بررسی داده‌های بسترهای پرکاربرد مجازی در نیمه نخست ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که تلگرام فارسی بیشترین تعداد محتوا (۲۱۳ میلیون) و بازدید (۲۲۳ میلیارد) را داشته و در سوی مقابل، ایکس فارسی (۷۵۴ هزار) بیشترین تعداد کاربر را به ثبت رسانده است.
با توجه به حضور چشمگیر و رو به رشد کاربران در فضای مجازی و افزایش مصرف و تاثیرپذیری آنها، گروه داده‌کاوی ایرنا به منظور تحلیل و توصیف این فضا به بررسی ۴ بستر مهم و جریان‌ساز فارسی زبان در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ پرداخته است. اینستاگرام با وجود همه‌گیری به علت محدودیت‌هایی که در استخراج داده به سامانه‌های پایشگر می‌دهد، امکان مقایسه دقیق‌تر را میسر نساخته است. از سوی دیگر در میان پیام‌رسان‌های ایرانی ایتا و روبیکا انتخاب شده‌اند که در سال‌های اخیر علاوه بر تولید محتوا شاهد روند چشمگیر جذب کاربر در آنها بوده‌ایم.
در جدول زیر نتیجه کلی این بررسی ارائه شده است:
۱. گزارش کمی شبکه‌های اجتماعی
در بخش کمی این گزارش، ۴ پیام‌رسان و رسانه‌اجتماعی پرکاربرد فارسی زبان از لحاظ میزان تولید محتوا، تعداد کاربر و میزان بازدید، مقایسه و بررسی شده‌اند:
الف. مقایسه میزان تولید محتوا
در بررسی تعداد محتوای منتشر شده از سوی چهار بستر مجازی تلگرام، ایکس، ایتا و روبیکا در بازه زمانی شش ماه نخست سال ۱۴۰۳ از ۱ فروردین‌ماه تا ۳۱ شهریورماه، پیام‌رسان تلگرام با ۲۱۳ میلیون و ۸۵۶ هزار و ۵۰۴ پست، بیشترین میزان تولید محتوا را در میان چهار بستر مجازی مورد بررسی به دست آورده است و این موضوع نشان از عمومیت بیشتر این پیام‌رسان در میان مردم دارد.
پیام‌رسان ایتا با ۱۲۲ میلیون و ۵۱۸ هزار و ۷۵۷ محتوا در رتبه دوم، شبکه اجتماعی روبیکا با ۱۰۰ میلیون و ۶۵۲ هزار و ۸۸۱ محتوا در رتبه سوم و ایکس فارسی با ۹۰ میلیون و ۶۵۳ هزار و ۶۷ پست، در رتبه چهارم قرار گرفته است و این نشان از دسترسی و استفاده کمتر عموم افراد از این بستر مجازی در مقایسه با سه بستر دیگر دارد.
تلگرام و ایتا به جهت ماهیت خبری و تعدد اخبار بیشترین حجم از محتوا را به خود اختصاص داده‌اند، به علاوه این که محتوای بازنشری در ایتا حجم قابل‌توجهی از داده‌های این بستر پرکاربرد ایرانیان در داخل کشور را شامل شده است.
ایکس فارسی در حالی رتبه آخر را از نظر میزان تولید محتوا و چیزی حدود نصف محتوای تلگرام را در نیمه اول سال به خود اختصاص داده که این بستر به طور روزانه و لحظه‌ای اخبار و نظرات کاربران فارسی زبان را منعکس می‌کند، اما در مقایسه با بستر خبری تلگرام این میزان نظرات کمتر و در حدود ۵۰درصد بوده است.
ب. مقایسه تعداد کاربر
در بررسی تعداد کاربران تولیدکننده محتوا در بسترهای انتخاب شده در این گزارش آماری، شبکه اجتماعی ایکس فارسی با ۹۷۷ هزار و ۸۶ نفر، بیشترین تعداد کاربران تولید کننده محتوا را به خود اختصاص داده است.
پیام‌رسان تلگرام با ۷۵۴ هزار و ۴۰۵ نفر، در رتبه دوم و روبیکا با ۳۲۰ هزار و ۲۱۲ نفر و پیام‌رسان ایتا با ۲۲۲هزار و ۱۸۳ نفر، به ترتیب در رتبه سوم و چهارم تعداد کاربران تولیدکننده محتوا در شش ماهه اول سال ۱۴۰۳ قرار گرفته‌اند.
با وجود حجم کمتر محتوا، ایکس فارسی رتبه اول تعداد کاربران مجازی را در مقایسه با این ۴ بستر کسب کرده است. لازم به توضیح است که در ایتا و تلگرام، ملاک و عیار نه یوزرهای شخصی کاربران، بلکه کانال‌های تلگرام فارسی و ایتا بوده است. در حالی که ایکس فارسی عموما به خود افراد بستگی دارد و شخصی‌تر است.
ایتا در حالی رتبه چهارم تعداد کاربر را شامل شده و در حدود یک پنجم ایکس فارسی کاربر دارد که این تعداد کاربر به طور گسترده‌ای تولید محتوا می‌کنند و به نوعی کمی تعداد کاربران را با تولید محتوای بیشتر جبران کرده‌اند.
بعد از ایکس فارسی، تلگرام و پس از آن روبیکا قرار گرفته است. روبیکا با یک سوم کاربران ایکس فارسی رتبه سوم تعداد کاربر را به خود اختصاص داده است. قابل توجه و یادآوری است که در این پایش، همانند تلگرام و ایتا، تنها کانال‌های روبیکا مدنظر و استخراج قرار گرفته و روبینو و کاربران آن پایش نشده‌اند.
ج. مقایسه میزان بازدید
در بررسی پربازدیدترین محتواهای این نمونه آماری، پیام‌رسان تلگرام با ۲۲۳ میلیارد و ۳۷۱ میلیون و ۳۴۰ هزار و ۲۶۷ بازدید بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است و پیام‌رسان داخلی ایتا با ۵۱ میلیارد و ۵۳۷ میلیون و ۴۰۷ هزار و ۶۵۳ در مقام دوم و روبیکا با ۱۲ میلیارد و ۹۷ میلیون و ۸۵۷ هزار و ۷۰۶ بازدید و ایکس فارسی با ۸۰۶ میلیون و ۶۰۱ هزار و ۶۹۵ بازدید به ترتیب در رتبه سوم و چهارم قرار گرفته‌اند.
روند تعداد بازدید در این ۴ بستر کاملا مشابه روند میزان تولید محتوا است، یعنی تلگرام بیشترین تعداد بازدید و ایکس فارسی کمترین میزان آن را شامل شده است. طبیعی است که تعداد بالای محتوا در این بسترها به نوعی باعث افزایش بازدید نیز شده است البته میزان کاربر چشمگیر نیز در این میزان بازدید بی‌تاثیر نبوده است.
میزان بازدید تلگرام به طور چشم‌گیری از دیگر بسترها بیشتر بوده است به طوری که بازدید کانال‌های تلگرامی در حدود ۴ برابر کانال‌های ایتایی، ۱۸ برابر کانال‌های روبیکایی و تقریبا ۲۰۰ برابر اکانت‌های ایکس فارسی بوده است. این میزان اهمیت تلگرام فارسی و مرجعیت خبری و اطلاع‌رسانی آن را بیش از بسترهای دیگر و به روشنی نشان می‌دهد.
تحلیل و جمع بندی
۱. به استناد میزان قابل توجه بازدید و تولیدمحتوا در میان ۴ بستر مجازی پرکاربرد، تلگرام فارسی را می‌توان مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین پیام‌رسان خبری دانست که کاربران فارسی‌زبان با مراجعه به آن و با وجود منابع فارسی دیگر، به رصد و بررسی اخبار از طریق آن پرداخته‌اند. مرجعیت خبری تلگرام با ۲۱۳ میلیون تولید محتوا و ۲۳۰ میلیارد بازدید به ثبت رسیده است.
۲. بررسی کیفی ۴ پلتفرم تلگرام، ایکس، ایتا و روبیکا نشان می‌دهد که در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۳، هر ۴ بستر یاد شده به قابل توجهی متاثر از درگذشت، انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و حملات اسرائیل به غزه و خاک ایران بوده است.
۳. از منظر موضوعیت، پرتکرارترین مضامین اقتصادی در تلگرام فارسی، پرتکرارترین مضامین سیاسی در ایکس فارسی و پرتکرارترین مضامین مذهبی و اعتقادی در ایتا و روبیکا نشر و بازنشر شده است.
منبع: ایرنا
