه همزمان جشنهای گسترده و نگرانیهای عمیق است. در حالی که دولت انتقالی به رهبری احمد الشرع کوشیده است سالگرد سقوط دیکتاتوری را به یک «جشن ملی» بدل کند، بخشهایی از جامعه سوریه – بهویژه اقلیتهای دروزی و علوی – این روز را با ترس و ناامیدی سپری میکنند.
جشنهای گسترده در دمشق زیر پرچمهای جدید
به گزارش اومانیته، در آستانه هشتم دسامبر، دمشق در حال آمادهسازی برای سالگرد سقوط رژیم سابق است. خیابانها با پرچمهای سبز، سفید و سیاه و پوسترهای جنگجویان شورشی تزئین شده است. دولت انتقالی این مراسم را «روز ملی تازه» میخواند.
ده روز پیش از سالگرد، آغاز «حمله نهایی» علیه بقایای رژیم در ادلب – که پایگاه هیئت تحریر شام و ستون اصلی قدرت دولت انتقالی است – فضای هیجانزدهای در پایتخت و سایر شهرهای تحت کنترل دولت ایجاد کرد.
در بازار و کوچههای دمشق، جمعیت بسیاری گرد آمدهاند. برخی از شهرهای دور، مثل درعا، خود را به پایتخت رساندهاند تا در مراسم شرکت کنند. بخشی از جمعیت اما شعارهایی با رنگوبوی آشکار فرقهای سر میدهند، ازجمله شعارهایی علیه ایران و اقلیتهای شیعه.
اقلیتها: دور از جشن، نزدیک به ترس
اما در مناطقی چون جرمانا که جمعیت دروزی بیشتری دارد، فضا کاملاً متفاوت است. بسیاری از دروزیها میگویند در جشنهای رسمی شرکت نخواهند کرد. در استان سویدا، درگیریهای خونین میان نیروهای دولتی، قبایل بادیهنشین و شبهنظامیان دروزی در تابستان گذشته حدود ۲ هزار کشته برجای گذاشته است.
علویها نیز که طی سال گذشته هدف حملات انتقامجویانه، آدمربایی و پوگروم قرار گرفتهاند، در وضعیت مشابهی به سر میبرند. در حومه حمص، خانوادههای علوی هنوز پس از حمله مرگبار ماه گذشته، خانههای خود را سنگربندی کردهاند.
یک شهروند علوی میگوید:
«چطور میشود جشن گرفت وقتی هر شب صدای شکستن در و پنجره و حمله میشنویم؟»
«هیچکس دیکتاتوری را نمیخواهد، اما زندگی بهتر نشده است»
فارغ از هیجان عمومی، بسیاری از سوریها معتقدند که با وجود سقوط دیکتاتوری، آزادی و امنیت واقعی حاصل نشده است.
مایا، دانشجوی دمشقی که سال گذشته مدتی را در زندان رژیم اسد گذراند، میگوید:
«هیچکس دلش برای رژیم بشار تنگ نشده، اما واقعیت این است که ما امروز هم از نظر حقوق و آزادیها در وضع بهتری نیستیم.»
حضور عناصر سابق گروههای جهادی در ارتش و دستگاههای امنیتی، و افزایش لحن فرقهای در منابر و رسانهها، این نگرانیها را تشدید کرده است.
وعده احمد الشرع: پنج سال تا دموکراسی
دولت انتقالی میگوید با گشودن کشور به روی گردشگران و رسانههای خارجی، گامهای اولیه را برای بازسازی سیاسی و اقتصادی آغاز کرده است. نهادهای دولتی اکنون با نماد «عقاب خاکستری» – نشان جدید قدرت – آراسته شدهاند و تمام پارکهای عمومی برای جشنهای هشتم دسامبر رزرو شدهاند.
احمد الشرع وعده داده است طی پنج سال آینده ساختارهای حکمرانی جدید را تثبیت و مسیر سوریه بهسوی یک دموکراسی پایدار را هموار کند. با این حال، برای بسیاری از اقلیتها و بخشهای آسیبپذیر جامعه، تضمینی برای امنیت و حقوق سیاسیشان هنوز دیده نمیشود.
یک سال پس از پایان دیکتاتوری، سوریه میان شور انقلابی اکثریت و ترس اقلیتها در نوسان است. جشنهای گسترده خیابانی در دمشق تصویری از امید ارائه میدهد، اما در بسیاری از شهرها و محلهها، سایه خشونت و بیاعتمادی همچنان سنگین است.
