سران و نمایندگان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در نشستی در قزاقستان، بیانیه نهایی آستانه و چندین سند دیگر را امضا کردند.
رهبران کشورها و نمایندگان کشورهای عضو این پیمان سندی را در مورد اجرای استراتژی همکاری اقتصادی سازمان همکاری شانگهای تا سال ۲۰۳۰، امضا کردند. نمایندگان سازمان همکاری شانگهای همچنین برنامه همکاری در مقابله با تروریسم و جدایی‌طلبی را امضا کردند و استراتژی مبارزه با مواد مخدر تا سال ۲۰۲۹ را به تصویب رساندند.
بر اساس بیانیه شورای سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای، نشست بعدی شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۲۵ در چین برگزار می شود و چین نیز ریاست این سازمان را برای دوره آتی بر عهده خواهد گرفت،
در این سند آمده است: «ریاست سازمان همکاری شانگهای در دوره آتی به جمهوری خلق چین منتقل می‌شود و نشست بعدی شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۲۵ در جمهوری خلق چین برگزار خواهد شد.»
در این سند آمده است که کشورهای عضو موافقت کردند که سال ۲۰۲۵ را سال توسعه پایدار در سازمان همکاری شانگهای اعلام کنند.
مدافع حفظ فضای عاری از سلاح
بر اساس بیانیه آستانه، رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) طرفدار حفظ فضا عاری از هر نوع سلاح هستند. در این سند آمده است: «کشورهای عضو طرفدار حفظ فضای خارج از جو از هر نوع سلاح هستند و به اهمیت رعایت دقیق رژیم حقوقی فعلی که استفاده منحصرا صلح‌آمیز از فضا را فراهم می‌کند، توجه دارند.»
بر اساس این سند، رهبران سازمان همکاری شانگهای بر نیاز به انعقاد یک سند الزام‌آور بین‌المللی که شفافیت را افزایش می‌دهد و تضمین‌های قابل اعتمادی را برای جلوگیری از رقابت تسلیحاتی در فضا فراهم می‌کند، تاکید کردند.
تعهد به حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات
بر اساس بیانیه آستانه، رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) تعهد خود را برای حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات تایید کردند.
در این سند آمده است: «آنها بر تعهد خود به حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات و مناقشه‌های میان کشورها از طریق گفت‌وگو و رایزنی تاکید می‌کنند.
همچنین کشورهای عضو نباید در اتخاذ هیچ تصمیمی با هدف مداخله در امور داخلی و مغایر با قوانین بین‌المللی شرکت کنند.»
نمایندگی کشورهای در حال توسعه در سازمان ملل
بر اساس بیانیه آستانه، رهبران سازمان همکاری شانگهای معتقدند که کشورهای در حال توسعه باید از طریق اصلاحات جامع در سازمان ملل متحد حضور داشته باشند.
در این سند آمده است: «کشورهای عضو خاطرنشان کردند که به منظور تقویت اقتدار و اثربخشی سازمان ملل، اطمینان از نمایندگی کشورهای در حال توسعه از طریق اصلاحات جامع سازمان ملل مهم است.»
ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری و انجمن سرمایه‌گذاران
در بیانیه آستانه آمده است، سران و نمایندگان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) امروز پنجشنبه موافقت کردند که روی ابتکار قزاقستان برای ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری سازمان همکاری شانگهای کار کنند.
به گزارش اسپوتنیک، در این سند آمده است: «کشورهای عضو به پیشنهاد جمهوری قزاقستان برای ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری سازمان همکاری شانگهای توجه کردند و دستور توسعه بیشتر آن را دادند. آنها همچنین رویه اتحادیه سرمایه‌گذاران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را تایید کردند.»
محکوم کردن اقدامات اقدامات اسرائیل در غزه
کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در بیانیه مشترکی اعلام کردند: «کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای اقداماتی را که منجر به فاجعه انسانی در نوار غزه می‌شود، به شدت محکوم می‌کنند و نگرانی خود را از تشدید درگیری اسرائیل و فلسطین ابراز می‌کنند. کشورهای عضو با ابراز نگرانی عمیق از تشدید درگیری فلسطین و اسرائیل، اقداماتی را که منجر به قربانیان متعدد در میان غیرنظامیان و وضعیت فاجعه‌بار انسانی در نوار غزه شد، به شدت محکوم می‌کنند.»
در این سند آمده است که رهبران کشورهای سازمان همکاری شانگهای خواستار آتش‌بس فوری، کامل و باثبات، دسترسی به کمک‌های بشردوستانه و همچنین فعال کردن تلاش‌ها برای بازگرداندن صلح، ثبات و امنیت منطقه‌ای هستند.
در این بیانیه آمده است: «کشورهای عضو خاطرنشان می‌کنند که تنها راه ممکن برای تضمین صلح و ثبات در خاورمیانه، حل و فصل همه‌جانبه و عادلانه موضوع فلسطین است.»
افزایش پتانسیل و نفوذ به‌عنوان انجمن جهانی کلیدی
رهبران سازمان همکاری شانگهای قصد دارند پتانسیل و نفوذ این سازمان را به‌عنوان یکی از انجمن‌های کلیدی جهانی افزایش دهند.
در این سند آمده است: «کشورهای عضو با هدف توسعه استراتژی توسعه سازمان همکاری شانگهای تا سال ۲۰۳۵، آمادگی خود را برای افزایش نفوذ بالقوه و بین‌المللی این سازمان به‌عنوان یکی از انجمن‌های کلیدی چندجانبه جهان چندقطبی تأیید می‌کنند.
در این سند آمده است که کشورهای سازمان همکاری شانگهای در حال اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از هرگونه فعالیت در خاک خود هستند که با اصول حاکمیتی در تضاد باشد.
از بین بردن شرایط مساعد تروریسم
بر اساس اعلامیه آستانه، کشورهای سازمان همکاری شانگهای آماده اتخاذ تدابیری برای از بین بردن شرایط مساعد تروریسم و افراط‌گرایی هستند.
در این سند آمده است: «کشورهای عضو آماده‌اند تا اقدامات جامعی را برای از بین بردن شرایط مساعد تروریسم و افراط‌گرایی انجام دهند، از جمله ادامه مقابله قاطعانه با تأمین مالی تروریسم، فعالیت‌های استخدام و جابجایی فرا مرزی تروریست‌ها، رادیکالیزه کردن جوانان و همچنین استفاده از اطلاعات جدید و فن‌آوری‌های ارتباطی برای اهداف تروریستی.»
در این بیانیه آمده است که کشورهای سازمان همکاری شانگهای به تقویت تلاش‌های مشترک برای جلوگیری از گسترش ایدئولوژی‌های رادیکال، عدم تحمل مذهبی و بیگانه‌هراسی، ملی‌گرایی تهاجمی و همچنین تبعیض قومی و نژادی ادامه خواهند داد.
این سازمان همچنین گفت که استانداردهای دوگانه در مبارزه با تروریسم غیر قابل قبول است.
این سند می افزاید: «تروریسم در همه اشکال و مظاهر آن قابل توجیه نیست، مدارا با تروریست‌ها و پناه دادن به آنها باید توسط کل جامعه جهانی به شدت محکوم شود.»
انتقال متوازن انرژی
کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای طرفدار همکاری در تضمین امنیت انرژی هستند و داشتن یک انتقال متوازن انرژی را که منافع همه کشورها را در نظر می‌گیرد، مهم می‌دانند.
در این سند آمده است: «کشورهای عضو طرفدار توسعه بیشتر همکاری در تضمین امنیت انرژی هستند. آنها به انتقال انرژی هماهنگ و متعادل با در نظر گرفتن منافع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان سوخت‌های سنتی، مطابق با اولویت‌ها و توانایی‌های ملی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای اهمیت می‌دهند.»
حمایت از توسعه افغانستان
کشورهای سازمان همکاری شانگهای آمادگی خود را برای حمایت از تلاش‌های بین‌المللی برای تضمین صلح و توسعه در افغانستان ابراز کرده‌اند. در عین حال آنها تاکید مجدد بر تعهد خود به ایجاد یک وضعیت بی‌طرف و صلح‌آمیز در این کشور داشتند.
در این سند آمده است: «کشورهای عضو، با تاکید مجدد بر تعهد خود به ایجاد افغانستان به عنوان یک کشور مستقل، بی‌طرف و صلح‌آمیز، عاری از تروریسم، جنگ و مواد مخدر، آمادگی خود را برای حمایت از تلاش‌های جامعه جهانی برای تامین صلح و توسعه در این کشور ابراز کردند.»
کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای همچنین گفتند که تشکیل یک حکومت فراگیر با مشارکت گسترده نمایندگان تمامی گروه‌های قومی-سیاسی جامعه افغانستان تنها راه دستیابی به صلح و ثبات پایدار در کشور است.
اهمیت اجرای پایدار برجام
کشورهای سازمان همکاری شانگهای بر اهمیت اجرای پایدار برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطابق با قطعنامه‌های سازمان ملل تاکید می‌کنند.
در این سند آمده است: «کشورهای عضو اجرای پایدار برنامه جامع اقدام مشترک در مورد برنامه هسته‌ای ایران را مهم می‌دانند و بر اساس قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵، از همه شرکت‌کنندگان می‌خواهد که تمام تعهدات خود را برای اجرای همه‌جانبه و مؤثر این سند به‌جد انجام دهند.»
در این سند آمده است که کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای همچنین از رعایت مفاد معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) حمایت می‌کنند.
در اعلامیه آستانه آمده است: «کشورهای عضو که طرف معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای مورخ ۱ ژوئیه ۱۹۶۸ هستند، از رعایت دقیق مفاد این معاهده، ترویج متوازن همه‌جانبه همه اهداف و اصول مندرج در آن و تقویت رژیم جهانی منع گسترش تسلیحات هسته‌ای، ادامه روند خلع سلاح هسته‌ای و همچنین ترویج همکاری‌های برابر و متقابل سودمند در زمینه استفاده صلح‌آمیز از اهداف انرژی اتمی، حمایت می‌کنند.»
پوتین: توافق استانبول می‌تواند مبنای صلح باشد
نشست دو روزه سران سازمان همکاری شانگهای از ۱۳ تا ۱۴ تیرماه (۳ تا ۴ ژوئیه) در آستانه پایتخت قزاقستان برگزار شد. در این مراسم سران کشورهای روسیه، جمهوری آذربایجان، بلاروس، هند، ایران، قزاقستان، قطر، قرقیزستان، چین، مغولستان، امارات، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه و ازبکستان حضور دارند. دبیرکل سازمان ملل آنتونیو گوترش، شی جی پینگ رئیس جمهور چین، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، از جمله سخنرانان این نشست بودند.
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل گفت: «ما به صلح در سراسر خاورمیانه نیاز داریم که با آتش‌بس فوری در غزه آغاز می‌شود. ما به صلح در اوکراین بر اساس منشور سازمان ملل و قوانین بین‌المللی نیاز داریم. ما از سودان تا ساحل، از جمهوری دموکراتیک کنگو تا سومالی، از میانمار تا هائیتی به صلح نیاز داریم. ما به صلح در افغانستان با یک دولت فراگیر که به حقوق بشر احترام می‌گذارد و در جامعه بین‌المللی ادغام می شود، نیاز داریم.»
وی تاکید کرد: چالش‌های جهانی را نمی‌توان تنها در سطح بین‌دولتی بررسی کرد و اکنون زمان اثبات پایبندی به چندجانبه‌گرایی است که سازمان ملل در مرکز آن قرار دارد. دبیرکل سازمان ملل افزود: هدف نظام جهانی چندجانبه باید صلح مورد نیاز برای توسعه پایدار و تضمین حقوق بشر باشد.
شی جی پینگ از اعضای سازمان همکاری شانگهای در اجلاس سران خواست تا از “دخالت خارجی” جلوگیری کنند: “با توجه به خطرات واقعی مزارع کوچک که با حصارهای بلند محافظت می شوند، ما باید از حق توسعه محافظت کنیم.
وی تاکید کرد گروه کشورهای عضو پیمان شانگهای در جهت درست تاریخ ایستاده اند.
شی در نشست فرمت «سازمان همکاری شانگهای پلاس» موسوم به اس‌سی‌او پلاس گفت: «کشورهای سازمان همکاری شانگهای باید متقابلا به مسیر توسعه انتخاب شده احترام بگذارند و از یکدیگر در دفاع از منافع اساسی خود حمایت کنند.»
شی افزود که سازمان همکاری شانگهای باید به عنوان ضامن امنیت مشترک و پایدار بدون توجه به تغییرات در وضعیت بین‌المللی به خدمت خود ادامه دهد.
از سوی دیگر رئیس‌جمهور چین تاکید کرد که کشورهای سازمان همکاری شانگهای باید تبادل داده‌های اطلاعاتی را افزایش دهند. شی در نشست سازمان همکاری شانگهای پلاس گفت: «[کشورها باید] تبادل داده‌های اطلاعاتی را افزایش دهند.»
«ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه طی سخنانی با تاکید بر این که کشورهای جهان در جهت نظم عادلانه تلاش می کنند به مساله جنگ اوکراین و تلاش‌ها برای حل و فصل آن اشاره کرد.
رئیس‌جمهور روسیه خطاب به خبرنگاران گف: «شما خوب می‌دانید ما همواره حامی مذاکرات بوده‌ایم و هرگز آن را رد نکرده‌ایم. اما از نظر من این مساله که به جنگ اوکراین تنها به استفاده از واسطه‌ها و کمک آنها پایان دهیم، بعید است. در درجه اول، چون که بعید است یک واسطه این قدرت را که اسناد نهایی را امضا کند، پیدا کند.»
او در نشستی مطبوعاتی بعد از اجلاس سازمان همکاری شانگهای بیان داشت: «ما نمی‌توانیم حالا تنها بر مبنای این امید که طرف مقابل گامهایی مثبت اتخاذ کند یک آتش‌بس را اعلام کنیم. ما باید تضمین کنیم طرف مقابل با اتخاذ گامهایی که برایش برگشت ناپذیر و از نظر روسیه مقبول باشد، موافقت کند. در غیر این صورت و بدون چنین توافقی برقراری آتش‌بس ممکن نخواهد بود.»
پوتین افزود: غرب زمانی در سال ۲۰۲۲ وقتی که سربازان روسیه در نزدیکی شهر کی‌یف بودند درخواست آتش‌بس داده بود و مسکو با این درخواست موافقت کرد اما بعدا با فریبکاری از سوی غربی‌ها مواجه شد.
در بخش دیگری، رئیس‌جمهوری روسیه همچنین تاکید کرد توافق‌نامه‌های ۲۰۲۲ استانبول روی میز باقی می‌ماند و می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای مذاکرات صلح با اوکراین باشد.
