مجلس ایران با تصویب طرح حذف چهار صفر از ریال، به یکی از طولانیترین بحثهای اقتصادی کشور پایان داد. اما پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا تغییر اسکناس میتواند زخمی را درمان کند که ریشه در ساختار اقتصادی دارد؟
پس از سالها بحث و تعویق، مجلس شورای اسلامی سرانجام حذف چهار صفر از پول ملی ایران را تصویب کرد. بر اساس مصوبه جدید، هر «ریال جدید» معادل ۱۰ هزار ریال فعلی خواهد بود و واحد فرعی آن «قران» نام خواهد داشت.
در رأیگیری نهایی، از مجموع نمایندگان حاضر، ۱۴۴ نفر به طرح رأی موافق، ۱۰۸ نفر مخالف و ۳ نفر ممتنع بودند. مسئولان اقتصادی این اقدام را «ضروری برای نجات اسکناسها از بار سنگین صفرها» توصیف کردهاند.
سه سال دوران گذار
طبق تصمیم مجلس، بانک مرکزی ایران موظف است طی دو سال آینده مقدمات اجرای این اصلاح پولی را فراهم کند و سپس در دورهای سهساله، پول جدید و قدیم بهصورت همزمان در گردش باشند. در این مدت، نظام بانکی، مقررات مالی، و نرمافزارهای حسابداری باید با واحد جدید هماهنگ شوند.
در پایان این سه سال، کلیهی معاملات و تعهدات مالی کشور صرفاً بر مبنای «ریال جدید» و زیر واحد آن «قران» انجام خواهد شد.
بانک مرکزی گفته است چاپ اسکناسهای تازه، اطلاعرسانی عمومی، و جمعآوری تدریجی پولهای قدیمی در دستور کار قرار دارد.
اهداف رسمی این «جراحی پولی»
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در توضیح اهداف این طرح گفت:
«اصلیترین هدف، سادهسازی محاسبات و کاهش هزینهی چاپ پول است. ریال امروز یکی از ضعیفترین ارزهای جهان است و صفرهای آن نهتنها محاسبات مالی بلکه زندگی روزمره مردم را مختل کرده است.»
مقامهای اقتصادی پنج هدف کلیدی برای این اقدام برشمردهاند:
- سادهسازی معاملات مالی و حسابداری
- کاهش هزینهی چاپ و نگهداری اسکناس
- بهبود تصویر بینالمللی پول ملی
- بازسازی اعتماد عمومی به ریال
- کاهش سردرگمی در زندگی روزمرهی مردم
تردید کارشناسان: اصلاح شکلی یا درمان ریشهای؟
با وجود تبلیغات رسمی، بسیاری از اقتصاددانان نسبت به کارایی این اقدام هشدار دادهاند.
به گفتهی آنان، تا زمانی که تورم مزمن، کسری بودجهی دولتی و سیاستهای ناپایدار پولی اصلاح نشود، حذف صفرها صرفاً اقدامی نمادین و موقتی خواهد بود.
اقتصاددانان میگویند تجربهی کشورهایی مانند ترکیه و ونزوئلا میتواند برای ایران آموزنده باشد:
ترکیه در سال ۲۰۰۵ با حذف شش صفر و اجرای همزمان اصلاحات مالی و بانکی، توانست لیر جدید را تثبیت کند و تورم را مهار نماید.
اما ونزوئلا بدون تغییر ساختار اقتصادی، بارها صفر از بولیوار حذف کرد و هر بار تورم بازگشت، حتی شدیدتر از قبل.
ایران اکنون میان این دو الگو ایستاده است؛ در وضعیتی که هنوز مشخص نیست آیا «ریال جدید» به بازسازی اعتماد عمومی منجر خواهد شد یا تنها چهرهی بحران را اندکی آراستهتر میکند.
واقعیت در کف بازار
برای مردم عادی، این تغییر ممکن است در آغاز موجب سردرگمی و دشواری در محاسبهی قیمتها شود. بسیاری باید ارزش داراییها، درآمدها و هزینههای خود را در ذهن بازتعریف کنند.
دولت وعده داده است که طی سه سال آینده با برنامههای آموزشی و رسانهای گسترده، از بروز خطا و سوءاستفاده جلوگیری کند. اما در کشوری که تورم سالانه همچنان دورقمی و ارزش پول ملی به سرعت در نوسان است، حتی کوچکترین بیاعتمادی میتواند اجرای طرح را دشوار سازد.
شرط موفقیت: اصلاحات ساختاری
کارشناسان مستقل میگویند اگر حذف صفرها با اقداماتی نظیر استقلال بیشتر بانک مرکزی، کنترل هزینههای دولتی، و جذب سرمایهگذاری خارجی همراه شود، میتواند نقطهی عطفی در مسیر بازسازی اقتصادی ایران باشد.
اما اگر این طرح به حذف ظاهری صفرها محدود بماند، خطر آن وجود دارد که در چند سال آینده همان بحران با چهرهای جدید بازگردد.
یکی از اقتصاددانان دانشگاه تهران در گفتوگویی غیررسمی گفت:
«صفرها را از اسکناس حذف میکنیم، اما تا وقتی صفرهای کسری بودجه و بدهی دولت سر جایشان هستند، تورم دوباره برمیگردد.»
این جراحی پولی میتواند به دو نتیجهی متفاوت منجر شود:
اگر این امر با اصلاحاتی مانند استقلال بیشتر بانک مرکزی، کنترل دقیقتر کسری بودجه و جذب سرمایهگذاری همراه شود، میتواند نقطه عطفی در بهبود اقتصادی ایران باشد.
با این حال، اگر فقط به حذف صفرها محدود شود، این خطر وجود دارد که به یک «راه حل ظاهری» تبدیل شود – یک تغییر چهره برای اسکناسها به جای درمانی برای اقتصاد.
ایران اکنون بر سر یک دوراهی ایستاده است. آزمون واقعی این خواهد بود که آیا میتواند سایه سنگین تورم را به همان راحتی که صفرها را حذف میکند، از سر خود دور کند؟
منبع: WANA News – گزارش ریحانه حجازی، ۵ اکتبر ۲۰۲۵
یک پاسخ
دوستان اخبار روزی با عرض خسته نباشید،
اگر امکان دارد لطفا عکس این جلاد را به نمایش نگذارید.که روزانه جلوی چشممان نباشد.
با سپاس