جنبش چپ و کمونیستی در فرانسه تاریخی پر افتخار دارد. این سلسله یادداشت ها لحظه هایی از این تاریخ و آفرینندگان آن را بررسی کرده است. اخبار روز به تدریج این سلسله یادداشت ها را که در روزنامه ی اومانیته منتشر شده است، باز نشر می کند.
کارگر نساجی بود، تنها ۱۷ سال داشت زمانی که آلمانی‌ها وارد پاریس شدند او که از خانواده‌ای پناه‌جوی یهودی‌لهستانی بود، با نام مستعار «گابی» به صفوف «نیروی کار مهاجر» پیوست
روبر اندِوِلت در ۲۰ اوت ۲۰۰۴، طی دیداری که به مناسبت شصتمین سالگرد آزادسازی پایتخت فرانسه برگزار شد، به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ داد.
او در سال ۲۰۰۶ در مصاحبه‌ای با تاریخ‌نگار ایو بلوندو گفته بود: «جنگ مرا به یک مبارز تبدیل کرد.»
او از اعضای حزب کمونیست فرانسه (PCF) در پاریس و منطقه وال-دو-مارن، همکار کمیته مرکزی حزب، عضو شورای شهر شَمپینی-سور-مارن و مسئول شاخه پاریس جنبش ضدنژادپرستی MRAP بود. روبر اندِوِلت تمام عمر خود را به‌عنوان یک کمونیست در مبارزه گذراند.
روبر در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۸ درگذشت. او تقریباً ۹۵ سال پیش، در ۲۶ اکتبر ۱۹۲۳، در منطقه دوازدهم پاریس به دنیا آمده بود. پدر و مادرش، گیتلا دینرمان و شمول اندِوِلت، برای فرار از فقر و یهودستیزی از لهستان گریخته و به فرانسه پناه آورده بودند.
روبر در پونتو-کمبو، شهری در حومه پاریس، تحصیل کرد و در سال ۱۹۳۵ گواهی‌نامه تحصیلات ابتدایی گرفت، سپس تحصیلاتش را تا سال ۱۹۳۷ در پاریس ادامه داد. او بعدها گفت مدرسه نقش بزرگی در پیوند او با آرمان جمهوری‌خواهی و عشق به وطن داشته است.
ورود آلمانی‌ها به پاریس و خشم و مقاومت
در زمان مرگ پدرش در مه ۱۹۴۰، روبر هنوز ۱۷ سال نداشت، اما مسئولیت سرپرستی خانواده را بر عهده گرفت. در ۱۴ ژوئن ۱۹۴۰، شاهد ورود ارتش آلمان به پاریس بود. او بعدها گفت که در آن لحظه احساس خشم و نگرانی عمیقی داشت، چراکه اخبار سرکوب‌ها و آزارهای نازی‌ها در آلمان، برایش هیچ توهمی باقی نگذاشته بود.
او در آن زمان عضو باشگاه‌های جوانان یهودی مانند فدراسیون ورزشی و ژیمناستیک کارگری (FSGT) و باشگاه ورزشی کارگران یهودی (YASK) بود، جایی که با جوانان یهودی – اغلب کمونیست – در ارتباط بود. او در آغاز سال ۱۹۴۱ به شاخه زیرزمینی جوانان کمونیست پیوست و به سازمان MOI (نیروی کار مهاجر) ملحق شد تا در سامان‌دهی یهودیان مهاجر در پاریس که پیش از جنگ به آنجا پناه آورده بودند، کمک کند.
روبر بعدها گفت: «من روحیه قومی یا فرقه‌ای نداشتم»، اما با این حال، دولت ویشی و اشغالگران نازی، هویت یهودی‌اش را برجسته کرده بودند.
گام‌های نخست در مقاومت
روبر جوان با چسباندن اعلامیه‌ها، پخش تراکت و نوشتن شعار روی دیوارها علیه اشغالگران، قدم به عرصه مقاومت گذاشت. او در تظاهرات میهن‌پرستانه شرکت کرد، از جمله در تجمع ۱۳ اوت در پورت سن دنی که در آن دوستانش، آنری گوترو و ساموئل تیژلمان دستگیر و شش روز بعد اعدام شدند.
در سال ۱۹۴۲، روبر به «گابی» تبدیل می‌شود
با تشدید سرکوب‌ها، روبر و همراهانش در سال ۱۹۴۲ به زندگی مخفیانه روی آوردند. او با نام مستعار «گابی» زندگی می‌کرد، فقط با افراد ضروری تماس داشت و مأموریتش نجات جان یهودیان از دست گشتاپو و پلیس دولت ویشی بود.
در آستانه «حمله بزرگ» معروف به رفل وِلودروم دوِور (Vel’d’Hiv) در ۱۶ و ۱۷ ژوئیه ۱۹۴۲، که بیش از ۱۳ هزار یهودی در آن بازداشت و به اردوگاه‌ها فرستاده شدند، او مادر، خواهر و برادر کوچک‌ترش را در زیرزمین ساختمانی که در آن زندگی می‌کردند پنهان کرد. سپس با اعضای گروه “همبستگی” (Solidarité) به در خانه‌ها می‌رفت تا به خانواده‌های در خطر هشدار دهد.
در ادامه جنگ، گروه همبستگی در سال ۱۹۴۳ تبدیل به اتحادیه یهودیان برای مقاومت و یاری (UJRE) شد و به تأمین محل پنهان‌شدن، تهیه مدارک جعلی و نجات کودکان یهودی مشغول شد.
مبارزه در خط مقدم
در سال ۱۹۴۳، روبر در تأسیس اتحادیه جوانان یهودی (UJJ) مشارکت کرد. این اتحادیه از میان کارگران صنایع نساجی نیرو جذب می‌کرد تا تولیدات مورد استفاده آلمان‌ها را با خرابکاری مختل کنند: آتش زدن مواد اولیه، تخریب ماشین‌آلات و…
در ۲۲ مارس ۱۹۴۳، در یک عملیات گسترده پلیس، حدود ۵۰ عضو مقاومت MOI دستگیر شدند، اما روبر نجات یافت. او اتحادیه جوانان را بازسازی کرد و تا زمان آزادی فرانسه، مسئول منطقه‌ای آن باقی ماند.
پیروزی ارتش سرخ در استالینگراد در ۲ فوریه ۱۹۴۳ و گشایش قریب‌الوقوع جبهه دوم، امید را زنده کرد. مقاومت در پاریس آماده می‌شد. گروه‌های شبه‌نظامی میهن‌پرست شکل گرفتند. روبر به گردان ۵۱/۲۲ نیروهای مقاومت فرانسه (FFI) پیوست که از مبارزان خارجی تشکیل شده بود و فرماندهی آن را بوریس هولبان، یکی از رهبران گروه مبارز FTP-MOI، بر عهده داشت.
روبر و یارانش در اتحادیه جوانان یهودی یک واحد به نام «گروه رِیمن» تأسیس کردند، به یاد مارسل رِیمن، رفیق‌شان که در ۲۱ فوریه ۱۹۴۴ به جوخه اعدام سپرده شده بود.
آزادسازی پاریس
در ۱۹ اوت ۱۹۴۴، قیام آغاز شد. جوانان یهودی مبارز سلاح به دست گرفتند. روبر یکی از آن‌ها بود که در میدان جمهوری، نیروهای آلمانی سنگر گرفته را محاصره کرد.
در ۲۵ اوت، او شاهد لحظه تسلیم بود. او در گفت‌وگویی در ۱۹ اوت ۲۰۱۴ با روزنامه اومانیته گفت: «یک افسر آلمانی با پرچم سفید بیرون آمد… من تنها ده متر با او فاصله داشتم.» در آن زمان، روبر هنوز ۲۱ سال نداشت – و پاریس آزاد شده بود.
برگردان برای اخبار روز: ریحانه مقدم
قسمت قبل:
مبارزان آزادی بخش- ۲. سرهنگ رول-تانگی: از جبهه اِبرو تا تسلیم فون شولتیتس
