اعلامیه مشترک هیئت اجرائی سازمان کارگران انقلابی ایران (راه کارگر) و کمیته مرکزی حزب کمونیست ایران: ضرورت همبستگی انسانی در برابر سناریوی شکست خوردۀ تفرقه افکنی در اورمیه
در دوم فروردین ۱۴۰۴، شهر چند فرهنگی اورمیه شاهد تجمعی بود که به ظاهر با انگیزه مناسبت مذهبی شیعیان ترک زبان سازماندهی شده بود. اما پشت پردۀ این گردهمایی، دست های پنهان مرتجعان محلی، ناسیونالیست های پان ترکیست و همراهی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی قرار داشت. آنها تلاش می کردند از این رویداد به عنوان ابزاری برای دامن زدن به تنش های ناسیونالیستی بین مردم کرد و ترک استفاده کنند. این رویداد، درحالی رخ داد که تنها سه روز پیش از آن، مراسم نوروزی با شکوهی با حضور مردم کرد و شماری از ترک ها و دیگر اقوام در میدان تیر اورمیه برگزار شده بود. مراسمی که نماد همزیستی مسالمت آمیز و اشتراکات فرهنگی بود و کوچکترین نشانه ای از شعارهای تفرقه انگیز در آن دیده نمی شد. بر همین زمینه اجتماعی و پیشینه تاریخی بود که آذربایجانی های پیشرو، به صورت گروهی یا منفرد، توطئه های تفرقه افکنانه رژیم و پان ترکیست ها را محکوم کرده و ضرورت تقویت اتحاد بین ملل کرد و ترک را مورد تاکید قرار داده اند. کم نبودند شمار ترک زبانانی که در مراسم نوروزی امسال در میدان تیر اورمیه دست در دست کردها رقصیدند. این هم صدائی و همبستگی در جریان خیزش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» به برجسته ترین شکل خود را نشان داد. این همبستگی نه تنها نماد مقاومت در برابر سیاست های سرکوب گرانۀ جمهوری اسلامی بود، بلکه نشان داد که ملیت های مختلف می توانند فارغ از تفاوت های تاریخی، زبانی، فرهنگی، مذهبی و غیره حول خواسته های مشترکی مانند آزادی، دمکراسی و برابری متحد شوند. اورمیه قرن هاست به عنوان شهری چند فرهنگی شناخته می شود که در آن ترک ها، کردها، ارمنی ها، آشوری ها و دیگر گروه های قومی و مذهبی در کنار یکدیگر زندگی کرده اند. این همزیستی تنها محدود به حوزۀ اجتماعی نیست؛ بلکه در لایه های عمیق تری ریشه دوانده است. برای مثال، خانواده های ترک و کرد در اورمیه دهه هاست با تشکیل پیوندهای خویشاوندی، هویت خود را فراتر از مرزهای قومی تعریف کرده اند.
این نخستین بار نیست که شهر اورمیه آماج چنین سناریوی تفرقه افکنانه قرار گرفته است. آخرین نمایش انتخاباتی مجلس اسلامی، یک پرده از این سیاست توطئه گرانه توسط رژیم جمهوری اسلامی بود که با همراهی غیر مستقیم پاره ای از ناسیونالیست های کوته بین کُرد بر روی صحنه آمد. در آن زمان، در کردستان این نمایش انتخاباتی به طور گسترده ای تحریم شده بود و کردستان کمترین میزان مشارکت را در مقایسه با همه مناطق ایران داشت. اما بر خلاف کردستان، نمایش انتخاباتی اورمیه به شیوه ای مهندسی شد که از دوازده نماینده استان آذربایجان غربی هفت تن آنها، ظاهرآ با بیشترین میزان رای در مقایسه با همه ایران، کرد بودند، در حالی که در انتخابات های گذشته این رقم تنها سه تن بود. این نمایش توطئه گرانه برای ایجاد تفرقه میان مردم ترک و کرد زبان در استان آذربایجان غربی طراحی شده بود.
حکومت ایران از ابتدا با بهره گیری از سیاست های تبعیض آمیز تلاش کرده است همبستگی دیرینه ملیت ها را تضعیف کند تا از این طریق به حاکمیت ناکارآمد، ارتجاعی، فاسد و سرکوبگر خود ادامه دهد. در اورمیه، این استراتژی به شکل حمایت غیرمستقیم از جریان های پانترکیست و نادیده گرفتن خشونت های تحریک آمیز آنها نمود یافته است. تقابلِ ساختگی مذکور نه تنها بازتاب دهندۀ سیاست های آگاهانه حکومت برای تضعیف اتحاد ملل ساکن جغرافیای ایران، بلکه نشاندهندۀ نقش مخرب جریان های ناسیونالیستی افراطی است که منافع خود را بر مصالح عمومی ترجیح می دهند. گذشته از این نمی توان از سیاست های ناسیونالیستی و توسعه طلبانه دولت ترکیه چشم پوشی کرد. دولت ترکیه سابقه طولانی در اجرایی کردن سیاست های شبه فاشیستی و ایجاد تفرقه در بین ملل ساکن این مناطق دارد. از این رو پانترکیست ها با حمایت کشورهایی مانند ترکیه و آذربایجان، هویت ترک های ایران را ابزاری برای پیشبرد اهداف ژئوپلیتیک خود می دانند. تصادفی نیست که شعار «تبریز، اورمیه، باکو، آنکارا ، پیوندتان مبارک» در مطبوعات ترک زبان منطقه انعکاس وسیعی یافته بود.
گزارش ها حاکی از آن است که در تجمع دوم فروردین، گروهی از افراد به تحریک ناسیونالیست های پانترک و با همراهی نهادهای امنیتی، با چماق و شعارهای ضد هویت کردی به میدان آمده بودند. این در حالی است که برگزاری مراسم نوروزی همان شهر، تنها سه روز قبل آن، در آرامش کامل و بدون هیچ حاشیه ای امنیتی انجام شده بود. جمهوری اسلامی به خوبی می داند که این همبستگی بویژه در مناطق غرب کشور که مردم کرد و ترک، شیعه و سنی در جوار همدیگر زندگی می کنند، می تواند به جنبشی فراگیر علیه حاکمیت اسلامی و ساختار سرکوبگرانۀ و بهره کشی خشن آن تبدیل شود. از همین رو، با ابزارهایی همچون تبلیغ تفاوت های فرقه ای (شیعه و سنی) به جای تمرکز بر اشتراکات انسانی، ممنوعیت آموزش به زبان مادری، حمایت از گروه های افراطی نظیر سلفی ها، جریان های پانترکیست و مزدوران محلی کُرد برای ایجاد دوقطبی مصنوعی، سعی دارد مانع شکل گیری اتحادی شود که در خیزش های سالهای اخیر به کرات شاهد آن بوده ایم. اما واقعیت این است که ترک ها و کردهای ایران بیش از آن که دشمن یکدیگر باشند، قربانیان سیستم استثمارگرانه و سرکوبگرانه ای هستند که حقوق اولیۀ آنها را نقض می کند. بحران هایی مانند بیکاری گسترده، خشک شدن دریاچه اورمیه، کمبود آب، تبعیض، و محرومیت های زیرساختی، گریبانگیر هر دو گروه قومی است. برای نمونه، آمار بیکاری جوانان در شهرهای ترک نشین میاندوآب و کردنشین مهاباد، هر دو به مراتب بالاتر از میانگین کشوری است. این اشتراکات، پایه ای محکم برای همبستگی فراملیتی فراهم می کند؛ همانگونه که در خیزش «زن، زندگی، آزادی» شاهد بودیم، جوانان ترک، کرد، بلوچ، ترکمن، عرب و فارس در کنار هم علیه استبداد دینی ایستادند. تجربیات تاریخی بسیاری در مناسبات بین مردم کرد و ترک در این منطقه ثابت می کند که اختلافات قومی نه ذاتی، بلکه ساختۀ دست جریان های ذینفع (اعم از داخلی و خارجی) هستند. ناسیونالیسم افراطی با نادیده گرفتن شکاف های طبقاتی و تمرکز بر هویت های قومی، تنها به تداوم نظام های سرکوبگر کمک می کند.
برای مقابله با سناریوهای تفرقه انگیزانه اخیر اورمیه باید بر محورهای زیر پای فشرد؛
ـ تاکید بر هویت انسانی مشترک و مقابله با سیاست های ناسیونالیستی در هر دو طرف که هویت خود را برتر، بهتر و مطلوب تر از هویت های دیگر فرض می کنند و انسان ها با هویت های دیگر را همانند خطری برای هویت کاذب خود در نظر می گیرند.
ـ تقویت همبستگی دیرینه سال میان ترک ها و کرد ها و نهادهای مدنی فراملیتی و گفتمان های مبتنی بر عدالت اجتماعی.
ـ ایجاد نهادهای متشکل از نمایندگان کرد، ترک، ارمنی و دیگر اقوام برای حل مسائل منطقه ای
ـ، اتحاد کارگران، معلمان و مزد و حقوق بگیران کرد و ترک در تشکل های صنفی برای مقابله با بهره کشی اقتصادی،
ـ همکاری زنان ترک و کرد علیه مردسالاری و قوانین زن ستیزانۀ جمهوری اسلامی
رویداد اخیر اورمیه، تلاشی ناموفق برای تبدیل همزیستی به تخاصم بود. اما واکنش سریع شهروندان آگاه این شهر نشان داد که مردم به خوبی از تاکتیک های تفرقه افکنانه حکومت آگاهند. تاریخ ثابت کرده است که هرگاه مردم همسرنوشت حول محور خواسته های مشترک متحد شده اند، توانسته اند در برابر استبداد بایستند. امروز نیز تنها با تکیه بر اتحاد انسان ها فارغ از ملیت، زبان، مذهب و جنسیت، می توان به آینده ای امید داشت که در آن، انسان ها فارغ از زبان، تنوع ملی و فرهنگی نه به عنوان تهدید، بلکه به مثابه گنجینه ای برای ساختن جامعه ای آزاد، برابر و مرفه به کار گرفته شود.
سرنگون باد رژیم جمهوری اسلامی
زنده باد انقلاب مردم ایران
زنده باد آزادی؛ دمکراسی و سوسیالیسم
کمیته مرکزی حزب کمونیست ایران
هیئت اجرائی سازمان کارگران انقلابی ایران (راه کارگر)
دوشنبه ۴ فروردین ۱۴۰۴ برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۵
