منابع اپوزیسیون و چند مقام مطلع در آنتاناناریوو میگویند «آندری راجولینا» رئیسجمهور ماداگاسکار کشور را ترک کرده است؛ رخدادی که پس از هفتهها اعتراض جوانان و جدا شدن بخشی از ارتش روی میدهد. سیتنی راندریاناسولونیاکو، رهبر اپوزیسیون در پارلمان، به رویترز گفت کارکنان نهاد ریاستجمهوری خروج او را یکشنبهشب تأیید کردهاند، هرچند محل اقامت کنونیاش نامعلوم است. دفتر رئیسجمهور که وعده داده بود دوشنبهشب برای مردم سخنرانی کند، پاسخی به درخواستهای اظهار نظر نداد.
یک منبع نظامی به رویترز گفت راجولینا با یک هواپیمای نظامی فرانسه از کشور خارج شده است. به گفته این منبع، یک فروند هواپیمای «کاسا»ی ارتش فرانسه در فرودگاه سنتماری فرود آمد و چند دقیقه بعد یک بالگرد، مسافر خود را به هواپیما منتقل کرد؛ مسافری که بنا بر این روایت، شخص رئیسجمهور بود. رادیو بینالمللی فرانسه (RFI) نیز گزارش داد میان راجولینا و امانوئل مکرون توافقی صورت گرفته است.
اعتراضها ۲۵ سپتامبر از کمبود آب و برق آغاز شد اما خیلی زود به خیزشی گسترده علیه فساد، سوءحکمرانی و نبود خدمات عمومی تبدیل شد. این موج خشم، پژواک ناآرامیهای اخیر علیه نخبگان حاکم در کشورهایی چون نپال و مراکش توصیف میشود. طبق برآورد سازمان ملل، از آغاز اعتراضها دستکم ۲۲ نفر در درگیریها با نیروهای امنیتی کشته شدهاند.
جایگاه راجولینا در روزهای اخیر بهشدت تضعیف شد؛ بهویژه پس از آنکه یگان نخبه «کاپسات» (CAPSAT) ــ که در سال ۲۰۰۹ به صعود او به قدرت کمک کرده بود ــ اعلام کرد حاضر نیست به روی معترضان شلیک کند و در کنار آنان در میدان اصلی آنتاناناریوو صف کشید. این یگان سپس اعلام کرد زمام امور ارتش را در دست میگیرد و حتی فرمانده جدیدی معرفی کرد؛ اقدامی که راجولینا روز یکشنبه آن را «تلاش برای قبضه قدرت» خواند. روز دوشنبه نیز بخشی از ژاندارمری که از معترضان حمایت میکند، در مراسمی رسمی کنترل این نیرو را در اختیار گرفت.
همزمان، سنای ماداگاسکار اعلام کرد رئیس این مجلس ــ که یکی از کانونهای خشم عمومی در اعتراضها بود ــ از سمتش برکنار شده و «ژان آندره اندرمانجارِی» بهطور موقت به ریاست سنا منصوب شده است. بر اساس ترتیبات قانون اساسی، در غیاب رئیسجمهور، رئیس سنا موقتاً عهدهدار ریاست کشور میشود تا انتخابات برگزار گردد؛ هرچند تغییرات اخیر در رأس سنا، مسیر جانشینی را مبهم کرده است.
در خیابانهای پایتخت، هزاران نفر با شعار «رئیسجمهور باید اکنون کنارهگیری کند» تجمع کردند. آدریاناریوُنی فانومهگانتسوا، کارمند ۲۲ ساله هتل، به رویترز گفت با حقوق ماهانه ۳۰۰ هزار آریاری (حدود ۶۷ دلار) بهسختی خرج خوراکش را تامین میکند: «در ۱۶ سال گذشته، رئیسجمهور و دولتش کاری جز ثروتمند شدن خودشان نکردهاند و مردم فقیر ماندهاند؛ نسل Z بیش از همه رنج میبرد.»
ماداگاسکار کشوری ۳۰ میلیونی با میانگین سنی کمتر از ۲۰ سال است و حدود سهچهارم جمعیت آن زیر خط فقر زندگی میکنند. طبق دادههای بانک جهانی، تولید سرانه این کشور بین استقلال (۱۹۶۰) تا ۲۰۲۰ حدود ۴۵ درصد کاهش یافته است. اگرچه ماداگاسکار عمده تولید وانیل جهان را در اختیار دارد، صادراتی چون نیکل، کبالت، منسوجات و میگو نیز ستونهای درآمد ارزی و اشتغال را تشکیل میدهند؛ حوزههایی که استمرار بحران سیاسی میتواند بهشدت بر آنها اثر بگذارد.
با خروج احتمالی رئیسجمهور و چنددستگی در نیروهای مسلح، ماداگاسکار در آستانه خلأ قدرتی قرار گرفته که میتواند معادلات امنیتی و اقتصادی جزیره را دگرگون کند. در حالیکه معترضان خواستار استعفای رسمی راجولینا و برگزاری انتخابات هستند، نگاهها به نهادهای حاکم و میانجیگری شرکای خارجی ــ بهویژه فرانسه ــ دوخته شده تا مشخص شود مسیر انتقال قدرت، قانونی و آرام پیش خواهد رفت یا کشور وارد مرحلهای پرریسکتر میشود.
