اسرائیل و نوار غزه در آستانه تحولی تازه قرار گرفتهاند. جنبش حماس روز جمعه اعلام کرد بخشی از طرح ۲۰ مادهای دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، برای پایان دادن به جنگ دو ساله غزه را میپذیرد؛ طرحی که پیشتر از سوی اسرائیل مورد تأیید قرار گرفته بود. در بیانیه حماس آمده است این جنبش با آزادی گروگانها طبق فرمول مبادله پیشنهادی ترامپ موافق است و آمادگی دارد مدیریت نوار غزه را به یک نهاد فلسطینی متشکل از تکنوکراتها و بر اساس اجماع ملی فلسطینی واگذار کند.
حماس با این حال، درباره مهمترین بخشهای مورد نظر آمریکا و اسرائیل، از جمله خلع سلاح و پذیرش عقبنشینی تدریجی اسرائیل سکوت کرده و تأکید نموده است که این مسائل نیازمند مذاکره بیشتر با میانجیهاست. یک مقام ارشد حماس در گفتوگو با الجزیره تأکید کرد «پیش از پایان کامل اشغال» هیچگونه خلع سلاحی صورت نخواهد گرفت. این موضع شکاف عمیق میان طرفها را همچنان پابرجا نگه میدارد.
ترامپ در واکنش به بیانیه حماس در شبکه اجتماعی خود نوشت این موضعگیری نشان میدهد حماس «برای یک صلح پایدار آماده است» و افزود: «اسرائیل باید فوراً بمباران غزه را متوقف کند تا بتوانیم گروگانها را بهسرعت و با امنیت آزاد کنیم.» او همچنین اعلام کرد گفتوگوها درباره جزئیات در حال جریان است و این مسئله فراتر از غزه، به صلحی دیرپا در خاورمیانه مربوط میشود.
پیشتر ترامپ به حماس تا روز یکشنبه مهلت داده بود تا طرح او را بپذیرد و هشدار داده بود در غیر این صورت «جهنمی بیسابقه» علیه این گروه برپا خواهد شد. او مدعی شده بود که «همه کشورها» از این طرح حمایت کردهاند و این آخرین فرصت برای توافق است.
هنوز واکنشی رسمی از سوی اسرائیل به بیانیه حماس منتشر نشده است، اما ساعتی پس از انتشار آن، ساکنان غزه از شدت گرفتن بمبارانهای اسرائیل در محله رِمال در شهر غزه و همچنین در خانیونس خبر دادند. در واشنگتن، سناتور جمهوریخواه لیندزی گراهام پاسخ حماس را «رد غیرمستقیم» طرح دانست و نوشت: «یک بله همراه با اما؛ بدون خلع سلاح، حفظ کنترل فلسطینی بر غزه و گره زدن آزادی گروگانها به مذاکرات. این در اصل همان رد طرح رئیسجمهور است.»
قطر اعلام کرده در هماهنگی با مصر و آمریکا، گفتوگوهای تازهای درباره طرح ترامپ آغاز خواهد کرد. حماس در بیانیه خود از تلاشهای بینالمللی، عربی و اسلامی برای پایان دادن به جنگ قدردانی کرد و گفت آماده است «بلافاصله از طریق میانجیها وارد مذاکرات برای بررسی جزئیات شود».
بر اساس طرح ترامپ، بلافاصله آتشبس برقرار خواهد شد، همه گروگانها با زندانیان فلسطینی مبادله میشوند، اسرائیل بهتدریج از غزه عقبنشینی میکند، حماس خلع سلاح خواهد شد و یک دولت انتقالی با مدیریت یک نهاد بینالمللی اداره امور غزه را به دست میگیرد.
در سطح جهانی، این تحول با واکنشهای گسترده روبهرو شده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، از پاسخ حماس استقبال کرده و همه طرفها را به استفاده از این فرصت برای پایان جنگ فراخوانده است. توماس فلچر، رئیس دفتر کمکهای سازمان ملل، این طرح را «پنجرهای برای رساندن کمکهای حیاتی به فلسطینیان» دانسته و تأکید کرد سازمان ملل آماده ورود فوری ۱۷۰ هزار تُن کمک به غزه است.
با وجود این، شرایط میدانی همچنان بحرانی است. اسرائیل جاده اصلی شهر غزه را بسته و به یک میلیون ساکن آن دستور داده به جنوب بروند، در حالی که سازمان ملل هشدار داده «هیچ نقطهای در غزه امن نیست». در همین حال، حملات اسرائیل که پس از عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس آغاز شد، تاکنون به گفته مقامات بهداشتی غزه بیش از ۶۶ هزار کشته بر جای گذاشته که بیشترشان غیرنظامی بودهاند. اسرائیل نیز میگوید هنوز ۴۸ گروگان در دست حماس باقی ماندهاند که ۲۰ نفرشان زندهاند.
اکنون، در حالی که طرح ترامپ همزمان امید و تردید برانگیخته، چشمها به سمت مذاکرات تازهای دوخته شده است که میتواند مسیر جنگ غزه و آینده سیاسی فلسطین را دگرگون کند.
