گزارشها از سودان نشان میدهد شبهنظامیان نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) پس از تصرف شهر الفاشر، صدها غیرنظامی، از جمله بیماران و کارکنان درمانی را در یکی از بزرگترین مراکز درمانی منطقه به قتل رساندهاند. سازمان جهانی بهداشت و شبکه پزشکان سودان این رویداد را یکی از هولناکترین کشتارهای ثبتشده در جریان جنگ سودان توصیف کردهاند.
تدروس آدهانوم، دبیرکل سازمان جهانی بهداشت، اعلام کرده است بیش از ۴۶۰ نفر در بیمارستان سعودی ویژه زنان و زایمان الفاشر کشته شدهاند. هرچند او بهطور مستقیم عامل این کشتار را معرفی نکرده، اما شبکه پزشکان سودان صراحتاً اعلام کرده است که نیروهای RSF «با خونسردی» همه افراد حاضر در بیمارستان را قتلعام کردهاند.
جنگ داخلی سودان از آوریل ۲۰۲۳ با درگیری میان ارتش و RSF آغاز شد و به سرعت از خارطوم به دیگر مناطق کشور گسترش یافت. طی دو سال گذشته، ارتش کنترل بخشهای شمالی و شرقی سودان را در دست دارد، اما RSF که مناطق غربی و جنوبغربی را اشغال کرده، اکنون با عقبنشینی ارتش از الفاشر، تمام پنج پایتخت ایالتی دارفور را در اختیار دارد.
الفاشر که زمانی بیش از یک میلیون جمعیت داشت، از مه ۲۰۲۴ تحت محاصره RSF بود و شرایط انسانی در این شهر به سرعت رو به فاجعه رفت. در آوریل امسال، هنگام حمله RSF به اردوگاه آوارگان زمزم، تا ۲٬۰۰۰ نفر کشته شدند؛ اردوگاهی که آن زمان نیم میلیون آواره را در خود جای داده بود. اکنون بیم آن میرود که سقوط کامل الفاشر تکراری خونینتر از جنایتهای RSF در شهر جَنینه در سال ۲۰۲۳ باشد؛ جایی که تا ۱۵هزار غیرنظامی ـ عمدتاً از اقوام غیرعرب ـ قتلعام شدند.
ریشههای این خشونتها به گروه شبهنظامی بدنام «جنجاوید» بازمیگردد؛ نیرویی که در دهه ۲۰۰۰ به دستور عمرالبشیر متهم به نسلکشی در دارفور شد. ایالات متحده در ژانویه سال جاری رسماً اعلام کرد که RSF مرتکب نسلکشی شده است. بسیاری از شهروندان سودان همچنان اعضای این گروه را «جنجاوید» مینامند.
نیروهای متحد ارتش روز سهشنبه اعلام کردند که RSF بیش از ۲٬۰۰۰ غیرنظامی بیدفاع را پس از تصرف الفاشر اعدام کرده است. محمد حمدان دگالو، رهبر RSF مشهور به «حمِدتی»، در نخستین واکنش پس از سقوط شهر، تنها به وجود «تخلفات» اذعان کرده و از آغاز یک تحقیق خبر داده، بیآنکه توضیح بیشتری ارائه دهد.
نشانههای جنایت گسترده از تصاویر ماهوارهای نیز مشهود است. آزمایشگاه پژوهشی دانشگاه ییل اعلام کرد که تصاویر ۲۷ و ۲۸ اکتبر سه محل تجمع اجساد در کنار بیمارستان و آثار خون بر خاک را نشان میدهد. همچنین نشانههای «کشتار جمعی» در محل بازداشت RSF در بیمارستان سابق کودکان و «اعدامهای سیستماتیک» در نزدیکی خاکریزهای شرقی شهر مشاهده شده است.
به گفته پژوهشگران این مرکز، آمار قربانیان ممکن است به هزاران نفر برسد و ابعاد واقعی فاجعه شاید هرگز مشخص نشود؛ بسیاری از مردم در بیابان و در مسیر فرار به اردوگاههای آوارگان جان میبازند.
شاهدانی که موفق به فرار شدهاند، از سرقت، اخاذی، شکنجه و تجاوز توسط نیروهای RSF سخن گفتهاند. خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داده است که شبهنظامیان خانه به خانه رفته و زنان و کودکان را نیز هدف گلوله قرار دادهاند. یک مرد که به اردوگاه آوارگان تَویله گریخته، این شهر را «میدان کشتار» توصیف کرده و گفته است: «اجساد هرجا که نگاه میکردی روی زمین افتاده بودند و هیچکس نبود که به زخمیها کمک کند.»
با ادامه درگیریها در استان کوردفان جنوبی و گسترش خشونتهای قومی، نهادهای حقوق بشری هشدار میدهند که سودان در آستانه فاجعهای تازه و جدایی دوباره مرزها قرار دارد؛ کشوری که تنها یک دهه پیش جنوب خود را از دست داد.
