در روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، شورای همبستگی پناهجویان و پناهندگان در ترکیه با نگرانی عمیق نسبت به افزایش گسترده و نظاممندِ اجرای احکام اعدام در جمهوری اسلامی ایران، ضمن محکومکردن این روند غیرانسانی، همبستگی خود را با خانوادههای قربانیان و تمامی مدافعان حق حیات اعلام میکند.
افزایش نگرانکننده اعدامها در ایران
بر اساس گزارشهای رسمی نهادهای بینالمللی از جمله دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، سازمان عفو بینالملل و دیدهبان حقوق بشر، شمار اعدامها در ایران طی دو سال گذشته بهطرز بیسابقهای افزایش یافته است.
تنها در سال ۲۰۲۴ بیش از ۹۰۰ نفر در ایران اعدام شدند و گزارشهای منتشرشده در سال ۲۰۲۵ از عبور آمار اعدامها از مرز ۱۰۰۰ نفر خبر میدهند؛ رقمی که ایران را در صدر کشورهای مجری اعدام در جهان قرار داده است.
بخش قابلتوجهی از این احکام علیه اقلیتهای قومی از جمله بلوچها و کردها و نیز فعالان مدنی، زنان و معترضان سیاسی صادر شده است.
بسیاری از احکام در پی محاکمههای ناعادلانه، استفاده از اعترافات اجباری و بدون دسترسی به وکیل مستقل صادر میشوند.
پروندههای نگرانکننده و نمونههای مشخص
در میان پروندههای اخیر، سه زن زندانی با خطر جدی اجرای حکم اعدام روبهرو هستند:
شریفه محمدی – فعال مدنی و مدافع حقوق کارگران و زنان، که گزارشهای متعددی از شکنجه، بازجویی خشن و روند قضایی ناعادلانه در پروندهی او منتشر شده است.
پخشان عزیزی – امدادگر و فعال حقوق بشر کُرد، که در پی محاکمهای فاقد معیارهای دادرسی عادلانه به اعدام محکوم شده است.
وریشه مرادی – کنشگر زن کُرد که با اتهاماتی سیاسی به اعدام محکوم گردیده و در معرض خطر فوری اجرای حکم قرار دارد.
این سه پرونده تنها نمونههایی از دهها زن و مردی هستند که در ایران به دلیل فعالیت مدنی، سیاسی یا قومی با خطر مرگ روبهرو هستند.
تعهدات حقوقی ایران و نقض آشکار آنها
حق زندگی، طبق ماده ۶ میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی (ICCPR)، از حقوق بنیادین و غیرقابلتعلیق انسان است. دولت ایران به عنوان عضو این میثاق، موظف است که این حق را محترم شمرده و از ان حمایت کند.
با این حال، شواهد فراوان از نقض سیستماتیک این تعهدات، استفاده از شکنجه برای اعترافگیری، و اجرای احکام پس از محاکمات فرمایشی حکایت دارد؛ امری که نقض صریح اصول بینالمللی حقوق بشر است.
مطالبات شورای همبستگی پناهجویان و پناهندگان در ترکیه
۱. توقف فوری تمامی احکام اعدام در ایران، بهویژه در پروندههای دارای ابعاد سیاسی، قومی و جنسیتی.
۲. دسترسی فوری و بیقیدوشرط نهادهای بینالمللی از جمله گزارشگران ویژهی سازمان ملل به زندانها و پروندههای مربوط به محکومان به اعدام.
۳. بازنگری مستقل قضایی در تمامی پروندههای دارای ابهام، از جمله شریفه مهمدی، پخشان عزیزی و وریشه مرادی، با حضور وکلای مستقل و ناظران حقوق بشری.
۴. فشار دیپلماتیک هدفمند از سوی اتحادیه اروپا، مجامع بین المللی ،حقوق بشری و سایر کشورها برای توقف اعدامها و اصلاح روندهای قضایی عادلانه و مستقل در ایران.
۵. پرهیز کامل از بازگرداندن (دیپورت) پناهجویان ایرانی از ترکیه و دیگر کشورها به ایران، زیرا بسیاری از آنان در صورت بازگشت در معرض خطر اعدام یا شکنجه قرار دارند.
پیام نهایی
ما، پناهجویان و پناهندگان ساکن ترکیه، که خود قربانیان مستقیم سیاستهای سرکوب و ناامنی هستیم، امروز با صدایی متحد اعلام میکنیم:
اعدام، پاسخی به هیچ مسئلهای نیست. اعدام ابزار ترس و انتقام است، نه عدالت.
از جامعهی جهانی، نهادهای حقوق بشری و رسانههای آزاد میخواهیم که سکوت را بشکنند و در کنار مردم ایران، خواستار لغو کامل مجازات اعدام شوند.
با احترام و تعهد انسانی،
شورای همبستگی پناهجویان و پناهندگان در ترکیه
۱۰ اکتبر ۲۰۲۵
