دیدار پایانی بایدن و شی در اجلاس اَپِک
رهبران چین و آمریکا روز شنبه در حاشیه اجلاس همکاری‌های اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (اَپِک) در لیما، پرو، برای آخرین بار در دوره ریاست جمهوری جو بایدن با یکدیگر دیدار کردند. این دیدار که حدود دو ساعت به طول انجامید، در حالی برگزار شد که دولت جدید دونالد ترامپ در آستانه تصدی قدرت قرار دارد.
شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در این دیدار گفت که چین آماده همکاری با دولت جدید ایالات متحده است. او تأکید کرد: «چین آماده است تا با دولت جدید آمریکا برای حفظ ارتباطات، گسترش همکاری‌ها و مدیریت اختلافات همکاری کند تا روابط دوستانه چین و آمریکا تضمین شود.»
نگرانی از تنش‌های تجاری در دولت ترامپ
شی بدون نام بردن مستقیم از ترامپ، به نگرانی‌های موجود درباره احتمال آغاز جنگ‌های تجاری و تشدید تنش‌های دیپلماتیک در دوره جدید اشاره کرد. او گفت: «نه جداشدن از زنجیره تأمین و نه قطع ارتباطات راه‌حل نیست. ما باید در این دنیای ناآرام، اطمینان بیشتری ایجاد کنیم.»
مواضع ترامپ و تأثیر آن بر روابط چین و آمریکا
در کارزار انتخاباتی، ترامپ رویکردی سخت‌گیرانه علیه چین اتخاذ کرده بود و از افزایش تعرفه‌ها به ۶۰ درصد بر واردات چینی سخن گفت که ممکن است ارزش آن به ۵۰۰ میلیارد دلار برسد. علاوه بر این، وعده او برای پایان دادن به جنگ روسیه علیه اوکراین ظرف ۲۴ ساعت نگرانی‌هایی درباره کاهش کمک‌های نظامی به اوکراین یا دادن امتیاز به روسیه ایجاد کرده است. تحلیلگران معتقدند که این سیاست‌ها می‌تواند نقش چین را به‌عنوان میانجی در صحنه جهانی تقویت کند.
بایدن: رقابت نباید به درگیری منجر شود
بایدن در این دیدار گفت که هرچند اختلافاتی میان دو کشور وجود داشته، اما گفت‌وگوهای آنها همواره «صریح» و «رک» بوده است. او افزود: «ما نباید اجازه دهیم که این رقابت به درگیری تبدیل شود. این مسئولیت ماست و طی چهار سال گذشته نشان دادیم که می‌توان چنین رابطه‌ای را حفظ کرد.»
توافق بر سر کنترل انسانی بر تصمیمات هسته‌ای
یکی از محورهای اصلی این دیدار، توافق بر سر لزوم کنترل انسانی بر تصمیم‌گیری‌های مرتبط با استفاده از تسلیحات هسته‌ای بود. کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد: «دو رهبر تأکید کردند که کنترل تصمیمات مرتبط با استفاده از تسلیحات هسته‌ای باید در دست انسان‌ها باشد و توسعه فناوری هوش مصنوعی در حوزه نظامی باید با احتیاط و مسئولانه انجام شود.»
چالش‌های هسته‌ای و مذاکرات متوقف شده
هرچند این بیانیه گامی بی‌سابقه در بحث تسلیحات هسته‌ای و هوش مصنوعی به شمار می‌رود، اما مشخص نیست که آیا منجر به مذاکرات و اقدامات بیشتر خواهد شد یا خیر. ایالات متحده طی ماه‌های گذشته تلاش کرده تا چین را به گفت‌وگو درباره تسلیحات هسته‌ای متقاعد کند، اما این مذاکرات اخیراً متوقف شده است.
همکاری سه‌جانبه با ژاپن و کره جنوبی
در روزهای پیش از این دیدار، بایدن با رهبران کره جنوبی و ژاپن دیدار و بر اهمیت اتحاد سه‌جانبه تأکید کرده بود. آنها توافق کردند که «چنین همکاری‌های بی‌ثبات‌کننده‌ای نباید به نفع پکن باشد.»
تغییرات احتمالی با آغاز دولت ترامپ
بازگشت ترامپ به کاخ سفید، سایه‌ای بر روابط چین و آمریکا انداخته است. ترامپ در میان اعلام اسامی نامزدهای کابینه‌اش، مارکو روبیو، سناتور فلوریدا را به‌عنوان وزیر خارجه و مایک والتز را به‌عنوان مشاور امنیت ملی معرفی کرد که هر دو رویکردی سخت‌گیرانه نسبت به چین دارند.
شی: روابط پایدار در راستای منافع مشترک است
شی، ضمن تبریک پیروزی ترامپ، اظهار داشت: «یک رابطه پایدار، سالم و پایدار میان چین و آمریکا به نفع هر دو کشور و در راستای انتظارات جامعه بین‌المللی است.»
هشدارهای شی در اجلاس اَپِک
با این حال، در سخنرانی خود در اجلاس اَپِک، شی لحن هشداردهنده‌تری اتخاذ کرد و گفت: «جهان وارد دوره جدیدی از ناآرامی و تحولات شده است.» او همچنین درباره «گسترش یک‌جانبه‌گرایی و حمایت‌گرایی» هشدار داد.
این دیدار به‌عنوان آخرین فرصت بایدن برای تأثیرگذاری بر روابط میان چین و آمریکا پیش از آغاز دوره ترامپ، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود، اما همچنان آینده این روابط در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
