آکادمی سوئد روز پنجشنبه اعلام کرد جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۲۵ را به لازلو کراسناهورکای، رماننویس برجسته مجارستانی، اهدا کرده است. در بیانیه آکادمی آمده است که این جایزه به او بهدلیل «مجموعه آثاری خیرهکننده و بینشمند که در میانهی هراس آخرالزمانی، بار دیگر قدرت نجاتبخش هنر را یادآوری میکند» اعطا میشود.
به گزارش گاردین، کراسناهورکای، ۷۱ ساله، با رمانهای تیره، شاعرانه و پرکشش خود به شهرت جهانی رسید. آثار او، سرشار از نگاهی مالیخولیایی و دغدغهمندی فلسفی دربارهی فروپاشی جهان معاصر، تاکنون جوایز متعددی را بهدست آوردهاند؛ از جمله جایزه منبوکر بینالمللی در سال ۲۰۱۵ و جایزه ملی کتاب آمریکا برای ادبیات ترجمهشده در سال ۲۰۱۹.
نخستین اثر او، رمان ساتانتانگو (۱۹۸۵)، تصویری وهمآلود و در عین حال دقیق از فروپاشی یک روستای دورافتاده در مجارستان بود که به سرعت او را به یکی از چهرههای برجستهی ادبیات اروپای مرکزی بدل کرد. این رمان بعدها الهامبخش فیلمی هفتساعته به کارگردانی بلا تار شد — همکاریای که آغازگر دوستی و شراکت طولانی میان نویسنده و فیلمساز بود.
منتقدان، کراسناهورکای را از تبار نویسندگان بزرگ اروپای مرکزی چون کافکا، گوگول و توماس برنهارد میدانند. سبک او با جملات بسیار بلند و نثر روان و پیوستهاش شناخته میشود؛ جملاتی که گاه پاراگرافها و حتی فصلهایی بیوقفه را دربرمیگیرند. رئیس کمیته نوبل، آندِرس اولسون، او را «نویسندهای حماسی در سنت اروپای مرکزی» خواند که آثارش «آمیختهای از طنز تلخ، اضطراب متافیزیکی و شکوه زبانی» است.
نویسنده آمریکایی سوزان سانتاگ او را «استاد معاصر مجارِ آخرالزمان» نامیده و دبلیو. جی. زبالد از «جهاننگری جهانی و بیزمان» او ستایش کرده است. منتقد برجسته، جیمز وود نیز دربارهاش نوشته بود: «کتابهای او همچون اسکناس نایابی میان دوستداران ادبیات دستبهدست میشود.»
کراسناهورکای در سال ۱۹۵۴ در شهر گیولا به دنیا آمد و پس از خروج از مجارستان کمونیستی در دهه ۱۹۸۰، مدتی در برلین غربی و سپس در نیویورک اقامت کرد. او در جریان نگارش رمان جنگ و جنگ مدتی در آپارتمان شاعر مشهور بیت، آلن گینزبرگ، زندگی کرد و خود گفته است که حمایت او نقشی تعیینکننده در تکمیل اثرش داشته است. سفرهای گستردهاش به شرق آسیا، بهویژه چین و مغولستان، الهامبخش آثاری چون اسیر اورگا و ویرانی و اندوه زیر آسمانها شد.
در گفتوگویی با گاردین در سال ۲۰۱۵، کراسناهورکای درباره ماهیت کار خود چنین گفته بود:
«حروف، سپس از دل آنها واژهها، و از میان واژهها جملههایی کوتاه، و بعد جملههایی بلند، و در مجموع جملههایی بسیار بلند بهمدت ۳۵ سال. زیبایی در زبان است. لذت در جهنم.»
او در پاسخ به پرسشی درباره خوانندگان تازهاش افزوده بود:
«اگر کسی کتابهایم را نخوانده باشد، به او توصیه نمیکنم از کجا شروع کند. بهتر است بیرون برود، کنار جوی آبی بنشیند، هیچ کاری نکند و در سکوت بماند. دیر یا زود کسی را خواهد دید که کتابهای من را خوانده است.»
پیش از اعلام رسمی، شرکت «لَدبروکز» کراسناهورکای و نویسنده چینی آوانگارد کان شوئه را از نامزدهای اصلی امسال دانسته بود.
با اعلام نام او، کراسناهورکای به فهرست بلند نویسندگان بزرگی پیوست که در بیش از یک قرن گذشته برنده این جایزه شدهاند — از جمله انی ارنو، باب دیلن، عبدالرازق گرنه، لوئیز گلوک، پیتر هانتکه و اولگا توکارچوک. برنده سال گذشته، هان کانگ نویسنده کرهای بود که با رمان گیاهخوار شهرت یافت.
مراسم رسمی اعطای مدال و دیپلم نوبل، طبق سنت هر سال، در دهم دسامبر در استکهلم، همزمان با سالروز درگذشت آلفرد نوبل، برگزار خواهد شد.
