“شورای روابط خارجی اروپا”(ECFR): سیزده سال پس از شروع جنگ داخلی در سوریه – درگیری‌ای که بیش از ۵۰۰ هزار کشته و شش میلیون آواره بر جای گذاشت – حالا حکومت بشار اسد به پایان رسیده است. شنبه شب، اسد از کشور فرار کرد و شورشیان در یک درگیری نفس گیر بر سر قدرت که تنها ده روز طول کشید، دمشق را تصرف کردند. دولت‌های اروپایی با شوک خوشایند و همچنین با عدم اطمینان عمیق در مورد آنچه در آینده خواهد آمد، با این تحول مواجه شدند.
در مورد ماهیت اسلامی هیئت تحریرالشام، گروه سابق وابسته به القاعده که جنبش شورشی را رهبری می‌کند، نگرانی‌هایی وجود دارد. تشدید هرج و مرج، خشونت، و چندپارگی در میانه یک انتقال قدرت مورد مناقشه احتمالی؛ و همچنین درگیری بین ترکیه و کردهای سوریه به داعش فضای جدیدی برای بهره‌برداری می‌دهد.
اما در عین اینکه اروپایی‌ها بر این خطرات تمرکز می‌کنند، باید ابتدا بر فرصتی که با سقوط اسد ارائه شده است تمرکز کنند و متوجه شوند که عامل اصلی بی‌ثباتی، خشونت‌های وحشیانه و خروج پناهجویان از سوریه صحنه را ترک کرده است. دولت‌های اروپایی باید آنچه را که در سوریه به عنوان یک کشور کلیدی مدیترانه‌ای رخ می‌دهد، به‌عنوان منافع راهبردی اصلی ببینند و توجه و منابع سیاسی را به سمت حمایت از انتقال فراگیر، به رهبری سوریه، تقسیم قدرت و اصلاحات گسترده‌تر هدایت کنند.
این تنها راه مناسب برای تامین منافع اروپاست، خواه ثبات منطقه‌ای و جلوگیری از درگیری و تروریسم باشد یا اجازه دادن به میلیون‌ها سوری برای بازگشت به خانه یا کاهش دائمی نفوذ منطقه‌ای متخاصم قدرت‌های خارجی مانند روسیه. اما بزرگترین امید اروپا اکنون باید در عاملیت خود سوری‌ها باشد. بسیاری آرزوی یک گذار تثبیت‌کننده را دارند، زیرا هزینه عمیق درگیری‌های جاری زیاد است.
هیئت تحریرالشام اگرچه باید به دقت تحت نظر باشد اما مواضع ایدئولوژیک خود را تعدیل کرده، از القاعده جدا شده، و در ابتدا متعهد به فرآیندی فراگیر است که از حقوق همه مردم سوریه محافظت می‌کند. تحریرالشام همچنین برای محافظت از نهادهای دولتی، از جمله در ابتدا نگه داشتن محمدغازی الجلالی، آخرین نخست‌وزیر اسد، برای جلوگیری از سقوط کشور به هرج و مرج جدید، به سرعت عمل کرده است.
به نوبه خود، کشورهای اروپایی باید با احتیاط و تواضع با این وضعیت برخورد کنند. اما آنها می‌توانند با حمایت از چشم‌انداز یک فرآیند تجدید قوا و مورد حمایت سازمان ملل که ممکن است – در میان ناهنجاری بازیگران – تنها ابزار گردآوری بازیگران مختلف داخلی و خارجی باشد، کار را شروع کنند. آنها همچنین می‌توانند تعامل با ترکیه را که بر شورشیان نفوذ دارد، تشدید کنند تا برای رویکردی فراگیر فشار بیاورند.
این رویه شامل ایجاد یک مسیر سیاسی برای ادغام در ساختارهای دولتی جدید به کردهای سوریه می‌شود. این فرآیند باید به نیازهای آنها و همچنین نگرانی ترکیه در مورد خودمختاری کردها رسیدگی کنند. اگر تحریرالشام از رویکردی فراگیر حمایت کند، اروپایی‌ها می‌توانند به دنبال تشویق ادامه تعدیل این گروه باشند، از جمله از طریق تعامل مستقیم و معافیت‌های تحریمی. در نهایت، اروپایی‌ها می‌توانند حمایت‌های انسانی و اقتصادی فوری‌تری از جمله از طریق لغو سریع تحریم‌های موردی را ارائه کنند.
آنها باید از تزریق پول برای حل مشکل، که خطر ایجاد یک اقتصاد جنگی جدید و درگیری را به دنبال دارد، احتیاط کنند اما باید یک پیشنهاد قابل توجه از قصد خود ارائه کنند؛ به‌عنوان مثال، اگر بتوان یک گذار سیاسی فراگیر را در بر گرفت، باید از بازسازی حمایت کرد. به‌رغم ترس از اینکه پیشروی شورشیان جنگ داخلی سوریه را دوباره شعله‌ور می‌کند، سقوط رژیم بسیار سریع‌تر از آن چیزی بود که هر کسی تصور می‌کرد.
به ویژه با توجه به این باور که روسیه و ایران به حمایت خود از اسد ادامه خواهند داد. اما تداوم توخالی شدن رژیم اسد، سرانجام آنها را درمانده کرد. ترکیه که از شورشیان حمایت می‌کرد، به نظر می‌رسد که با مسکو، تهران و سایر کشورهای عربی به توافقی رسیده است تا از حمایت از رژیم خودداری کنند و با برکناری اسد موافقت کنند.
کایا کالاس، مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا: برای قضاوت «خیلی زود» است
کایا کالاس رئیس جدید دیپلماسی اروپا روز سه شنبه در اولین اظهارات رسمی خود پس از تحولات اخیر سوریه در آخر هفته گذشته، مردم سوریه را به دلیل کسب یک «دستاورد تاریخی» ستود ولی پیش‌بینی کرد که انتقال قدرت «چالش‌های عظیمی» برای این کشور جنگ‌زده و برای کل خاورمیانه به دنبال خواهد داشت.
رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که از ابتدای ماه جاری میلادی روی کار آمده است، به ویژه خطر بالای خشونت‌های فرقه‌ای، افراط‌گرایی، رادیکالیسم، «نظامی‌سازی دین» و تروریسم اشاره و تاکید کرد که «باید از همه آنها پرهیز شود.» او گفت: «ما باید از تکرار سناریوهای وحشتناک عراق، لیبی و افغانستان اجتناب کنیم.» و اضافه کرد:« دوما، حقوق همه مردم سوریه، از جمله حقوق بسیاری از اقلیت‌ها، باید محافظت شود. و سوما، حفظ تمامیت ارضی سوریه و احترام به استقلال، حاکمیت و نهادهای دولتی آن بسیار مهم است.»
او در موضوع گفتگوها با گروه تحریر شام، گروه اسلام‌گرایی که رهبری سقوط رژیم اسد را بر عهده دارد و خود را به عنوان یک بازیگر پیشرو در دوره جدید سیاسی معرفی می‌کند، اعتراف کرد که به پیشرفت‌هایی دست یافته است.
گروه تحریر شام یک گروه اسلام گرای افراطی است که پیش از قطع رابطه خود با القاعده در سال ۲۰۱۶ به آن سازمان وفادار بود و در نتیجه، در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا و سازمان ملل قرار دارد.
بعلاوه، اگر چه گروه تحریر شام و رهبر آن، ابومحمد جولانی، با استقبال از کثرت‌گرایی و انتصاب یک نخست‌وزیر موقت تلاش کرده‌اند تا مشروعیت پیدا کنند، اما همچنان درگیر اتهامات نقض حقوق بشر، از جمله اتهامات اعدام‌های به جرم توهین به مقدسات و زنا هستند.
با توجه به این وضعیت، کایا کالاس گفت که شورشیان «نه بر اساس سخنانشان، بلکه بر اساس اعمالشان» مورد قضاوت قرار خواهند گرفت و هشدار داد که برای قضاوت «خیلی زود» است.
کایا کالاس به نمایندگان پارلمان اروپا گفت: «نشانه‌های اولیه خوب است، اما اگر اطمینان حاصل نکنیم، در برقراری هیچ گونه تبادلی عجله به خرج نخواهیم داد. مهم است که تماس نزدیک با سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی همه ذینفعان برای کمک به سوریه در روند بازگشت به زندگی عادی داشته باشیم.»
از آنجا که گروه تحریر شام در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دارد، بروکسل نمی‌تواند با شورشیان گفتگو کند. برای مثال، ایالات متحده برای ارسال پیام در مورد سیاست سوریه از ترکیه کمک می‌گیرد. کایا کالاس مشخص نکرد که آیا او نیز همین روش را در پیش گرفته است یا خیر.
در روزهای اخیر، کایا کالاس با همتایان خود از مراکش، لبنان، اسرائیل و امارات متحده عربی در تماس بوده است.
سوالی که در اظهارات کایا کلاس بی پاسخ ماند این بود که آیا اتحادیه اروپا تحریم‌های متعددی را که علیه رژیم اسد اعمال کرده است، که شامل محدودیت در تسلیحات، نفت، فناوری و تراکنش های مالی است، بررسی مجدد خواهد کرد؟
کایا کالاس تاکید کرد که به «نفع همگان» از جمله اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب است که سوریه در دوران پس از اسد پیشرفت کند و دوباره به جنگ داخلی یا بحران جدید مهاجرتی دچار نشود.
وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا قرار است درباره وضعیت جدید سوریه در جلسه‌ای در بروکسل در تاریخ ۱۶ دسامبر (۲۶ آذرماه) گفت‌وگو کنند.
*شورای روابط خارجی اروپا (ECFR) یک اندیشکده است که تحلیلی در مورد مسائل سیاست خارجی اروپا ارائه می دهد و هدف آن این است که به عنوان مدافع یک سیاست خارجی و امنیتی اروپا منسجم تر و قوی تر عمل کند. ECFR در سال ۲۰۰۷ توسط پنجاه شخصیت برجسته از اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و ترکیه، از جمله روسای سابق دولت و وزیران، نمایندگان مجلس و روشنفکران، که مدافع نقش قوی اتحادیه اروپا در جهان هستند، تأسیس شد.[۱] ECFR به عنوان اولین اندیشکده پاناروپایی، دفاتری در هفت پایتخت اروپایی دارد – برلین، لندن، مادرید، پاریس، رم، صوفیه و ورشو. ECFR هیچ ارتباط نهادی با شورای روابط خارجی ایالات متحده ندارد.
