نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه با حضور نمایندگان ۳۵ کشور عضو این شورا در وین آغاز به‌کار کرد. اعضای شورا در این نشست که تا روز جمعه ادامه دارد، موضوعاتی چون ایمنی هسته‌ای، اجرای توافقنامه‌های پادمان و فعالیت‌های علمی و پژوهشی آژانس را بررسی می‌کنند.
بررسی گزارش‌های مدیرکل درباره نظارت و راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران در چارچوب توافقنامه جامع پادمان و برجام نیز از جمله موضوعات مورد توجه این نشست است. در این دوره، گزارش جامع مدیرکل که بر پایه قطعنامه آذرماه گذشته شورای حکام به آژانس تکلیف شده، به شورا ارائه شد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، امروز در آغاز نشست گزارشی از فعالیت‌های اخیر این سازمان ارائه کرد.
وی روز دوشنبه طی سخنانی که یک نسخه آن در اختیار خبرنگاران قرار گرفت، گفت: من در ماه‌های گذشته، به‌طور نزدیک و فشرده با جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا از طریق رایزنی‌های فعال در حمایت از مذاکرات دوجانبه آن‌ها، به‌منظور دست‌یافتن به توافقی متقابل که ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تضمین کند، همکاری کرده‌ام.
وی با اشاره به سفر اخیرش به مصر و دیدار با مقام‌های ارشد این کشور و وزیر امور خارجه ایران افزود: از مصر به‌خاطر مشارکت سازنده‌اش در این زمینه سپاسگزارم. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این موضوع دشوار و حساس نقشی مهم و بی‌طرفانه ایفا می‌کند و در تأیید هرگونه توافق جدید، نقشی غیرقابل جایگزین خواهد داشت.
مدیرکل آژانس در ادامه ضمن ارائه گزارش جدید خود درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت: گزارش سه‌ماهه من درباره «توافقنامه پادمان‌های معاهده ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران» اکنون در برابر شماست. این گزارش، در پاسخ به قطعنامه نوامبر سال گذشته شورای حکام، یک ارزیابی جامع و به‌روزرسانی‌شده درباره مسائل حل‌نشده گذشته و کنونی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران ارائه می‌کند.
وی با تکرار ادعاهای قبلی درباره کشف ذرات اورانیوم در اماکنی که پیش‌تر اعلام نشده بود، گفت: ایران یا به سؤالات آژانس پاسخ نداده، یا پاسخ‌های فنی معتبر ارائه نکرده است. گروسی افزود: آژانس در موقعیتی نیست که بتواند تعیین کند آیا این مواد هسته‌ای همچنان خارج از چارچوب پادمان‌ها باقی مانده‌اند یا خیر.
گروسی گفت: تصمیم ایران برای توقف اجرای کد اصلاحی ۳.۱ توافقنامه پادمان «موجب کاهش توانایی آژانس برای راستی‌آزمایی ماهیت کاملاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران شده است و این اقدام همچنین مغایر با تعهدات حقوقی ایران مندرج در ماده ۳۹ توافقنامه پادمان‌ها و ترتیبات فرعی آن است.»
بند موسوم به کد اصلاحی ۳.۱ ایران را ملزم می‌کند قبل از تصمیم‌گیری برای ساخت یک تأسیسات جدید هسته‌ای آژانس را مطلع کرده و اطلاعات طراحی اولیه آن را در اختیار این نهاد قرار دهد. جمهوری اسلامی می‌گوید: اجرای این بند را به دلیل خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و بر اساس قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران متوقف کرده است.
مدیرکل آژانس در ادامه اظهارات خود درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی گفت: انباشت سریع اورانیوم با غنای بالا، همان‌طور که در گزارش دیگر من تحت عنوان «راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد» آمده، بسیار نگران‌کننده است و بر پیچیدگی موضوعاتی که توصیف کردم می‌افزاید. با توجه به پیامدهای بالقوه اشاعه، آژانس نمی‌تواند انباشت بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا را نادیده بگیرد.
وی گفت: من از ایران می‌خواهم که فوراً و به‌طور کامل و مؤثر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. مگر و تا زمانی که ایران به آژانس برای حل مسائل باقیمانده در حوزه پادمان‌ها کمک نکند، آژانس در موقعیتی نخواهد بود که اطمینان دهد برنامه هسته‌ای ایران صرفاً صلح‌آمیز است.
گروسی افزود: من معتقدم تنها راه پیش‌رو از مسیر یک راه‌حل دیپلماتیک می‌گذرد که به‌طور قوی با ترتیبات راستی‌آزمایی آژانس پشتیبانی شود. من همچنان از ایالات متحده و ایران حمایت و تشویق خواهم کرد تا نهایت تلاش خود را به‌کار گیرند و با درایت و شجاعت سیاسی، این روند را به نتیجه‌ای موفقیت‌آمیز برسانند.
وی در پایان گفت: تثبیت وضعیت برنامه هسته‌ای ایران تأثیری فوری خواهد داشت و خاورمیانه را یک گام بزرگ به صلح و رفاه نزدیک‌تر خواهد کرد.
گروسی هفته گذشته در گزارشی اعلام کرد که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با غلظت ۶۰ درصد افزایش یافته است. وی همچنین در گزارش جامعی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران بر وجود مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران انگشت گذاشت.
جمهوری اسلامی به این گزارش اعتراض کرده و آن را «انحراف آشکار از مأموریت فنی و بی‌طرفانه آژانس» توصیف کرد. نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در وین در یادداشتی رسمی به آژانس اتمی، با رد اتهامات مطرح‌شده تأکید کرده است هیچ فعالیت هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای در ایران وجود ندارد و برنامه هسته‌ای کشور کاملاً شفاف و تحت نظارت آژانس قرار دارد.
در این یادداشت همچنین تصریح شده است که «محتوا، لحن و دامنه گزارش مدیرکل به‌شدت محل ایراد بوده و نشان‌دهنده انحراف آشکار از مأموریت فنی و بی‌طرفانه آژانس است». نمایندگی ایران تأکید کرده که انتشار این گزارش، در شرایط حساس کنونی، عملاً خوراک لازم را برای فضاسازی سیاسی برخی کشورها با هدف زمینه‌سازی برای تصویب قطعنامه جدید علیه ایران فراهم کرده است.
در همین حال اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه امروز در نشست با خبرنگاران تصریح کرد: مبنای جمهوری اسلامی ایران از ابتدا تعامل و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اساس تعهدات ناشی از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) و موافقت‌نامه جامع پادمان بوده است. ما در این یکی دو سال اقدامات بسیار مهمی در راستای همکاری با آژانس انجام داده‌ایم و خود را به بهترین وجه نشان داده‌ایم. اما متأسفانه آژانس، تحت فشار و نفوذ سیاسی سه کشور اروپایی و آمریکا، تصمیم گرفت ابتدا گزارشی تحت عنوان گزارش جامع تهیه کند و متعاقباً کشورهای اروپایی از این گزارش سوء‌استفاده کردند تا قطعنامه‌ای تهیه کنند و احتمالاً برنامه‌هایی را که مدنظر دارند، دنبال کنند.
بقائی خاطرنشان کرد: بدون تردید، پاسخ تقابل، همکاری بیشتر نخواهد بود. جمهوری اسلامی ایران مجموعه‌ای از گام‌ها و اقدامات را تدوین کرده و طرف‌های مقابل از امکانات و توانایی‌های ما در این زمینه آگاه هستند. حتماً با توجه به تحولات آینده، بر اساس هماهنگی با سازمان انرژی اتمی و سایر نهادهای ذی‌ربط، تصمیم‌گیری در این زمینه انجام خواهد شد و یکی از اقدامات ما عملیاتی خواهد شد.
