مقدمه:
ژینا #مهسا_امینی، دختر جوان سقزی، سه سال پیش در سفری به تهران، در تاریخ ۲۲ شهریورماه ۱۴۰۱، ساعت ۶ بعدازظهر توسط گشت ارشاد در خیابان بازداشت شد و با ضربهای بر سر، به کُما رفت.
درسومین سالگرد مهسا «ژینا» امینی، امجد امینی، پدر مهسا، در حساب اینستاگرام خود نوشت: «مهسای عالمتابم، نامت هنوز ورد زبانهاست که در دل هر انسانی جای دارد. یاد و نامت گرامی باد.»
قتل عمد حکومتی دلخراش «ژینا»، تجمع بزرگی را در برابر بیمارستان کسری تهران رقم زد. با انتشار عکس او در حالت کُما، حاکمیت از وحشت حضور مردم تهران و اصرار بستگانش، پیکر این دختر جوان را به شهر سقز انتقال داد و در تاریخ ۲۶ شهریور ۱۴۰۱، در گورستان آیچی سقز، دختران و زنان کُرد با برداشتن روسری و با طرح شعار#ژن_ژیان_ئآزادی به اعتراض نشستند و مردان خشمگین نیز راه را بر نمازگزار حکومتی بستند.بعدتر،ترجمان این شعار «#زن_زندگی_آزادی»، درسراسرایران، به شعار محوری این خیزش عظیم و نماد جنبشی بلندقامت بدل گردید!
به عبارتی، سه سال از قتل عمد حکومتی «ژینا»، جنبش بزرگ «زن، زندگی، آزادی» همچنان نفس میکشد. این جنبش تنها علیه قتل یک دختر جوان نبود؛ بلکه پژواکی بود از سالها سرکوب، تبعیض جنسیتی و اجتماعی، و مطالبات عدالتخواهانه مردم ایران. نسل جوان، بهویژه دانشآموزان و دانشجویان، درکنار زنان که نقش اصلی در گسترش و پایداری جنبش داشتند. ارزیابی از جنبش «زن، زندگی، آزادی» بیانگر نقش قدرتمند دختران نسل جوان و زنان در جانبداری از جنبش ژینایی باید شمرده شود.
خاستگاه جنبش:
قتل عمد حکومتی مهسا در تهران، نقطهی شروعی برای اعتراضات در سراسر ایران بود. زنان، جوانان و همه شهروندان علیه حجاب اجباری، تبعیضهای جنسیتی و سرکوبهای حکومتی ایستادند. رقص و آواز، دوچرخهسواری و برداشتن روسریها، نماد مقاومت زنان شد.دانشآموزان و دانشجویان با حضور فعال در خیابانها، مدارس و دانشگاهها، جنبش را بهسرعت گسترش دادند و صدای اعتراض را به سرتاسر جامعه رساندند.
دستاوردهای اجتماعی و سیاسی:
– برجسته شدن جایگاه زنان بهعنوان محورعدالت اجتماعی
– فروریختن ترس در بین جوانان دختروپسر،بازتکثیر شجاعت!
– نه سازش و نه تسلیم
– تأکید بر عدالت اجتماعی و برابری جنسیتی
– سازمانیابی مستقل مردم، بدون اتکا به دخالت نیروهای خارجی
– ایجاد اتحاد میان ملیتها و طبقات مختلف مردم
– الهامبخشی به جنبشهای مشابه در سطح بینالمللی
– جنبش مهسا و همنسلان اودرجامعه نشان داده است که این جنبش هرگزبه شرایط قبل ازشهریور۱۴۰۱وبه عقب برنخواهد گشت.
واکنش حکومت:
حکومت با سرکوب شدید، بازداشتها، اعدام و حملات خشونتآمیز تلاش کرد این سطح وسیع اعتراضات را خاموش کند. برجستهترین واکنش حاکمیت، مسمومسازی دانشآموزان در بیش از ۱۳۰ مدرسه در سراسر ایران بود. تا به امروز عوامل این اقدام شناخته نشدهاند، اما برای مردم روشن بود که این کار از سوی اتاق فکر سپاه و نیروهای امنیتی برنامهریزی شده بود. وحشت از شعارنویسیها و عمامهپرانیها نیز باعث شد اتاق فکر حکومت فعال شود، اما هیچیک از این اقدامات نتوانست جلوی گسترش جنبش را بگیرد.
تلاش برخی گروهها برای تغییر یا تضعیف شعار محوری جنبش:
یکی از نکات مهم تاریخ جنبش، حفاظت از شعار اصلی #ژن_ژیان_ئآزادی، (زن، زندگی، آزادی) بود. برخی گروهها تلاش کردند این شعار را تغییر یا تضعیف کنند.
طرح شعار جایگزین «مرد، میهن، آبادی» که از اتاق فکر نیروهای امنیتی رژیم به برخی طیفهای سلطنتی راه یافت، تنها یک بار در تاریخ ۶ مهر ۱۴۰۱ توسط دانشجویان شیراز ادا شد و پس از آن در داخل کشور دیگر پی گرفته نشد و تکرار نگردید. در خارج از کشور سلطنتطلبان آن را در بوق و کرنا کردند.
عیناً در خارج از کشور مجاهدین تلاش کردند که شعار «زن، مقاومت، آزادی» را جایگزین شعار محوری جنبش سازند، اما تا امروز هیچ اثرگذاری واقعی نداشته است.
چشمانداز و نتیجهگیری طبقاتی:
جنبش ژینا نشان داد که تغییرات پایدار تنها از پایین و با سازمانیابی مردم ممکن است. آیندهی جنبش در پیوند میان زنان، پرستاران، کارگران، دانشجویان، معلمان و بازنشستگان و جانبداران بهسازی محیطزیست و روستاییان زحمتکش و سایر جنبشهای اجتماعی، مسیر پیشروی خود را به اشکال مختلفی هموار میسازد.
نتیجهگیری:
باید گفت؛ برابر این همه ایستادگی دختران و زنان و مردان ایران، حاکمان تزویر و فساد تنها به حربهی احضار، بازداشت، زندان و شکنجه و طناب دار برای گردنها تکیه دادهاند و با گسترش اعدامها میخواهند مبارزات حقطلبانهی مردمی را به عقب برانند. به همین دلیل، صدور احکام اعدام برای زنان مبارزی همچون: #شریفه_محمدی کارگر زندانی، #پخشان_عزیزی مددکار اجتماعی و #وریشه_مرادی فعال حقوق زنان، بیان خشم حاکمیت علیه نقش پیشبردی زنان در مبارزات جاری را نشان میدهد.
باید با صدای بلند فریاد زد؛ این جنبش عظیم نشان داد که به قیم نیازی ندارد؛ بلکه روی پای خود است و بهدور از فرمان شاه و شیخ و دخالتگری بیگانه، تنها متکی به سازمانیابی خویش است تا استوارانه کمر راست کند و خود را در مبارزهی نابرابر با تمامی دشمنان مردم در تمامیت جغرافیای ایران، راهبری نماید!
یکشنبه ۳۰ شهریور ۱۴۰۴ برابر با ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵
