جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۴ به سه دانشمند برای پژوهش و یافته‌های‌شان درباره پروتئین تعلق گرفت.
به گزارش بی بی سی آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام کرد که نیمی از جایزه نوبل شیمی امسال به دیوید بیکر، آمریکایی و استاد دانشگاه واشنگتن به خاطر «طراحی محاسباتی پروتئین» و نیم دیگر به طور مشترک به دمیس حسابیس، بریتانیایی و جان جامپر، آمریکایی برای کارشان در زمینه «پیش‌بینی ساختار پروتئین» اهدا می‌شود.
پروتئین‌ها اجزای سازنده حیات هستند و در هر سلول بدن انسان یافت می‌شوند.
درک بهتر از پروتئین‌ها باعث پیشرفت‌های بزرگی در علم پزشکی شده است.
دیوید بیکر، برنده نیمی از جایزه شیمی امسال، در آزمایشگاه اولین پروتئینی را ایجاد کرد که کاملاً با تمام پروتئین‌های شناخته شده متفاوت بود، کاری که قبلاً تصور می‌شد غیرممکن است.
کسانی که قبلاً پروتئین‌های جدیدی ایجاد کرده بودند، تنها قادر به تقلید از ساختارهای موجود بودند. اما ساختار خاص پروتئین موسوم به «تاپ۷» ساخته پروفسور بیکر قبلاً در طبیعت وجود نداشت. همچنین، این پروتئین با ۹۳ اسید آمینه خود، بزرگتر از تمام انواع پروتئین‌ها است که قبلاً تولید و طراحی شده است.
او با ایجاد این پروتئین، راه را برای ایجاد پروتئین‌های جدید برای استفاده در داروسازی، تولید واکسن و محصولات دیگر باز کرد.
پروفسور بیکر پس از اعلام این خبر به کمیته نوبل گفت که «بسیار هیجان‌زده و بسیار مفتخر» است.
او در پاسخ به این سوال که چگونه طلسم ساخت پروتئین جدید را شکسته است، گفت مدیون دانشمندان بزرگ این عرصه است.
او گفت که در خواب بود که با زنگ تلفن خبردار شد برنده شده است و همسرش از شدت هیجان «با صدای بلند شروع به جیغ زدن» کرد.
نیمی از جایزه نقدی حدود ۱ میلیون و ۶۰ هزار دلاری به دیوید بیکر خواهد رسید و نصف دیگر آن بین دمیس حسابیس و جان جامپر تقسیم خواهد شد.
«انقلاب» در دانش شیمی
دمیس حسابیس و جان جامپر با استفاده از هوش مصنوعی توانستند ساختار تقریباً همه پروتئین‌های شناخته‌شده را پیش‌بینی کنند.
در سال ۲۰۲۰ میلادی این دو پژوهشگر نوعی هوش مصنوعی به نام «آلفافولد۲» ساختند و با کمک آن توانستند ساختار تقریباً تمام ۲۰۰ میلیون پروتئین شناسایی‌شده را پیش‌بینی کنند. از آن زمان بیش از دو میلیون نفر در ۱۹۰ کشور از مدل هوش مصنوعی آنها استفاده کرده‌اند که در زمینه‌های مختلف کاربرد دارد، از جمله اینکه پژوهشگران با استفاده از آن می‌توانند مقاومت آنتی‌بیوتیکی را بهتر درک کنند و ساختار مولکولی آنزیم‌هایی را تصویرسازی کنند که قادر به تجزیه پلاستیک هستند.
کمیته نوبل این را «یک انقلاب تمام عیار» در شیمی توصیف کرد.
دیوید بیکر متولد سال ۱۹۶۲ در سیاتل آمریکاست و دکترای خود را از دانشگاه کالیفرنیا گرفته است.
دمیس حسابیس متولد ۱۹۷۶ در لندن است. پدرش یونانی-قبرسی و مادرش سنگاپوری است. او پژوهش دکترای خود را در دانشگاه یوسی‌ال لندن انجام داده است و مدیر عامل مرکز پژوهشی «گوگل دیپ‌مایند» در بریتانیا است.
جان جامپر، متولد ۱۹۷۶ در آمریکا است و دکترای خود را از دانشگاه شیکاگو گرفته است. او هم در مرکز پژوهشی «گوگل دیپ‌مایند» در لندن به عنوان پژوهشگر ارشد کار می‌کند.
