وریشه مرادی، فعال حقوق زنان و عضو سازمان «جامعه زنان آزاد کردستان شرقی» (KJAR)، اخیراً توسط دادگاه ایران به اتهام «شورش مسلحانه علیه دولت» به اعدام محکوم شده است. این حکم موجی از نگرانی در میان فعالان حقوق بشر و سازمان‌های بین‌المللی برانگیخته است. روزنامه ی آلمانی nd در گزارشی به زندگی، فعالیت‌ها، و شرایط بازداشت وریشه مرادی پرداخته است.
زندگی و فعالیت‌های وریشه مرادی
وریشه مرادی، ۳۸ ساله، یکی از چهره‌های برجسته مبارزه برای حقوق زنان در مناطق کردنشین ایران است. او به دلیل فعالیت‌هایش در حمایت از حقوق زنان و اعتراض به سیاست‌های سرکوبگرانه جمهوری اسلامی شناخته شده است. مرادی به عنوان عضو سازمان KJAR، نقش فعالی در ارتقاء آگاهی زنان و ایجاد همبستگی میان آنان ایفا کرده است.
مرادی در اوایل آگوست سال گذشته در نزدیکی زادگاهش، سنندج، توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. ماه‌ها هیچ خبری از محل نگهداری او در دست نبود تا اینکه در دسامبر سال گذشته مشخص شد که او پس از تحمل شکنجه‌های شدید به زندان اوین تهران منتقل شده است. انتقال او به اوین نمادی از برخورد بی‌رحمانه دستگاه قضایی و امنیتی ایران با مخالفان است.
شرایط بازداشت و مبارزات در زندان
با وجود فشارهای شدید، وریشه مرادی همچنان به فعالیت‌های خود ادامه داده است. او همراه با سایر زندانیان، به وضعیت اسفناک زندان‌ها و تعداد زیاد اعدام‌ها اعتراض کرده است. در ماه مه، مرادی به همراه یکی دیگر از فعالان KJAR، پخشانه عزیزی، که او نیز به اعدام محکوم شده است، دست به اعتصاب غذای دو روزه زد.
در ۱۰ اکتبر، هم‌زمان با روز جهانی مبارزه با اعدام، مرادی در اعتراض به افزایش تعداد اعدام‌ها و استفاده گسترده از مجازات اعدام در ایران، اعتصاب غذای نامحدودی را آغاز کرد. در طول این اعتصاب غذا، وضعیت جسمانی او به دلیل شکنجه‌های قبلی و شرایط سخت زندان به شدت وخیم شد. علی‌رغم درخواست بیش از ۱۲۰ فعال مدنی و حتی سازمان KJAR برای پایان دادن به اعتصاب غذا، او تنها پس از سه هفته به این اعتراض پایان داد. با این حال، اطلاعات دقیقی از وضعیت جسمانی او در دست نیست.
اعدام به عنوان ابزار سرکوب
محکومیت مرادی به اعدام در حالی صورت گرفته که استفاده گسترده از این مجازات در ایران، به‌ویژه پس از قیام ۲۰۲۲، افزایش یافته است. این قیام پس از قتل ژینا امینی، زن کردی که به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری بازداشت شده بود، آغاز شد و به اعتراضات گسترده‌ای علیه جمهوری اسلامی انجامید. بر اساس گزارش سازمان‌های حقوق بشری، تعداد اعدام‌ها در ایران از ۳۱۴ مورد در سال ۲۰۲۱ به ۵۷۶ مورد در سال ۲۰۲۲ و ۸۵۳ مورد در سال گذشته افزایش یافته است.
کمپین «نه به اعدام، بله به زندگی آزاد» که مرادی یکی از حامیان آن است، گزارش داده که تنها در ماه اکتبر سال جاری، ۲۷۰ اعدام در ایران صورت گرفته است، رقمی که در دو دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. این کمپین از طریق اعتصاب غذای هفتگی زندانیان و ارسال پیام‌هایی از داخل زندان، تلاش می‌کند توجه جهانی را به این وضعیت جلب کند.
ابعاد بین‌المللی و واکنش‌ها
حکم اعدام وریشه مرادی واکنش‌های گسترده‌ای را در میان فعالان حقوق بشر و سازمان‌های بین‌المللی برانگیخته است. سازمان حقوق بشر هه‌نگاو و شبکه حقوق بشر کردستان (KHRN) این حکم را محکوم کرده و خواستار لغو فوری آن شده‌اند. کمپین «نه به اعدام، بله به زندگی آزاد» در پلتفرم X (توییتر سابق) مرادی را نماد مبارزه علیه بی‌عدالتی در ایران معرفی کرده است.
با این حال، اعتماد به سیستم قضایی ایران برای لغو این حکم بسیار کم است. فرایند محاکمه وریشه مرادی و سایر زندانیان سیاسی به وضوح نشان‌دهنده نبود عدالت در سیستم قضایی ایران است. در جریان محاکمه مرادی، نه او و نه وکلایش اجازه دفاع از خود را نداشتند، و تمامی مراحل دادرسی با نقض آشکار حقوق بشر همراه بوده است.
وریشه مرادی، نماد مقاومت
وریشه مرادی در نامه‌ای پس از صدور احکام اعدام برای هم‌بندانش، شریفه محمدی و پخشانه عزیزی، نوشته است: «قدرت‌نمایی ظاهری دولت، وحشت‌افکنی و گسترش سرکوب در آستانه انقلاب زنان، زندگی و آزادی چیزی جز یک توهم باطل نیست.» این سخنان بازتابی از روحیه مقاومتی است که مرادی و دیگر زنان مبارز ایرانی در برابر ظلم و ستم رژیم جمهوری اسلامی از خود نشان داده‌اند.
آینده مبارزه
سرنوشت وریشه مرادی و سایر زندانیان سیاسی که به اعدام محکوم شده‌اند، هنوز مشخص نیست. اما آنچه مسلم است، این است که مبارزه برای حقوق زنان، آزادی و برابری در ایران همچنان ادامه دارد. اعتراضات گسترده‌ای که پس از قیام ۲۰۲۲ آغاز شد، نشان داد که زنان و مردان ایرانی، با وجود تمامی خطرات، همچنان برای تغییر و آزادی تلاش می‌کنند.
حکم اعدام وریشه مرادی نمادی از تلاش حکومت ایران برای خاموش کردن صدای مخالفان است. اما مقاومت او و سایر فعالان نشان‌دهنده این است که این صداها خاموش‌شدنی نیستند. آینده این مبارزه به همبستگی داخلی و حمایت بین‌المللی بستگی دارد.
وریشه مرادی نه تنها قربانی سیستم سرکوبگر جمهوری اسلامی است، بلکه به نمادی از مقاومت و پایداری در برابر ظلم تبدیل شده است. مبارزات او و سایر زنان ایرانی نشان‌دهنده عزم راسخ برای دستیابی به آزادی و برابری است. جامعه بین‌المللی باید با فشار بر حکومت ایران، از چنین فعالانی حمایت کند و به تلاش برای لغو مجازات اعدام و احقاق حقوق بشر در ایران ادامه دهد.
یک پاسخ
– وریشه مرادی در نامه‌ای از زندان به توده‌های مردم :
“اجازه ندهید جنگ فرامرزی بر موضوع سرکوب داخلی سایه بیفکند. ما اجازه نخواهیم داد صدای مبارزان داخل در هیاهوی جنگها و ماجراجوییهای بی فرجام گم شود”.
– زنان مبارز در زندان اوین در اعتراض به صدور حکم اعدام وریشۀ مرادی و پخشان عزیزی هم بندشان، تجمع اعتراضی بر پا کردند و با سردادن شعارهای کوبنده ازجمله:
“نه تهدید نه اعدام دیگر اثر ندارد – جمهوری اعدامی یک خواب خوش ندارد”
“پخشان – وریشه، بند زنان هم‌صدا، هم پیمان، تا لغو حکم اعدام، ایستاده‌ایم تا پایان”،
“وریشۀ مرادی، زندانی سیاسی، آزاد باید گردد – حکومت اعدامی نابود باید گردد”،
” صدور حکم اعدام، انتقام حاکمان، از زنان کردستان، تا هر کجا در ایران”،
-چهارشنبه ۲۳ آبان‌ماه، هزاران نفر از زنان قامیشلو در مناطق خودگردان شمال و شرق سوریه در اعتراض به صدور حکم اعدام برای وریشه مرادی، فعال کُرد ایرانی، راهپیمایی کردند.
برخی از خبرگزاری‌ها تخمین زدەاند کە حدود ۱۰ هزار زن در این راهپیمایی شرکت کردەاند