سقوط پر شتاب بشار اسد، به ۵۴ سال حکومت سلسله او و پدرش حافظ، پایان داد. هنوز برای مشخص کردن قطعی هر مرحله از فروپاشی رژیمی که تا سال ۲۰۲۰ با تقویت روسیه و ایران کنترل خود را بر بیشتر کشور سازماندهی و برقرار کرده بود، نیاز به زمان و اطلاعات بیشتر دارد. از عوامل مهم این فروپاشی، نقش اسراییل و ترکیه در پشتیبانی و هدایت مخالفان بشار اسد بوده است. عامل دیگر ابن معادله، تضعیف شدید نیروهای حزب اله در لبنان بود که باعث حذف حمایت حزب اله و جمهوری اسلامی از اسد شد.
با فروپاشی رژیم اسد در سوریه، صفحه شطرنج و بازیگران تغییر کرده، دگرگون شده است. پیش از فروپاشی، روسیه و ایران، بازیگران اصلی در منطقه بودند که با سقوط رژیم اسد، ضربات سختی خوردند. امروز، توازن قوا در منطقه کاملا دگرگون شده، و میرود تا جغرافیای سیاسی جدیدی را در خاورمیانه شکل بدهد.
بازیگران فروپاشی سوریه
اسراییل
امروز، اکثریت بزرگی از هم میهنان مان دریافتند که صهیونیست ها، از آغاز تشکیل کشور اسراییل، دنبال گسترش مرزها و دستیابی به هدف “اسراییل بزرگ” بوده اند. در این راستا، ۷۶ سال، فلسطینی ها سرکوب شده اند؛ لبنان و سوریه، بیش از چهار دهه در حالت، نه جنگ، نه صلح نگاهداشته شده و چند میلیون انسان بیگناه و بی پناه، آواره شدند. سقوط حکومت اسد، فرصت و خلاء مورد نیاز اسراییل را بوجود آورده تا بتواند بخش دیگری از خاک سوریه را تصاحب و تجزیه کشور سوریه را، امکان پذیر نماید.
“نئوکنسرواتیوها (محافظه کاران نو) معتقد هستند که عراق شروع کار بود، نه پایان، و ایران، سوریه و لبنان نیز جزو برنامه هستند.” “جمهوری اسلامی و دیگر دشمنان، موجودیت ایران را به مخاطره انداخته اند”، نگارنده (دی ماه ۱۳۸۹)
نتانیاهو، بلافاصله پس از سقوط بشار اسد، به نیروهای اسرائیل دستور داد تا منطقه حائل در بلندی های جولان را که در سال ۱۹۶۷ اشغال و از سوریه جدا کرده بود را، “تسخیر” کنند. نتانیاهو میگوید سوریه، هم دهه‌ها دشمن اسرائیل بوده و هم به دیگران اجازه داده تا از خاکش به ما حمله کنند، و به ایران اجازه داد تا حزب‌الله را از طریق خاک خود تسلیح کند. او در ادامه گفت: ما به هیچ نیروی متخاصم اجازه نخواهیم داد در مرز ما مستقر شود؛ در ضمنی که، سیاست اسراییل در قبال سوریه، بر اساس “واقعیات میدان” تعیین خواهد شد.
ارتش اسرائیل نیز، در مناطق اشغالی جدید و تحت کنترل خود در بلندی های جولان به شهروندان سوری ساکن در پنج روستای نزدیک به بخش استراتژیک هشدار داده است که “در خانه بمانند.” نشریه الجزایر
روز ۱۶ دسامبر، دولت بنیامین نتانیاهو، طرحی را برای گسترش ساخت شهرکهای یهودی‌نشین در بلندی‌های جولان تصویب کرد و گفت این تصمیم با توجه به “جبهه جدیدی که در برابر سوریه گشوده شده” و با هدف “دو برابر کردن جمعیت اسرائیلی‌ها در بلندی‌های جولان” اتخاذ شده است. شهرک سازی در منطقه جدید اشغالی، در جهار فاز انجام میگیرد. اسراییل بودجه ی فاز نخست گسترش شهرک سازی را که ۱۰ میلیون یورو برآورد شده، تصویب کرد. نشریه هاآرتز
نتنیاهو برای بوجود آوردن “واقعیات میدانی”، بلافاصله پس از سقوط حکومت اسد، بمباران و نابودی قدرت دفاعی سوریه را آغاز کرد. انبارهای اسلحه در جنوب سوریه و دمشق را بمباران شدند … تأسیسات دفاع هوایی سوریه در نزدیکی بندر لاذقیه، هدف حمله هوایی قرار گرفتند … ارتش اسراییل طی سه روز گذشته بیش از پانصد بار مراکز و تأسیسات نظامی و دفاعی سوریه را هدف قرار داد …
“یک خبرنگار نظامی کهنه کار اسراییلی (ران بن یشای) پیش بینی کرد که ارتش اسراییل قصد دارد کنترل انبارها، تسلیحات و تأسیسات نظامی سوریه را در دست بگیرد، ولی چنانچه با مشکلاتی روبرو شود، آنها را بمباران و بی مصرف خواهد کرد.”
روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت اعلام کرد، انبارهای تسلیحات و انبارهای “موشک زمین به زمین”، که هدف حملات اسرائیل در سوریه بودند، نابود شده اند.
بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر، هواپیماهای جنگی اسرائیل در شامگاه یکشنبه، چند پایگاه موشکی ضدهوایی، تأسیسات نظامی و همچنین انبار موشک در مناطق ساحلی در غرب سوریه از جمله طرطوس را هدف حملات خود قرار دادند. انفجارهای ناشی از این حملات، بقدری عظیم بودند که زلزله ای با ریشتر ۳.۱ بوجود آورد.
“سازمان لرزه نگاری اسرائیل در ساعت ۱۱ و ۴۹ دقیقه یکشنبه شب، زلزله‌ای به بزرگی ۳.۱ ریشتر را ثبت کرد که کانون آن، حدود ۲۸ کیلومتر دورتر از سواحل شهر بانیاس در استان طرطوس قرار داشت.”
علاوه بر حملات هوایی و دریایی اسرائیل به سوریه، … ارتش اسرائیل با نفوذ به بخش‌هایی از استان قنیطره سوریه، به ۱۵ کیلومتری جاده بین‌المللی که دمشق را به بیروت متصل میکند، رسیده است. این جاده، یکی از مناطقی است که اسراییل قصد کنترل آنرا دارد. یورو نیوز
وزارت خارجه مصر حرکت اسرائیل به این منطقه را محکوم کرد و آن را “اشغال بیشتر اراضی سوریه” خواند.
طرح افزایش جمعیت شهرکهای اسرائیلی در بلندی‌های جولان، انتقاد عربستان سعودی، امارات عربی متحده و قطر را به همراه داشته است. در ضمنی که زنجیره حملات اسرائیل به خاک سوریه و نابودی تأسیسات دفاعی آنکشور را ناقض “آشکار” قوانین بین‌المللی و از بین رفتن فرصت‌ها برای بازگشت سوریه به امنیت و ثبات عنوان کرد.
…
ترکیه
ترکیه بیش از ۹۰۰ کیلومتر با سوریه مرز مشترک دارد، ارتش ترکیه از سال ۲۰۱۱ در شمال سوریه نفوذ و حضور داشته و استان ادلب با نزدیک به دو میلیون جمعیت در تصرف ترکیه است و نگرانی جدی وجود دارد که ترکیه بدنبال ماندن بلند مدت است.
اهداف ترکیه از دخالت در سوریه: – جلوگیری از شکل گیری یک منطقه خود مختار کرد نشین در سوریه؛ – بازگرداندن سه میلیون آواره سوری به کشورشان؛ – ضمیمه کردن گام به گام استان ادلیب به خاک ترکیه؛ و – نفوذ هر چه گسترده تر در سوریه به “امید واهی” دوباره سازی امپراتوری عثمانی است.
مقام های ترکیه اتهام دخالت در امور سوریه را رد میکنند، اما کارشناسان میگویند که ترکیه از پشتیبانان اصلی شورشیان مخالف بشار اسد بوده و عملیات تهاجمی شورشیان بدون موافقت و یاری آنکارا آغاز نمی‌شد و به نتیجه نمیرسید. برای نمونه، حرکت گروه‌های اسلامگرای مخالف اسد، از مناطق تحت کنترل ترکیه آغاز شد؛ همچنین تأمین ابزارهای نظامی جدید برای شورشیان، به‌ویژه، یگان پهپادی “شاهین” که بسیاری از ناظران آن را نتیجه مستقیم حمایت ترکیه، می‌دانند. نمونه دیگر، افزایش تعداد مبارزان و حضور “مجاهدین ترک زبان” است که نشانه دخالت ترکیه به شمار می‌آید. گزارش‌ها تعداد کل این مبارزان را تا صد هزار نفر برآورد کرده‌اند. نشریه دیپلماسی ایرانی
ترکیه سالها، در داخل و خارج ار مرزهای کشورش، با چالش کردها دست به گریبان بوده است. امروز نیز با تمام قدرت، مشغول خنثی کردن و حتی از بین بردن هر نوع تهدید از سوی کردهای شمال سوریه می باشد.
ترکیه، حزب اتحاد دموکراتیک کردستان را که هسته اصلی نیروهای دموکراتیک سوریه را تشکیل می‌دهد، به عنوان شاخه‌ای از پ ک ک می‌داند که به عنوان یک “سازمان تروریستی” فعالیت آن را ممنوع کرده است. و به هیچ وجه مایل به شکل گیری یک منطقه خود مختار کرد نشین در سوریه، نیست. در ضمنی که ارتش ترکیه، طی دهه گذشته، منطقه‌ای حائل بین مرز خود و سوریه ایجاد کرده و برای این کار، بخشی از خاک سوریه را اشغال کرده است. ترکیه همچنین از ورود دوباره موجی از آوارگان سوری به خاک خود بیمناک است. آنکارا امیدوار است که تحولات سوریه زمینه‌ساز بازگشت آوارگان سوری به کشور خودشان شود. یورو نیوز
اولین امتیازی که ترکیه با این عملیات به دست آورد عقب راندن نیروهای دموکراتیک سوریه (کردها) توسط ارتش ملی سوریه (شورشیان) بود. کارشناسان میگویند، ترکیه نفوذ زیادی روی این گروه دارد.
در رابطه با آوارگان سوری، نگرانی هایی نیز در ترکیه وجود دارد؛ در این راستا، رهبر حزب مخالف در جمع هواداران ملی گرای خود گفت: “میانگین تولد یک سوری در ترکیه به ۵.۳ افزایش یافته و این رقم، سه برابر میانگین تولد جمعیت خود ماست. با توجه به آن که ۵ میلیون پناهجوی سوری ثبت نام شده و ۲ میلیون سوری قاچاقی در کشور ما زندگی میکنند، ما در آینده با یک انفجار جمعیتی عجیب روبرو خواهیم بود، و در برابر چنین وضعیتی، قادر نخواهیم بود از کشورمان محافظت کنیم.
…
نقش بازیگران فاجعه سوریه
علت اینکه وزیر امور خارجه ترکیه، برای ایران تعیین تکلیف میکند و میگوید: “ایران باید از فاجعه سوریه، درس بگیرد”، قدرت و توانمندی ترکیه نیست، ضعف و ناتوانی جمهوری اسلامی است. زیرا، بازنده اصلی، رژیم فرقه گرای فقاهتی در ایران است. برندگان این ماجرا در درجه نخست، اسراییل با هدف گسترش مرزهای کشورش و نفوذ هر چه بیشتر در منطقه است؛ و سپس ترکیه، با هدف تضعیف و سرکوب هر چه بیشتر کردها و جلوگیری از تشکیل کردستان بزرگ است. ترکیه اردوغان، همیشه از اسلامگراها حمایت کرده است. نشریه هاآرتس
اسراییل از یکسو، بخش وسیع تر و بزرگتری از خاک سوریه را اشغال کرده و از سوی دیگر، با استفاده از خلاء قدرت حاکم، سیستم های دفاعی سوریه، ذخایر تسلیحاتی، و حتی مراکز پژوهشی را به اقرار مقام وزارت دفاع کشورش، نابود کرده و بر اساس پیش بینی کارشناسان اسراییلی، نتنیاهو قصد اشغال بخش های بزرگی از سوریه را دارد، تا بتواند بعنوان “واقعیات میدانی” در مذاکرات آینده مورد استفاده قرار دهد.
ترکیه نیز نه تنها کنترل ادلب را در دست دارد، بل که بنا به اظهار کارشناسان، با نفوذ و رابطه نزدیک با شورشیان، در صدد است که با ضمیمه کردن استان ادلب به خاک ترکیه و نفوذ کامل بین شورشیان حاکم، جای جمهوری اسلامی در سوریه را پر کند. در این راستا، خبرگزاری نزدیک به دولت ترکیه می گوید، “پس از افتتاح فرودگاه دمشق، اردوغان به سوریه خواهد رفت. این سفر در ادامه رفت وآمدهای مقامات ترک و به‌خصوص حضور پنجشنبه گذشته هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه و ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات این کشور موسوم به «میت» در سوریه و دیدار با ابومحمد الجولانی حکایت از ریل گذاری اردوغان برای سوریه پسابشار دارد. در همین باره هاکان فیدان طی گفت‌وگویی با شبکه «العربیه» از آمادگی آنکارا برای میانجیگری میان واشنگتن و دولت جدید در سوریه گفت و به این نکته هم اشاره داشت که «ترکیه درخصوص تحولات سوریه در بالاترین سطوح با عربستان سعودی هماهنگی دارد.”
سوریه
تنها، طی دهه گذشته نزدیک به ۶۲۰ هزار شهروند سوری کشته، و میلیون تن همه چیز را از دست دادند و آواره شدند. بنابراین بازنده اصلی، سوریه است. نتیجه حکومت خودکامه اسد – کشوری ورشکسته و بی دفاع، و – ملتی درمانده و شکست خورده، – با سرنوشتی تاریک و نامعلوم در محاصره کشورهای بیگانه که تا دندان مسلح و آماده ی تجزیه و چپاول هستند.
…
میرسیم به پرسش اصلی برای خودمان (ما، ایرانیان): چه باید کرد؟
میدانیم که رژیمِ فاسدِ فرقه گرا، – منزوی، – مستاصل، و – کاملا آسیب پذیر شده است؛ میدانیم که جمهوری اسلاامی، از هیچگونه پایگاه مردمی برخوردار نیست؛ و – اکثریت بزرگی از هم میهنان مان، قصد گذار از این رژیم را دارند.
گذارِ هوشمندانه از این رژیم، گذارِ خشونت پرهیز است؛ با کمترین هزینه برای مردم، و بدون تضعیف و آسیب پذیر کردن کشورمان. از تجربه انقلاب ۵۷ نیز باید بیاموزیم که با تعویض مهره ها (خمینی بجای شاه)، هیچ دگرگونی متبتی صورت نمیگیرد و حتی میتواند همه داده ها را بر باد دهد. از اینرو، گذار از جمهوری اسلامی، باید همراه با یک “برنامه جایگزینی مشخص و شفافِ پیشرو” باشد. برنامه جایگزینی پیشنهادی ما: جمهوری مردمسالار ملی ایران است
پاسخ به چه باید کرد؟
با اتکا به این واقعیت که آزادی را باید کسب کرد، و مبارزه، بدون هزینه نیست:
– اشخاصی که میتوانند و قادرهستند – سازمان ها، ادارات، مؤسسات تولیدی، و دیگر مراکزی که آمادگی دارند، باید دست از کار بکشند و بدون درگیری، در خیابان ها باشند. – دانشجویان و دانش آموزانی که آمادگی دارند و میتوانند، بجای حضور در کلاس، در خیابان حضور داشته باشند. – مادران و بازنشستگان و کسانی که در منزل هستند، نیز به خیابان بیایند.
تجربه حضور در خیابان را، روزانه با خانواده و دوستان و همسایگان در میان بگذاریم. تا بمرور و آرام آرام تعدادمان افرایش پیدا کند.
میرزاده عشقی می گوید:
با من ار یک دو سه گوینده، هم آواز شوند
کم کم این زمزمه، در جامعه آغاز شود
…
در خیابان به دیگران احترام بگذاریم، با یکدیگر مهربان باشیم، چنانچه کسی نیاز به یاری داشت، با مهر شهروندی، کمک کنیم. مدت زمانِ حضورِ روزانه در خیابان، بستگی بتوانایی هر فرد دارد. ما، مردم مسئول آینده کشورمان و صاحبان اصلی این آب و خاک هستیم، نه شاه، نه امام!
هیچ رژیمی نتوانسته، در مقابل ملتی که با هم ایستاده، دوام بیاورد.
امیرحسین لادن
جمعه ۳۰ آذر ۱۴۰۳
