اظهارات جنجالی دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی (MHP)، درباره عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (PKK)، موضوع داغ بحث‌های سیاسی در ترکیه شده است. باغچلی در سخنرانی خود در جلسه گروهی حزبش در مجلس، پیشنهاد داد اگر حصر اوجالان برداشته شود، او می‌تواند در مجلس ملی ترکیه حضور یابد و پایان تروریسم و انحلال سازمان PKK را اعلام کند. این اظهارات واکنش‌های گسترده‌ای از سوی دیگر احزاب سیاسی به همراه داشته است.
به گزارش منابع ترکی، باغچلی گفت: «اگر اوجالان توان این را دارد که تروریسم را پایان دهد و انحلال سازمانش را اعلام کند، باید به او فرصت داد تا در نشست گروهی حزب دموکراتیک خلق ها DEM در مجلس صحبت کند. ما آماده‌ایم که با لغو حصر او و اجرای “حق امید” به اوجالان، گامی بزرگ برای حل این بحران تاریخی برداریم.»
“حق امید” مفهومی است که به امکان آزادی مشروط محکومان به حبس ابد اشاره دارد، مفهومی که برای مدت‌ها توسط فعالان سیاسی و حقوق‌دانان کرد در خصوص اوجالان مطرح بوده است.
اظهارات اردوغان
اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه (AKP)، در واکنش به اظهارات دولت باغچلی درباره اوجالان، آن را به عنوان یک «فرصت تاریخی» توصیف کرد. او در جلسه‌ای در مرکز حزب خود گفت: «امیدواریم که پنجره تاریخی‌ای که توسط ائتلاف جمهور (متشکل از حزب AKP و MHP) باز شده است، قربانی حساب‌های شخصی نشود. انتظار داریم که همه درک کنند در آینده ترکیه، جایی برای تروریسم وجود ندارد.»
او با تأکید بر اهمیت این فرصت افزود: «این موقعیت نباید با منافع شخصی به خطر بیفتد و همه باید متوجه شوند که در آینده کشور، ترور و خشونت جایگاهی ندارند.»
واکنش حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP)
اوزگور اوزل، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP)، در واکنش به اظهارات اخیر دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی (MHP)، درباره عبدالله اوجالان و پیشنهاد لغو حصر اوجالان و دعوت او به مجلس، گفت: «این مسئله با دعوت یک فرد به مجلس حل نمی‌شود. اگر قرار است این مشکل حل شود، باید با حضور تمام احزاب و از طریق یک مذاکره جمعی انجام شود.»
اوزل در سخنرانی خود در جلسه گروهی حزب جمهوری خواه خلق، به انتقاد از روندهای پشت پرده و شفاف نبودن این پیشنهاد پرداخت و گفت: «به‌نظر می‌رسد که پشت درهای بسته توافقاتی صورت می‌گیرد. وقتی صحبت از عفو عمومی به میان می‌آید، باید همه چیز در مجلس و با شفافیت کامل انجام شود. این نوع مسائل نیازمند یک توافق اجتماعی گسترده است و بدون آن، هیچ نتیجه پایداری نخواهیم داشت.»
وی در پاسخ به اظهارات باغچلی درباره لغو حصر اوجالان و پیشنهاد حضور او در مجلس برای اعلام پایان تروریسم گفت: «اگر قرار باشد این کشور یکپارچه بماند و خونریزی‌ها متوقف شود، اگر قرار است دیگر هیچ سربازی به شهادت نرسد و هیچ مادری برای فرزندش اشک نریزد، هر سخن و هر فردی که در این راستا گامی بردارد، مهم و ارزشمند است. حتی با وجود تمام تجربیات تلخی که در گذشته داشتیم، ما در حزب جمهوری خواه خلق به پایان تروریسم اهمیت می‌دهیم و از هر اقدامی که در این مسیر برداشته شود حمایت خواهیم کرد.»
اوزل با انتقاد از نقش یک‌جانبه و بدون مشورت در این فرآیند گفت: «اما باید به کسانی که به خود قدرت و اختیاراتی بیش از حد تصور می‌دهند بگویم که این مسیر درست نیست. ما در گذشته با افرادی از آن حزب دست دادیم و حتی در مجلس با آن‌ها گفتگو کردیم. حالا هم باید یادآوری کنم که سخنان دولت باغچلی در گذشته هیچ نتیجه‌ای نداشت. تغییر مکرر مواضع او برای ما درس عبرتی شده است و ما دیگر با این تغییرات همراه نخواهیم شد.»
اوزل همچنین به شک و تردید درباره اهداف پشت پرده این پیشنهاد اشاره کرد و گفت: «این برنامه بیش از آنکه برای حل مسائل ترکیه باشد، به نظر می‌رسد برای حل مشکلات شخصی رجب طیب اردوغان طراحی شده است. به همین دلیل، این برنامه نشانه خوبی به نظر نمی رسد.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود، تأکید کرد مسئله کردها تنها با شعار و سخن حل نمی‌شود و نیازمند تغییرات ساختاری در کشور است. او خطاب به دولت باغچلی گفت: «من نیز به نوبه خود پیشنهادی دارم. من به کردها پیشنهاد می‌کنم که مالک ترکیه شوند. ما باید یک کشور بسازیم که در آن کردها احساس بیگانگی نکنند، همه حقوق دموکراتیک آن‌ها به رسمیت شناخته شود، دانشگاه‌ها حق دانشجویان را ضایع نکنند و تمامی حقوق دموکراتیک در سطح جهانی رعایت شود. ما به‌عنوان حزب بنیانگذار جمهوری، آماده‌ایم تا این تغییرات را با همکاری همه به اجرا بگذاریم. بیایید کردها را مالک جمهوری ترکیه کنیم.»
اوزل در پایان با دعوت به یکپارچگی و اتحاد ملی، خواستار ایجاد یک ترکیه دموکراتیک شد که در آن همه اقوام و گروه‌ها از حقوق برابر برخوردار باشند. او گفت: «بیایید با هم این کشور را بسازیم. ما به دموکراسی، برابری و عدالت برای همه معتقدیم و آماده‌ایم تا با هر کسی که در این مسیر همراه است، همکاری کنیم. در برابر این چالش، میدان باز است.»
سخنان رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق ها
حاتیم اوغلو رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها (DEM) در واکنش به اظهارات دولت باغچلی بر اهمیت حل مسالمت‌آمیز مسئله کردها تأکید کرد. تولای حاتیم‌اوغلو، در یک نشست مطبوعاتی در مجلس ترکیه اعلام کرد: «حل مسئله کردها باید از طریق مجلس صورت گیرد و مخاطب اصلی این مسئله، عبدالله اوجالان است که در حصر به سر می‌برد.»
حاتیم‌اوغلو در سخنان خود به لزوم برداشتن اولین قدم برای صلح، یعنی رفع حصر اوجالان، اشاره کرد و گفت: «اگر ترکیه به دنبال حل مسالمت‌آمیز مسئله کردها و ایجاد امنیت در مرزهای خود است، باید از طریق گفتگو و دموکراسی پیش برود. اوجالان نقش کلیدی در این فرآیند دارد و حصر اوجالان باید فوراً برداشته شود. او باید فرصت داشته باشد تا آزادانه سخن بگوید و نظرات خود را اعلام کند.»
حاتیم‌اوغلو ادامه داد: «بارها نشان داده‌ایم که راه‌حل بحران‌های داخلی ترکیه از طریق زور و سرکوب ممکن نیست. ما همواره از گفتگوی سازنده برای پایان دادن به خشونت‌ها حمایت کرده‌ایم. کردها همواره به‌دنبال صلح و عدالت بوده‌اند. مخاطب اصلی برای رسیدن به این هدف، اوجالان است. او نماینده صدای صلح است و باید این فرصت را داشته باشد که از حقوق انسانی خود استفاده کند.»
وی همچنین به سیاست‌های حزب عدالت و توسعه (AKP) و ناکامی‌های آن در زمینه سیاست‌های منطقه‌ای و داخلی اشاره کرد و گفت: «سیاست‌های خارجی و داخلی AKP با شکست مواجه شده است. ما معتقدیم که برای برقراری صلح در ترکیه و خاورمیانه، باید مسئله کردها به شکلی عادلانه و از طریق مذاکره و همکاری بین‌المللی حل شود. به جای تکیه بر سرکوب و نظامی‌گری، باید گفتگوی سازنده‌ای بین تمامی گروه‌ها برقرار شود.»
حاتیم‌اوغلو همچنین به اهمیت حفظ حقوق فرهنگی و زبانی کردها اشاره کرد و گفت: «کردها بخشی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند. صحبت کردن به زبان مادری، آموزش به زبان مادری و حقوق برابر در قانون اساسی نه تنها ترکیه را تضعیف نمی‌کند، بلکه باعث تقویت وحدت ملی و انسجام اجتماعی می‌شود. ما از یک ترکیه دموکراتیک و چندفرهنگی حمایت می‌کنیم که در آن همه اقوام و گروه‌ها از حقوق برابر برخوردار باشند.»
حاتیم‌اوغلو در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اهمیت ایجاد صلح پایدار گفت: «ما برای دستیابی به صلحی شرافتمندانه آماده‌ایم. حل مسئله کردها تنها به نفع کردها نیست، بلکه تمامی مردم ترکیه از آن بهره‌مند خواهند شد. کردها در طول بیش از ۴۰ سال همواره برای صلح تلاش کرده‌اند و اکنون زمان آن رسیده که دولت نیز به این خواسته احترام بگذارد.»
حاتیم‌اوغلو در پایان سخنان خود با تأکید بر تعهد حزب دموکراتیک خلق ها به برقراری صلح و عدالت در ترکیه گفت: «حزب ما آماده است تا هر اقدام لازم را برای برقراری صلح و عدالت در ترکیه انجام دهد. ما به مبارزه خود برای صلح، عدالت و برابری ادامه خواهیم داد. این مبارزه نه فقط برای کردها، بلکه برای همه مردم ترکیه است. ما اطمینان داریم که این کشور روزی صلحی شرافتمندانه را تجربه خواهد کرد.»
وی همچنین از جامعه بین‌المللی و دموکرات‌های ترکیه خواست که از تلاش‌ها برای دستیابی به صلح حمایت کنند و به‌جای خشونت، به‌دنبال راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و پایدار باشند.
