برای بسیاری از ایرانیان، این دوازده روز، زنجیرهای برقآسا از وقایع بود: جنگی دوازدهروزه با اسرائیل و سپس آتشبسی ناگهانی با میانجیگری ایالات متحده. اکنون که ایرانیان به محلههای خود بازمیگردند، در حالی که از حملات هوایی اسرائیل عمیقاً آسیبدیدهاند، نگرانیها درباره گام بعدی حکومت مذهبی ایران افزایش یافته است.
فرنوش امیری در آسوشیتدپرس مینویسد: مدافعان حقوق بشر پیشتر هشدار دادهاند که حکومت ایران در حال افزایش شمار اعدامهای مخالفان و زندانیان سیاسی است. از زمان آغاز حملات اسرائیل در ۱۳ ژوئن که برنامه هستهای و مقامات عالیرتبه نظامی ایران را هدف قرار داد، تهران اعلام کرده شش نفر به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اعدام شدهاند — که سه مورد از آنها تنها در روز چهارشنبه انجام شد.
چهار شهروند ایرانی در گفتوگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس عنوان کردند به باورشان تنها اقلیتی از مردم همچنان بهطور قاطع از حکومت حمایت میکنند. آنها نگرانند پیامدهای این حملات امید به هرگونه تغییر در نظام روحانیت ایران — که از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ برقرار بوده — را از بین ببرد.
شیرین، زنی ۴۹ ساله ساکن شمال تهران گفت: «نمیدانیم چه خواهد شد.» او حدس زد «شاید مقامها تمام خشم خود را از شکست در جنگ، سر مردم خالی کنند.»
نوشین، خانهدار ۴۴ ساله تهرانی، گفت اقدامات سرکوبگرانه حکومت، همزمان با اعلام آتشبس توسط دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، آغاز شده است.
او گفت: «اساساً بعد از هر بحران، رژیم ایران به تنییه مردم خودش عادت دارد و اینبار احتمالاً دردسرهای زیادی برای مخالفان ایجاد خواهد کرد.»
تسریع در صدور احکام اعدام در روزهای اخیر، نگرانیهایی در میان فعالان ایجاد کرده که ممکن است پس از پایان جنگ، موج تازه و مرگبارتری از اعدامها شبیه به دوران پس از جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ آغاز شود.
محمود امیریمقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران مستقر در نروژ، روز چهارشنبه گفت: «بعد از آتشبس با اسرائیل، جمهوری اسلامی برای پوشاندن شکست نظامی، جلوگیری از اعتراضات و حفظ بقای خود، به سرکوب بیشتری نیاز دارد.»
او افزود: «صدها و شاید هزاران زندانی ممکن است در هفتههای آینده در معرض خطر اعدام قرار گیرند.»
مقامات ایرانی، از جمله اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، از اقدامات دولت دفاع کرده و از آنچه “اتحاد ملت ایران” خواند، تمجید کرد.
بقایی در گفتوگو با الجزیره انگلیسی گفت: «مردم ما نشان دادند که در دفاع از امنیت ملی و حاکمیت، مصمم هستند.»
قطعیهای پراکنده اینترنت طی چند روز گذشته، جمعیتی بیش از ۸۰ میلیون نفر را مجبور کرده تا خلاهای موجود در گزارشهای رسانههای دولتی را خودشان پر کنند.
رسانههای رسمی در کنار شعارهای انقلابی و اسلامی، سعی داشتهاند با بهرهگیری از استراتژیهای تبلیغاتی مشابه دوران جنگ ایران و عراق، مردم را به حمایت از دولت فرا بخوانند. مجریان تلویزیون گزارشها را با خواندن ابیاتی میهندوستانه به پایان میبرند.
الیاس حضرتی، از مقامات رسانهای نزدیک به رئیسجمهور ایران، مسعود پزشکیان، با اشاره به شکافهای عمیق سیاسی و اجتماعی در کشور، خواستار همبستگی ملی در برابر تهدیدات خارجی شد.
اما شیرین از شمال تهران گفت: «من نگرانم که اتفاقات وحشتناکی در حال وقوع است که ما اصلاً از آنها خبر نداریم و تا وقتی که خودشان نخواهند، هم خبر نخواهیم شد.»
مهشید، ساکن شهر قزوین در شمالغرب کشور، ابراز امیدواری کرد پایان جنگ پیامدهای مثبتی داشته باشد. او تصور میکند رویکرد تساهلآمیزتر حکومت درباره حجاب اجباری همچنان ادامه خواهد یافت.
او گفت: «احساس میکنم بعد از فروکش کردن احساسات، حکومت درباره موضوعاتی مثل حجاب و آزادیهای فردی مدارا خواهد کرد.»
یک پژوهشگر دانشگاهی در تهران نیز که نخواست نامش فاش شود، نظر مشابهی داشت. او گفت بعید است حکومت بتواند تغییرات اجتماعیای را که در سالهای اخیر در پی اعتراضات گسترده به قانون حجاب ایجاد شده، عقب براند.
او افزود: «جمهوری اسلامی احتمالاً در مسائل اجتماعی سختگیرتر نخواهد شد. چون با حملات اسرائیل، تضعیف شدهاند.»
او همچنین گفت شنیدههایی درباره رفع محدودیت از شبکههای اجتماعی مانند واتساپ و اینستاگرام در روزهای آینده وجود دارد.
تداوم مشکلات دیرینه
این پژوهشگر گفت اسرائیل اهداف غیرنظامی بسیاری را نیز در اطراف تهران هدف قرار داده است. یکی از حملات هوایی در نزدیکی میدان تجریش موجب قطع آب در چند محله اطراف برای دستکم چند روز شده است.
با این حال، قطع برق پیش از جنگ هم بخشی از زندگی روزمره بود — نتیجهی سالها سوء مدیریت اقتصادی در کشور که موجب بالا گرفتن مطالبات برای اصلاحات شده است.
او افزود: «برق تقریباً هر روز دو ساعت قطع میشود، مثل قبل از جنگ.»
در همین حین، حامیان نظام مذهبی حاکم نیز سعی دارند خود را با آنچه که او «بخشهای ملیگراتر جامعه» نامید، همسو نشان دهند، بدون اینکه پاسخ روشنی به مطالبات اصلاحطلبانه مردم بدهند.
او گفت: «این همانهایی هستند که در خیابانها راه میافتند و میگویند در این جنگ پیروز شدهایم. اما اکثریت مردم — بیش از نیمی از جمعیت کشور — کسانی بودند که اصلاً این جنگ را نمیخواستند.»