تصاویر ماهوارهای تازه از مرکز فردو، که در اعماق کوهستان ساخته شده، گودالهایی بزرگ، دهانههایی مشکوک، و تخریب احتمالی ورودی تونلها را نشان میدهد. اما هیچ نشانهای از آسیب به سالنهای غنیسازی زیرزمینی دیده نمیشود. آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) نیز اعلام کرده هیچ نشانهای از انتشار پرتوهای رادیواکتیو از سایتها مشاهده نشده است
تصمیم رئیسجمهور آمریکا برای بمباران سه مرکز کلیدی هستهای ایران، اگرچه ممکن است تواناییهای اعلامشده اتمی جمهوری اسلامی را هدف قرار داده باشد، اما اکنون کارشناسان هستهای هشدار میدهند این اقدام، وظیفهٔ نظارت و ردیابی اورانیوم ایران را به طرز چشمگیری دشوارتر کرده است.
به گزارش بلومبرگ، ترامپ در بیانیهای اعلام کرده این تأسیسات «بهطور کامل نابود شدهاند»، اما بررسیهای مستقل هنوز این ادعا را تأیید نکردهاند. در حالی که حملات ممکن است تأسیسات اعلامشده را تخریب کرده باشند، ناظران هشدار میدهند این وضعیت میتواند انگیزهای برای انتقال برنامهٔ هستهای ایران به زیرزمین و پنهانکاری بیشتری را فراهم کند.
به گفتهٔ داریا دولزیکووا، پژوهشگر ارشد در اندیشکده «خدمات سلطنتی متحد» در لندن، «سناریوی محتملتر این است که ایران به این نتیجه برسد که شفافیت و همکاری سودی ندارد، و بنابراین ایجاد تأسیسات مخفی و مستحکمتر منطقیتر خواهد بود.»
تصاویر ماهوارهای تازه از مرکز فردو، که در اعماق کوهستان ساخته شده، گودالهایی بزرگ، دهانههایی مشکوک، و تخریب احتمالی ورودی تونلها را نشان میدهد. اما هیچ نشانهای از آسیب به سالنهای غنیسازی زیرزمینی دیده نمیشود. آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) نیز اعلام کرده هیچ نشانهای از انتشار پرتوهای رادیواکتیو از سایتها مشاهده نشده است.
آژانس در حال حاضر تلاش میکند با ادامه بازرسیها، میزان واقعی آسیب را ارزیابی کند. این نهاد اعلام کرده از بیش از یک هفته پیش دیگر نمیداند ذخایر اورانیوم غنیشده ایران کجا نگهداری میشوند. مقامات ایرانی نیز اذعان کردهاند پلمبهای آژانس را شکسته و این مواد را به مکانی نامشخص منتقل کردهاند.
پیش از حملهٔ آمریکا، حملات اسرائیل به سایتهای نطنز و فردو موفقیت محدودی داشتند. تصاویر نشان میدادند خسارات وارده به نطنز عمدتاً در بخشهای برقرسانی و ترانسفورماتورها بوده است.
در ادامه، آمریکا به همراه اسرائیل مرکز تحقیقاتی فناوری هستهای اصفهان را نیز هدف قرار داد؛ محلی که طبق ارزیابیهای آژانس، خسارت شدیدی دیده است.
ژنرال دان کین، از نیروی هوایی ایالات متحده، اعلام کرده که «ارزیابی نهایی خسارات زمان خواهد برد»، اما گزارش اولیه از آسیب شدید در هر سه مرکز خبر میدهد. در این عملیات، از بمبهای عظیمالجرم GBU-57 موسوم به «بونکر-بَستر» برای حمله به تأسیسات زیرزمینی استفاده شده است.
طبق برآوردها، ایران دارای حدود ۹ هزار کیلوگرم اورانیوم غنیشده است که از این مقدار، ۴۱۰ کیلوگرم با غنای ۶۰٪ بوده و برای ساخت حدود ۱۰ بمب اتمی کافی است. اما اکنون مکان این ذخایر نامشخص است و آژانس نمیتواند توازن مواد (material balance) را برقرار کند.
رابرت کلی، مدیر پیشین بازرسیهای آژانس در عراق و لیبی هشدار داده: «از آنجایی که سایتها بمباران شدهاند و همه نوع مواد در محیط پخش شده، آژانس دیگر هرگز نخواهد توانست از نمونهبرداری محیطی استفاده کند. ذرات ایزوتوپی حالا بهطور نامحدود در فضا پراکندهاند و تشخیص منشأ آنها غیرممکن خواهد بود.»
نشست شورای حکام آژانس با حضور ۳۵ کشور عضو قرار است روز دوشنبه در وین برگزار شود. آژانس خواستار توقف فوری درگیریها برای رسیدگی به وضعیت شده است.
اگرچه آمریکا و اسرائیل قصد داشتند با این عملیات مانع از پیشرفت برنامه هستهای ایران شوند، اما نتیجهٔ آن ممکن است معکوس باشد: ایران را به سوی پنهانکاری بیشتر سوق دهد و ابزارهای نظارتی جامعهٔ جهانی را تضعیف کند.
