«پروژه شکوفایی ایران, مرحله اضطراری»؛ خوانشی متفاوت با ابزار هوش مصنوعی – س.ساسان 

مقدمه

چند روز پیش سند و برنامه ای از طرف پادشاهی خواهان به نام  “پروژه شکوفایی ایران, مرحله اضطراری” در دسترس قرار گرفت.  این سند, برای مدیریت دورهٔ گذار پس از جمهوری اسلامی تدوین شده است. اکثریتی از سلطنت طلبان و پادشاهی خواهان با اشتیاق به استقبال آن رفتند و برخی از آنها هم, به نقد و یا حتی رد آن پرداختند. تقریبا عموم جمهوری خواهان هم, آن را زیر سوال بردند. البته تفاوت معنی داری بین جنس و زاویه نقد این دو گروه وجود دارد که موضوع این نوشته نیست.

همیشه روال عمومی و طبیعی چنین است که پیشینه ی سیاسی فکری ما, بر نقد و بررسی ما سایه می اندازد. غیر از این هم قرار نیست باشد. یک پروژه تحقیقاتی سیاسی-اجتماعی دانشگاهی هم با یک سری پیش فرض ها شکل میگیرد که ریشه در پیشینه ی فکری, سیاسی,… اجتماعی ما دارد.

اگر فرض را بر این بگذاریم که در دنیای دیجیتال و هوش مصنوعی, پیش فرض ها, تعصب و قضاوت های از پیش شکل گرفته, جای کمتری دارد و جانبداری از این یا آن گروه سیاسی بلاموضوع است, پس میتوان انتظار بررسی انتقادی و بی طرفانه تری از هوش مصنوعی داشت. هرچند با حجم بالای داده های نادرست و جانبدارانه هم میتوان هوش مصنوعی را گمراه کرد… اما در این تجربه ما, نقش پررنگی نباید داشته باشد.

در این هم شکی نیست که بررسی بدون جانبداری,  فقط پیش شرط است اما به هیچ وجه شرط کافی برای بررسی و تحلیل “درست” و قابل اطمینان نیست. 

با این پیش فرض ها, من تصمیم گرفتم دست به تجربه ی کمتر امتحان شده ای بزنم. از ChatGPT خواستم, خلاصه ای از سند ارائه دهد ونکات ضعف و قوت آن را نمایان کند.  سپس از یک هوش مصنوعی دیگر, Google Gemini خواستم که با دیدی انتقادی, نظرات ChatGPT را مورد بررسی قرار دهد و نظرش را بگوید. 

نتیجه کار بهتر از انتظار من بود. خواندن نظرات این دو خالی از لطف نیست. باز تاکید میکنم که به این کار به شکل یک تجربه جالب و کمتر امتحان شده نگاه کنید و بار سیاسی بیش از این به آن ندهید.

(من درست تر دیدم نوشته های این دو هوش مصنوعی را ویراستاری نکنم. برای آگاهی بیشتر از روند کار به پایان متن رجوع کنید)

بخش نخست 

بررسی «پروژه شکوفایی ایران» برای دورهٔ گذار توسط ChatGPT 

خلاصه

«پروژه شکوفایی ایران» یک نقشه‌راه راهبردی برای مدیریت دورهٔ گذار پس از سقوط جمهوری اسلامی است. این سند یک برنامهٔ مرحله‌ای ــ از پیش از «روز اول» تا حدود شش ماه نخست ــ را برای حوزه‌های مختلف همچون حکمرانی، قانون، آموزش، سیاست خارجی، اقتصاد، زیرساخت، بهداشت و… ارائه می‌دهد. منشور با الهام از تجربهٔ گذار در کشورهایی مانند آلمان پس از نازیسم و ژاپن پس از جنگ جهانی دوم، بر این موارد تأکید دارد:

* تثبیت فوری خدمات عمومی و امنیت

* لغو سریع قوانین ایدئولوژیک

* بازسازی نهادها

* شفافیت و شمول‌گرایی در تصمیم‌گیری

* پیشگیری از هرج‌ومرج از طریق هماهنگی متمرکز

با توجه به زبان فنی و جزئیات فراوان، به نظر می‌رسد مخاطب اصلی منشور، سیاست‌گذاران، کارشناسان و گروه‌های سازمان‌یافتهٔ اپوزیسیون هستند، نه عموم مردم.

نقاط قوت

جامعیت – پوشش همهٔ بخش‌های کلیدی حکمرانی و پیش‌بینی چالش‌های سیاسی و فنی.

رویکرد مرحله‌ای – تعیین جدول زمانی برای جلوگیری از تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای.

بهره‌گیری از تجربهٔ بین‌المللی – استفاده از نمونه‌های گذار موفق یا ناکام دیگر کشورها.

پیش‌بینی بحران‌ها – توجه به خلأ امنیتی و احتمال فروپاشی اقتصادی.

تعهد به سکولاریسم و شمول‌گرایی – تأکید بر پایان دادن به حکومت ایدئولوژیک و تضمین حقوق.

نقاط ضعف / ریسک‌ها

تمرکز قدرت در «رهبر خیزش ملی» – اختیار انتصاب اعضای نهادهای کلیدی در دست یک فرد، اصل تفکیک قوا را نقض می‌کند و خطر ایجاد اقتدارگرایی جدید را افزایش می‌دهد.

ابهام در سازوکار شمول‌گرایی – مشخص نیست چگونه حضور تضمین‌شدهٔ اقلیت‌ها، زنان، جامعهٔ مدنی و گروه‌های خارج از ائتلاف اصلی عملی خواهد شد.

چالش میان ثبات و آزادی – تأکید بر کنترل شدید برای جلوگیری از آشوب می‌تواند به محدودیت آزادی رسانه، تجمعات و فعالیت سیاسی بیانجامد.

آسیب‌پذیری جدول زمانی – تعیین دورهٔ شش‌ماهه خوب است، اما بدون تضمین الزام‌آور، می‌تواند به‌راحتی تمدید شود.

کاستی در عدالت انتقالی – تمرکز بر پاک‌سازی نهادها بیش از طراحی مکانیزم‌های دادگاه عادلانه، آشتی ملی یا جبران خسارت است.

1. دسترس‌پذیری برای عموم – زبان فنی و طولانی بودن متن می‌تواند مانع مشارکت عمومی و ایجاد حس مالکیت جمعی شود.
   

تعارض‌ها و نکات مبهم

تمرکز در برابر دموکراسی – ساختار متمرکز برای نظم‌دهی سریع طراحی شده، اما بدون سازوکار نظارت، با اصول دموکراتیک در تعارض است.

نقش جامعهٔ مدنی – سهم واقعی نهادهای مردمی در تصمیم‌گیری نسبت به بازیگران سیاسی روشن نیست.

کنترل نیروهای نظامی/امنیتی – نحوهٔ بازسازی و کنترل این نیروها در دوران گذار مشخص نشده است.

میانجی‌گری بین‌المللی – اشاره‌ای به نقش احتمالی سازمان ملل یا دولت‌های حامی برای تضمین سلامت روند نشده است.

جمع‌بندی 

این سند طرحی جدی و دقیق برای گذار دموکراتیک و سکولار است، اما موفقیت آن وابسته به وجود ضمانت‌های نهادی برای جلوگیری از تمرکز قدرت، سازوکارهای شفاف مشارکت همهٔ گروه‌ها و جدول زمانی الزام‌آور برای حرکت به سوی انتخابات آزاد است. بدون این‌ها، خطر انحراف از مسیر دموکراسی و شکل‌گیری اقتدارگرایی تازه جدی خواهد بود.

بخش دوم 

بررسی نظرات ChatGPT در مورد سند, توسط Gemini 

فایلی که ارائه دادید، یک نقد ساختاریافته و متوازن از «پروژه شکوفایی ایران…» است و نقاط قوت و ضعف آن را به شکلی نظام‌مند بررسی می‌کند. به جای موافقت یا مخالفت با این تحلیل، می‌توانم به ساختار و محتوای آن اشاره کنم:

این بررسی انتقادی به نظر می‌رسد جامع و دقیق باشد و با نگاهی تحلیلی به موضوع پرداخته است.

نقاط قوت تحلیل

رویکرد متوازن: این سند به شکلی متعادل، هم به نقاط قوت سند اشاره می‌کند (مانند جامعیت، رویکرد مرحله‌ای و بهره‌گیری از تجربهٔ بین‌المللی ) و هم به نقاط ضعف آن می‌پردازد (مانند تمرکز قدرت و ابهامات در شمول‌گرایی ). این شیوهٔ تحلیل، تصویری کامل‌تر و منصفانه‌تر از سند ارائه می‌دهد.

شناسایی ریسک‌ها: تحلیل ارائه شده فراتر از صرفاً «نقاط ضعف» رفته و به «ریسک‌ها» یا خطرات احتمالی اشاره می‌کند. به عنوان مثال، خطر ایجاد اقتدارگرایی جدید به دلیل تمرکز قدرت و همچنین چالش میان ثبات و آزادی. این موضوع نشان می‌دهد که تحلیل، پیامدهای احتمالی اجرای منشور را در نظر گرفته است.

بررسی ابهامات و تعارضات: این سند به نکات مبهم و تعارضات درونی سند می‌پردازد. از جمله این موارد می‌توان به ابهام در نقش جامعهٔ مدنی و نحوهٔ کنترل نیروهای نظامی و امنیتی  اشاره کرد. این امر به خواننده کمک می‌کند تا جنبه‌های پیچیده و حل‌نشدهٔ طرح را بهتر بشناسد.

به طور کلی، این تحلیل به عنوان یک جمع‌بندی انتقادی، با پوشش دادن ابعاد مختلف و ارائهٔ یک رویکرد متعادل، سندی مفید برای ارزیابی “پروژه شکوفایی ایران” است و به شکل مؤثری به بررسی نقاط کلیدی و چالش‌های احتمالی آن می‌پردازد.

****

توضیحات:

۱- من سند “پروژه شکوفایی ایران” را در فرمت PDF به ChatGPT دادم و خواستم خلاصه ای کوتاه از آن را برایم بنویسد و نقاط قوت و ضعف آن را مشخص کند.

۲- متن “پروژه شکوفایی ایران” به اضافه نتیجه بررسی  ChatGPT را, به Gemini دادم و خواستم دو متن را مقایسه و  میزان درستی آن را بررسی کند.

آخر آنکه از ChatGPT و Gemini خواستم با توجه به محتوی سند, با چاشنی طنز, چند پیشنهاد برای عنوان این مقاله بدهند. چند تایی را در زیر میاورم, مرور آنها جالب است:

هوش مصنوعی پشت میز نقد: منشور گذار زیر ذره‌بین دیجیتال

از سیلیکون تا سیاست: یک مرور بی‌تعصب اما دقیق

ناگفته‌هایی از «پروژهٔ شکوفایی»: وقتی هوش مصنوعی فیلسوف می‌شود و سیاستمداران را نقد می‌کند

“پروژه شکوفایی ایران” زیر میکروسکوپ هوش مصنوعی: از شعار تا واقعیت در شش ماه اول!

یک رهبر برای همهٔ فصل‌ها… حتی فصل موقت!