یک روز پس از آنکه رئیسجمهور آمریکا گفت برای بمباران دوباره تاسیسات هستهای ایران «اینبار زیاد منتظر نخواهد ماند» سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد: «اعتراف و اذعان به یک اقدام مجرمانه و غیرقانونی هیچ اعتباری برای آمریکا نمیآورد.» عباس عراقچی وزیر خارجه هم تاکید کرد: توافق اخیر تهران با آژانس عملاً لغو شده و اروپا «توجیهی برای مذاکره ندارد».
جمهوری اسلامی در واکنش به تهدید دونالد ترامپ به بمباران ایران در صورت از سرگیری فعالیتهای هستهایش، ایالات متحده را یک کشور «قانونشکن» خواند و تاکید کرد برنامهای برای مذاکره با واشنگتن ندارد.
به گزارش بی بی سی اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، یک روز پس از آنکه رئیسجمهور آمریکا گفت برای بمباران دوباره تاسیسات هستهای ایران «اینبار زیاد منتظر نخواهد ماند» گفت: «اعتراف و اذعان به یک اقدام مجرمانه و غیرقانونی هیچ اعتباری برای آمریکا نمیآورد. برای جامعه بینالمللی و ملت ایران ثابت خواهد شد که آمریکا یک کشور قانون شکن است.»
سخنگوی وزارت خارجه ایران همچنین تاکید کرد: «برنامه ای برای مذاکره نداریم.»
بقایی در تازهترین نشست خبری خود بار دیگر با اشاره به حمله آمریکا و اسرائیل به ایران گفت: «آنچه همواره بر آن تاکید کردهایم این است که گزارش آژانس و متعاقبا سوءاستفاده سه کشور اروپایی و آمریکا از آن گزارش برای صدور قطعنامهای در شورای حکام، بهانه و فضایی فراهم کرد تا رژیم صهیونیستی و آمریکا بتوانند از آن سوءاستفاده کنند.»
بقایی یک روز پس از آنکه ایران اعلام کرد که توافق قاهره برای همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی دیگر موضوعیت ندارد، گفت که تهران «برنامه ای برای مذاکره ندارد. در این مرحله بر بررسی آثار و تبعات سه کشور اروپایی و آمریکای متمرکز هستیم.»
بقایی همچنین شرط کشورهای اروپایی برای مذاکره مستقیم ایران با آمریکا را نشانهای از «عدم بلوغ» سیاست خارجی و دیپلماتیک بریتانیا، فرانسه و آلمان توصیف کرد.
به گفته وی در حال حاضر هیچ یک از بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ایران حضور ندارند.
وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، در واکنش به بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل از سوی سه کشور اروپایی روز گذشته اعلام کرد توافق اخیر تهران با آژانس عملاً لغو شده و اروپا «توجیهی برای مذاکره ندارد».
در پی تصمیم بریتانیا، فرانسه و آلمان برای فعالسازی «مکانیسم بازگشت خودکار تحریمها» علیه ایران، تهران اعلام کرد که تفاهم هستهای اخیر با آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) دیگر اعتباری ندارد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز یکشنبه ۵ اکتبر در سخنانی در جمع دیپلماتهای خارجی در تهران گفت:
«توافق قاهره دیگر برای همکاری ما با آژانس موضوعیتی ندارد.»
این توافق که تنها یک ماه پیش با میانجیگری آژانس در قاهره امضا شده بود، چارچوبی برای ازسرگیری بازرسیها و نظارت فنی پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هستهای ایران در ماه ژوئن تعیین کرده بود.
عراقچی در سخنانش تأکید کرد اقدام سه کشور اروپایی در فعالسازی تحریمها، عملاً مسیر گفتوگو را از میان برده است:
«سه کشور اروپایی گمان میکردند با تهدید به اجرای مکانیسم بازگشت، اهرم فشار در اختیار دارند. اکنون از آن استفاده کردهاند و نتیجهاش را هم میبینند. آنها نقش خود را از دست دادهاند و دیگر توجیهی برای مذاکره باقی نمانده است.»
او افزود که نقش اروپا در هرگونه گفتوگوهای احتمالی آینده «بسیار محدودتر از گذشته» خواهد بود.
به گفتهی ناظران، اظهارات عراقچی بیانگر پایان عملی مسیر همکاری ایران با آژانس در قالب تفاهم اخیر و ورود پرونده هستهای ایران به مرحلهای تازه از تقابل سیاسی با غرب است.
تهران بارها از آنچه «استاندارد دوگانه» آژانس مینامد انتقاد کرده و گفته است این نهاد در برابر حملات اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران سکوت کرده است.
ایران یادآور میشود که طبق تعهدات مندرج در «پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای» (NPT)، آژانس موظف است هرگونه حمله به زیرساختهای هستهای کشورها را محکوم کند.
در حالیکه کشورهای غربی به رهبری آمریکا و با حمایت اسرائیل بارها ایران را به تلاش برای ساخت سلاح هستهای متهم کردهاند، تهران قاطعانه این اتهامات را رد کرده و تأکید دارد که برنامه هستهایاش صرفاً صلحآمیز و در چارچوب NPT است.
برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواستار خروج کامل ایران از این پیمان شدهاند، اما رئیسجمهور مسعود پزشکیان گفته است که ایران همچنان به تعهدات بینالمللی خود پایبند خواهد ماند.
گفتوگوهای غیرمستقیم ایران و ایالات متحده که از آوریل برای احیای توافق جامع هستهای آغاز شده بود، پس از حملات اسرائیل به تأسیسات و مناطق مسکونی در ایران در ماه ژوئن متوقف شد.
تهران از آن زمان واشنگتن را متهم کرده که با سکوت خود در برابر این حملات، عملاً روند دیپلماسی را از بین برده است.
عراقچی در سخنان خود گفت تصمیم نهایی درباره سطح همکاری با آژانس «بهزودی اعلام خواهد شد» اما تأکید کرد که «هنوز برای دیپلماسی جا وجود دارد».
به گفته تحلیلگران، اظهارات تازهی وزیر خارجه ایران نشان میدهد که فضای بیاعتمادی میان تهران و غرب به نقطهی بیسابقهای رسیده است.
در حالیکه بحران غزه، جنگ اوکراین و رقابت قدرتها در خاورمیانه مسیر هرگونه مذاکره هستهای را دشوار کرده، برخی ناظران سیاسی اظهارات عراقچی را نشانهای از چرخش کامل سیاست خارجی ایران به سمت شرق و فاصلهگیری فزاینده از اروپا ارزیابی کردهاند.
ایران اعلام کرده است که تصمیم نهایی خود درباره ادامه یا تعلیق همکاری با آژانس را بهزودی اعلام میکند. اما در فضایی که تحریمهای بینالمللی بازگشته، بازرسیها معلق شده و اعتماد متقابل فروپاشیده است، بازگشت به میز مذاکره بیش از هر زمان دیگر دور از دسترس به نظر میرسد.
در حالیکه ایران بر حق خود برای غنیسازی صلحآمیز پافشاری میکند، اسرائیل – که خود دهها کلاهک هستهای دارد اما هیچگاه به پیمان NPT نپیوسته – همچنان تهران را تهدید به اقدام نظامی میکند.
