پس از سه سال و نیم اسارت در ایران، سسیل کولر و ژاک پاریس، دو شهروند فرانسوی، روز سهشنبه از زندان اوین آزاد شدند. با این حال، آزادی آنان هنوز کامل نیست: دو آموزگار فرانسوی در حال حاضر در اقامتگاه سفیر فرانسه در تهران به سر میبرند و به گفتۀ وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، «تا مرحلۀ بعدی تحت نظارت قضایی» هستند.
در پاریس، هم رئیسجمهوری، امانوئل ماکرون، و هم وزیر امور خارجه، ژاننوئل بارو، از «اولین مرحلۀ آزادی» سخن گفته و تأکید کردهاند که دستگاه دیپلماسی فرانسه «بیوقفه برای بازگشت کامل سسیل کولر و ژاک پاریس به فرانسه» در تلاش است. ماکرون در گفتگویی ویدئویی با کولر و پاریس از آنان «به خاطر استقامتشان» قدردانی و ابراز امیدواری کرد که «این کابوس به زودی پایان یابد».
به گزارش ار. اف. ای، در پشت صحنۀ این خبر، نشانههایی از یک «تبادل حسابشده» میان پاریس و تهران دیده میشود. از اوایل سپتامبر، مقامات ایرانی آشکارا از احتمال مبادله سخن گفته بودند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در مصاحبهای تلویزیونی اشاره کرده بود که آزادی کولر و پاریس ممکن است با آزادی مهدیه اسفندیاری، که به اتهام تبلیغ و ستایش تروریسم در فرانسه تحت پیگرد قضایی است، همزمان شود.
در ۲۲ اکتبر، دادگاه پاریس به رغم مخالفت دادستان، حکم آزادی مشروط مهدیه اسفندیاری را صادر کرد. وی اکنون تحت کنترل قضایی است و تا زمان برگزاری دادگاهش در ژانویۀ ۲۰۲۶ حق خروج از خاک فرانسه را ندارد. این تصمیم در تهران به عنوان «گامی مثبت در مسیر تعاملات قضایی» تلقی شد و از همان زمان، رسانههای نزدیک به حکومت از امکان تبادل دو طرف سخن گفتند.
چند هفته پس از آن، در ۴ نوامبر، دو زندانی فرانسوی نیز از اوین خارج شدند. مقامات ایرانی این اقدام را «آزادی تحت قرار تأمین» خواندهاند، عبارتی که در زبان جمهوری اسلامی معمولاً مقدمهای برای مبادله یا اخراج اتباع خارجی است.
از محکومیت تا آزادی مشروط
تنها بیست روز پیش از این رویداد، دادگاه انقلاب تهران کولر و پاریس را به ترتیب به ۲۰ و ۱۷ سال زندان محکوم کرده بود. هیچ اطلاع رسمی میان دولتها مبادله نشد، اما در پروندههای مشابه، صدور حکم سنگین اغلب پیشدرآمد آزادی بوده است.
منابع نزدیک به وزارت خارجه فرانسه نیز تأیید میکنند که روند آزادی آنان «بر اساس زمانبندیای دقیق و با هماهنگی کامل میان دو کشور» پیش رفته است. لغو شکایت فرانسه علیه جمهوری اسلامی ایران در دیوان بینالمللی دادگستری در ماه سپتامبر – شکایتی که «دیپلماسی گروگانگیری» تهران را هدف گرفته بود – نخستین نشانه از نرمش پاریس در این مسیر بود.
واکنشهای سیاسی در فرانسه
در صحن مجلس ملی فرانسه، نمایندگان با شنیدن خبر «آزادی» دو آموزگار فرانسوی از جا برخاستند و کف زدند. تقریباً تمامی جریانهای سیاسی از راست افراطی تا چپ رادیکال، از این «رهایی» استقبال کردند. مارین لوپن از «لحظهای از خوشحالی ملی» سخن گفت و فرانسوا اولاند، رئیسجمهوری پیشین، نوشت: «فرانسه هیچگاه فرزندانش را رها نمیکند.» در مقابل، شماری از تحلیلگران سیاسی هشدار دادهاند که این موفقیت دیپلماتیک، بهای سنگینی دارد. یک دیپلمات پیشین فرانسوی در گفتگو با روزنامۀ لوموند تأکید کرد: «هر بار که تبادلی از این دست انجام میشود، رژیم ایران اطمینان بیشتری مییابد که گروگانگیری ابزاری مؤثر برای فشار بر غرب است.»
امید و تردید
در شهر سولتز، زادگاه سسیل کولر در آلزاس، والدین او با چشمانی اشکآلود از «نخستین نفس آزادی» دخترشان سخن گفتند، اما افزودند که تا بازگشت او به خاک فرانسه «دلشان آرام نخواهد گرفت».
در تهران، کولر و پاریس در سلامت جسمی توصیف شدهاند، اما هنوز اجازه خروج از کشور را ندارند. یکی از وکلای آنان گفت: «تا وقتی پا به فرانسه نگذاشتهاند، هنوز آزاد نیستند.»
به این ترتیب، اگرچه اعلام آزادی دو گروگان فرانسوی در ایران نشانهای از پیشرفت در روابط پنهان تهران و پاریس است، اما تا زمانی که آنان از جمهوری اسلامی خارج نشدهاند و تکلیف مهدیه اسفندیاری روشن نشده، این پرونده همچنان در مرحلۀ «آزادی مشروط دیپلماتیک» باقی میماند — فصلی باز در دفتر طولانی «دیپلماسی گروگانها» میان ایران و غرب.
