دبیر کل ناتو ینس استولتنبرگ روز دوشنبه ۱۷ ژوئن (۲۸ خرداد) در گفتگو با روزنامه بریتانیایی «دیلی تلگراف» گفت: «من فعلا وارد جزئیات عملیاتی در مورد اینکه چه تعداد کلاهک هستهای عملیاتی یا ذخیره خواهند شد نمیشوم، اما در همین حد به شما بگویم که در خصوص این موارد در حال رایزنی هستیم. این دقیقا همان کاری است که ما در حال انجام آن هستیم.»
استولتنبرگ هفته گذشته گفت که تسلیحات هستهای «اوج ضمانت امنیتی» ناتو و وسیلهای برای حفظ صلح است.
ناتو در شرایطی به بهانه جنگ اوکراین در حال رایزنی برای آماده باش هسته ای می باشد که دو سازمان سوئدی و سوئیسی که در عرصه تسلیحات کشتار جمعی تحقیق می کنند در باره ی جدیت و فوریت خطر افزایش اتکای دارندگان تسلیحات هستهای به جنگافزار اتمی هشدار داده اند و اعلام کرده اند بدتر شدن روابط ژئوپلیتیک باعث افزایش نقش سلاح های هسته ای شده است.
بنابر گزارش همین دو سازمان سوئدی و سوئیسی ۹ کشور مسلح به تسلیحات هستهای در جهان- ایالات متحده، روسیه، بریتانیا، فرانسه، چین، هند، پاکستان، جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی) و اسرائیل- به روند نوسازی زرادخانه هسته ای شان ادامه میدهند و اتکای خود به چنین تسلیحاتی را در سال ۲۰۲۳ تشدید کردهاند.
«ویلفرد وان» مدیر برنامه تسلیحات کشتارجمعی در اندیشکده سوئدی موسوم به «موسسه بینالمللی پژوهشهای صلح استکهلم» (سیپری) اظهار کرد: «از زمان جنگ سرد تاکنون شاهد یک چنین نقش برجستهای برای تسلیحات هستهای در روابط بینالملل نبودهایم.»
به نوشته آسوشیتدپرس، اوایل ماه جاری میلادی روسیه و بلاروس مرحله دوم رزمایش با محوریت تسلیحات هستهای تاکتیکی را برگزار کردند که این بخشی از تلاش کرملین به منظور دلسرد کردن غرب از تقویت کمک به اوکراین بود.
از سوی دیگر سازمان سوئیسی موسوم به «کارزار بینالمللی نابودی تسلیحات هستهای» نیز اعلام کرد هشت کشور مسلح به سلاح هستهای در جهان به علاوه اسرائیل، در سال ۲۰۲۳ مجموعا ۹۱.۴ میلیارد دلار را صرف زرادخانههای هستهای خود کردهاند که معادل ۲۸۹۸ دلار در هر ثانیه است. این سازمان که مقر آن در شهر ژنو بوده و شامل ائتلافی از فعالان حامی خلع سلاح هستهای است، در سال ۲۰۱۷ برنده جایزه صلح نوبل شد.
این گروه تصریح داشت، آمارها نشان میدهند در سال ۲۰۲۳ هزینهکرد جهانی برای تسلیحات هستهای ۱۰.۷ میلیارد دلار در مقایسه با سال ۲۰۲۲ افزایش نشان داده است و ۸۰ درصد از این افزایش سهم ایالات متحده آمریکا بوده است. سهم آمریکا از کل هزینهها برای این تسلیحات ۵۱.۵ میلیارد دلار برآورد شده که بیش از کل هزینه بقیه دولتهای مسلح به سلاح هستهای در این حوزه است.
«آلیشیا سندرز-زاکره» هماهنگکننده سیاست و پژوهش کارزار بینالمللی نابودی تسلیحات هستهای گفت: «پنج سال گذشته یک روند افزایشی مشهود را در حجم بودجه مختص به توسعه این تسلیحاتی که غیرانسانیترین و مخربترین هستند، بودهایم.» او اظهار کرد بعد از آمریکا دومین هزینهکننده بزرگ برای این تسلیحات، چین با رقم ۱۱.۸ میلیارد دلار بوده و سپس روسیه با رقم ۸.۳ میلیارد دلار در جایگاه سوم قرار داشته است.
به گفته سندرز- زاکره، «کل این پولها باعث ارتقای امنیت جهانی نمیشوند. در حقیقت باعث تهدید مردم در هر جایی که زندگی میکنند، هستند.»
موسسه سیپری برآورد کرد، حدود ۲۱۰۰ تا از کلاهکهای هستهای استقرار یافته، در وضعیت آمادگی بالای عملیاتی و سوار بر موشکهای بالستیک نگهداری میشوند و تقریبا همه آنها مختص به آمریکا یا روسیه هستند. این اندیشکده تصریح داشت که گمان برده میشود چین هم برای نخستین بار تعدادی کلاهک را در وضعیت آمادگی بالای عملیاتی داشته باشد.
«دن اسمیت» مدیر موسسه سیپری گفت: «متأسفانه ما همچنان شاهد افزایش سال به سال تعداد کلاهکهای هستهای عملیاتی هستیم. این روند احتمالا در سالهای آینده تسریع خواهد شد و این بسیار نگرانکننده است.»
موسسه سیپری اعلام داشت، روسیه و ایالات متحده تقریبا ۹۰ درصد از کل تسلیحات هستهای جهان را در اختیار دارند. این سازمان دیدهبان تسلیحاتی اضافه کرد، به نظر میرسد اندازه زرادخانههای ارتشهای آنها در سال ۲۰۲۳ نسبتا ثابت مانده اما برآورد میشود روسیه در ژانویه ۲۰۲۳، ۳۶ کلاهک عملیاتی دیگر را در نیروهای عملیاتی خود مستقر کرده است.
انستیتوی سیپری در سالنامه ۲۰۲۴ خود تصریح کرد شفافیت نسبت به تسلیحات هستهای هر ۲ کشور آمریکا و روسیه در پی شروع جنگ اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ کاهش یافت و اهمیت تمهیدات برای اشتراک تسلیحات هستهای افزایش یافت.
واشنگتن مذاکرات دوجانبه با روسیه بر سر ثبات استراتژیک را به حالت تعلیق درآورده و مسکو سال گذشته اعلام کرد مشارکت خود در معاهده کنترل تسلیحات هستهای موسوم به «استارت جدید» را تعلیق میکند.
طبق این گزارش مجموع کلاهکهای هستهای موجود در جهان در ماه ژانویه گذشته ۱۲۱۲۱ کلاهک تخمین زده شد و حدود ۹۵۸۵ عدد از این کلاهکها برای استفاده بالقوه در زرادخانههای نظامی مستقر بودهاند. همچنین تخمین زده میشود ۳۹۰۴ عدد از این کلاهکها در موشکها و هواپیماها مستقر شدهاند که این رقم ۶۰ مورد بیشتر از تخمین ژانویه ۲۰۲۳ است. بقیه این کلاهکها نیز در انبارهای مرکزی نگهداری شدهاند.
طبق برآورد سیپری SIPRI، زرادخانه هستهای چین از ۴۱۰ کلاهک در ژانویه ۲۰۲۳ به ۵۰۰ کلاهک در ژانویه ۲۰۲۴ افزایش یافت و انتظار میرود که این زرادخانه همچنان به رشد خود ادامه دهد.
موسسه بینالمللی پژوهشهای صلح استکهلم تصریح داشت، در آسیا کشورهای هند، پاکستان و کرهشمالی همگی در صدد دستیابی به توانایی استقرار چند کلاهک بر روی موشکهای بالستیک بودهاند. ایالات متحده، روسیه، فرانسه، انگلیس و چین این توانایی را دارند که به آنها امکان افزایش سریع و بالقوه تعداد کلاهکهای مستقر شده آنها را داده و همچنین به دارندگان سلاح هستهای اجازه میدهد تهدید به نابودی اهداف بسیار بیشتری کنند.
موسسه سیپری تأکید کرد که همه برآوردهای این انستیتو تقریبی بوده و هر ساله دادههای مربوط به تسلیحات هستهای جهان را بر اساس اطلاعات جدید و بهروزرسانی ارزیابیهای قبلی بازبینی میکند.
آمریکا در زمینه نیروگاه هستهای ۱۵ سال از چین عقبتر است
همچنین در گزارشی که روز دوشنبه منتشر شد، آمده است که ایالات متحده ۱۵ سال از چین در زمینه توسعه نیروگاههای هستهای با فناوری پیشرفته عقبتر است و رویکرد فناوری مورد حمایت دولت پکن و تامین مالی گسترده این کشور، باعث برتری پکن شده است.
براساس این مطالعه که «بنیاد فناوری اطلاعات و نوآوری» انجام داد که یک موسسه تحقیقاتی غیرحزبی مستقر در واشنگتن است، چین ۲۷ راکتور هستهای در دست ساخت دارد که میانگین زمان ساخت آنها حدود هفت سال است و این بسیار سریعتر از کار سایر دارندگان قدرت هستهای است.
در این گزارش آمده است: «استقرار سریع نیروگاههای هستهای مدرنتر چین در طول زمان باعث صرفهجویی در مقیاس و تأثیرات یادگیری عملی میشود و این نشان میدهد که شرکتهای چینی در آینده در نوآوری فزاینده در این بخش مزیت خواهند داشت.»
ایالات متحده بزرگترین ناوگان نیروگاههای هستهای جهان را دارد و دولت جو بایدن، منبع برق تقریبا بدون آلایندگی را برای مهار تغییرات آب و هوایی حیاتی میداند.
بنا به تایید فدراسیون «دانشمندان آمریکایی»، روسیه و ایالات متحده با در اختیار داشتن حدود ۸۸ درصد از کل زرادخانه های هستهای جهان، از بزرگترین قدرتهای هستهای جهان به شمار میروند.
در بولتن دانشمندان اتمی آمده است که ایالات متحده حدود ۱۰۰ سلاح هستهای غیر راهبردی از نوع B61 را در پنج کشور اروپایی (ایتالیا، آلمان، ترکیه، بلژیک و هلند) مستقر کرده است.
بریتانیا و فرانسه در اروپا بیشترین سلاح های هسته ای را دارند. پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، فرانسه تنها کشور دارای سلاح هستهای در اتحادیه اروپا است. امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه در ماههای اخیر آشکارا خواستار بحثهای اروپایی درباره استفاده از ظرفیتهای هستهای فرانسه برای دفاع از این قاره شده است.
هفته گذشته امانوئل ماکرون در مصاحبه با «ابرا»، گروه مطبوعاتی منطقه شرق فرانسه گفت: «من آمادهام این بحث را باز کنم، بحثی که باید شامل پدافند موشکی، قابلیتهای دوربرد و سلاحهای هستهای برای کسانی باشد که آنها را در اختیار دارند یا میزبان تسلیحات هستهای آمریکا هستند.»
سخنان امروز (دوشنبه) دبیرکل ناتو در باره ی رایزنی اعضای آن برای آماده باش هسته ای در جهت تکمیل گفته های مکرون رئیس جمهور فرانسه در مورد اتکا بر سلاح های هسته ای و تاکید بر رهبری ناتو با نقش محوری آمریکا در این اتحاد نظامی است. دبیر کل ناتو ینس استولتنبرگ می گوید مذاکره بر سر استقرار تسلیحات هستهای بیشتر، خارج کردن آنها از زرادخانهها و قرار دادن آنها در وضعیت آمادهباش، برای بازدارندگی است.