آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در گزارشی محرمانه که به دست اعضای شورای حکام رسیده و توسط خبرگزاری رویترز منتشر شده، تأیید کرده ایران فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای را با استفاده از مواد هسته‌ای در سه مکان انجام داده است؛ فعالیت‌هایی که به گفته آژانس می‌تواند به تولید تسلیحات اتمی مرتبط باشد.
این گزارش به درخواست شورای حکام و در پی نگرانی‌ها درباره عدم همکاری کافی ایران تهیه شده است. در این سند آمده است سه مکان مشخص‌شده – لویزان-شیان، ورامین و تورقوزآباد – محل انجام آزمایش‌ها و ذخیره‌سازی مواد هسته‌ای بوده‌اند و بخشی از یک برنامه سازمان‌یافته و اعلام‌نشده‌ی هسته‌ای ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی را تشکیل می‌دادند.
در لویزان-شیان، آژانس شواهدی از استفاده حداقل دو باره از یک دیسک فلزی اورانیوم در تولید منابع نوترونی برای انفجار هسته‌ای یافته است؛ فرایندی که مستقیماً به راه‌اندازی انفجار در سلاح هسته‌ای مربوط می‌شود.
در بخش دیگری از گزارش آمده است که تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای و همچنین خود مواد، بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ در تورقوزآباد ذخیره شده‌اند. آژانس در این گزارش نتیجه‌گیری کرده که ایران اطلاعات مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای در این سه سایت را اعلام نکرده است.
برنامه کشورهای غربی برای صدور قطعنامه علیه ایران
چهار کشور آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان قصد دارند در نشست بعدی شورای حکام در هفته دوم ژوئن قطعنامه‌ای علیه ایران پیشنهاد دهند که بر اساس آن، ایران رسماً به نقض تعهدات پادمانی متهم شود. در صورت تصویب، این اولین قطعنامه رسمی از نوع خود علیه ایران در تقریباً ۲۰ سال گذشته خواهد بود.
مقامات ایرانی در واکنش، گزارش آژانس را «سیاسی و مغرضانه» خوانده و اعلام کرده‌اند در برابر هرگونه اقدام در شورای حکام، پاسخ مناسب خواهند داد.
افزایش شدید ذخایر اورانیوم غنی‌شده در سطح بالا
در گزارش دوم آژانس نیز آمده است که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با خلوص ۶۰ درصد – که به آستانه تسلیحاتی (حدود ۹۰ درصد) بسیار نزدیک است – در مدت کوتاهی تقریباً ۵۰ درصد افزایش یافته و به ۴۰۸.۶ کیلوگرم رسیده است. این مقدار، بر اساس معیارهای آژانس، برای ساخت ۹ بمب اتمی کافی است، اگر تا سطح تسلیحاتی غنی‌سازی شود.
در هر دو گزارش، آژانس تأکید کرده است غنی‌سازی در چنین سطحی «نگران‌کننده» است؛ به‌ویژه آنکه ایران تنها کشوری است که بدون داشتن سلاح هسته‌ای، اورانیوم را تا این حد غنی‌سازی می‌کند.
رویترز در گزارش خود نوشته است: در صورت تصویب قطعنامه، ممکن است ایران مجدداً برنامه‌های هسته‌ای خود را سرعت بخشد و روند مذاکرات با آمریکا نیز دشوارتر شود. اسرائیل با استقبال از گزارش آژانس، بار دیگر خواستار اقدام فوری جامعه جهانی برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای شد.
همزمان، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که همتای عمانی‌اش در سفر کوتاهی به تهران، عناصر پیشنهادی آمریکا برای توافق هسته‌ای را ارائه کرده است. وی در واکنش گفته است که ایران در چارچوب «اصول، منافع ملی و حقوق مردم» به این پیشنهاد پاسخ خواهد داد.
دور ششم مذاکرات میان تهران و واشنگتن در آینده‌ای نزدیک انتظار می‌رود، هرچند زمان و مکان آن هنوز مشخص نشده است.
تهران: ادعاهای بی‌اساس درباره برنامه هسته‌ای ایران، بهانه‌ای برای فضاسازی علیه تهران است
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی بیانیه مشترکی را در مورد گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به نشست شورای حکام در ژوئن ۲۰۲۵ صادر کردند.
به گزارش ایرنا، در متن این بیانیه آمده است: با توجه به انتشار گزارش اخیر از سوی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی مندرج در سند GOV/2025/25 مورخ ۳۱ مه ۲۰۲۵، وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی لازم می‌دانند بر موارد زیر تاکید کنند:
دولت‌های انگلستان، فرانسه، آلمان و ایالات متحده آمریکا، به صورت مکرر تعهدات خود ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض نموده و در عین حال به وضع تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی و فشارهای مغایر با اصول حقوق بین‌الملل علیه جمهوری اسلامی متوسل شده اند. در نشست نوامبر ۲۰۲۴ شورای حکام آژانس، این کشورها طی یک اقدام سیاسی و ناموجه و بدون توجه به دستاوردهای سفر مدیرکل آژانس به ایران، قطعنامه ای علیه ایران ارائه نمودند که عدم همراهی تعداد زیادی از اعضاء با این رویکرد سیاسی و مخرب بانیان قطعنامه را در پی داشت.
این بیانیه مشترک در ادامه می‌افزاید: این رویکرد بار دیگر ثابت کرد که سه دولت اروپایی و آمریکا در ادعای خود مبنی بر حفظ اعتبار آژانس و همچنین تلاش برای دستیابی به یک توافق، صادق نیستند. آنها از هیچ اقدامی برای استفاده ابزاری از آژانس به منظور سوء استفاده در روند سیاسی جاری فروگذار نکرده‌اند.
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی تاکید می کنند: جمهوری اسلامی ایران با وجود تحفظ شدید نسبت به محتوا و جهت گیری قطعنامه ۲۱ نوامبر ۲۰۲۴ شورای حکام و مخالفت مشروع با رویکرد سه دولت اروپایی و آمریکا، به عنوان بانیان قطعنامه، بر اساس یک رویکرد اصولی مبتنی بر تعامل سازنده با آژانس بین المللی انرژی اتمی در چارچوب حقوق و تکالیف مصرح ذیل معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته ای و موافقتنامه پادمان جامع، همکاری‌های گسترده خود با آژانس را به طور صادقانه ادامه داد. در همین راستا، دو بار سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران صورت پذیرفت و دو بار نیز میزبان معاون امور پادمان آژانس بود.
در ادامه این بیانیه آمده است: متأسفانه علیرغم این همکاری‌های گسترده، گزارش جامع تهیه شده با وجود آنکه به همکاری ایران اذعان می نماید، لیکن منعکس کننده سطح واقعی این همکاری‌ها نمی باشد. در این گزارش مدیر کل با استفاده گسترده از اسناد جعلی ارائه شده توسط رژیم صهیونیستی، اتهامات مغرضانه و بی‌اساس قبلی را مجدداً تکرار نموده است. اتهامات درج شده در گزارش فعلی مدیر کل مبتنی بر ادعای معدود فعالیت‌ها و مکان‌های اعلام نشده در دهه‌های گذشته می‌باشد. این در حالی است که ایران بارها اعلام نموده که هیچ مکان یا فعالیت هسته‌ای اعلام نشده‌ای نداشته است. در عین حال ایران با فراهم کردن زمینه برای آژانس از طریق اعطای دسترسی به مکان‌های ادعایی و نمونه‌برداری و ارائه اطلاعات و توضیحات مفصل در مناسبت‌های مختلف در خصوص سوابق مکان‌های مورد ادعا، همکاری‌های لازم را با آژانس داشته است.
در این بیانیه مشترک تاکید می‌شود: دیگر ایرادات مطرح شده در این گزارش حول موضوعاتی چون حق حاکمیتی کشور در پذیرش بازرسان، کد اصلاحی ۳/۱، بیانیه مشترک، سطح غنی‌سازی و نیت خوانی می‌باشد. در خصوص انتصاب بازرسان، در حالی که آژانس هم اکنون ۱۲۵ بازرس منتصب برای ایران در اختیار دارد، لغو انتصاب تعداد اندکی از بازرسان که برمبنای حقوق حاکمیتی و مسلم جمهوری اسلامی ایران (ماده ۹ موافقتنامه پادمان جامع) صورت گرفته است، اقدامی کاملاً متعارف و براساس حقوق کشورهای عضو معاهده می‌باشد.
این بیانیه می‌افزاید: همزمان با تداوم همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران با آژانس در چهارچوب موافقتنامه پادمان جامع و نیز صدور بیانیه های مشترک، گزارش منتشر شده حاوی ارجاعاتی به مسائل جزئی و فراتر از ماموریت محوله، غیرمرتبط و فراپادمانی است.
در این بیانیه با تاکید بر اینکه، جمهوری اسلامی ایران یادآور می‌شود عدم تفکیک صحیح میان تعهدات مبتنی بر معاهده عدم اشاعه و تعهدات داوطلبانه در چارچوب برجام از جمله ایرادات اساسی این گزارش است، آمده است: گزارش مزبور به گونه‌ای تهیه شده که برخی اقدامات داوطلبانه جمهوری اسلامی ایران به‌صورت ناصحیح به عنوان تعهدات الزام‌آور پادمانی آورده شده است، در حالی که مبانی حقوقی چنین تفسیری مورد تایید اسناد بنیادین آژانس نمی‌باشد و جمهوری اسلامی ایران نیز چنین تعهد قانونی ندارد. علاوه بر آن، استناد به منابع اطلاعاتی ناموثق و انحرافی ارائه شده از سوی رژیم صهیونیستی به عنوان یک طرف ثالث غیرعضو در ان پی تی که دارای سلاح کشتار جمعی بوده و مرتکب فجیع ترین جنایات ضدبشری از جمله نسل کشی شده است، با اصول راستی‌آزمایی حرفه‌ای آژانس مغایرت دارد.
در ادامه این بیانیه موارد یاد شده، جمهوری اسلامی ایران را به این جمع‌بندی می‌رساند که ساختار و محتوای این گزارش متوازن نبوده و فاقد ارزیابی جامع و دقیق از عوامل مؤثر در وضعیت فعلی، از جمله خروج ایالات متحده از برجام و عدم پایبندی اساسی کشورهای اروپایی به تعهدات خود، می‌باشد.
این بیانیه مشترک در ادامه می‌افزاید: جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز تأسف از انتشار این گزارش، که با اهداف سیاسی از طریق فشار بر آژانس تهیه شده است، اعتراض صریح خود را نسبت به محتوای آن اعلام می‌نماید. این گزارش فراتر از دامنه وظایف محوله به مدیرکل و در تعارض با الزامات حرفه‌ای حاکم بر نهادهای بین‌المللی، از جمله اصل بی‌طرفی، می‌باشد.
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی می‌افزایند: تکرار موضوعات بی اساس ادعایی که نمی‌تواند باعث اعتبار بخشی به این ادعاها گردد، همراه با ابراز نگرانی بیش از حد در این خصوص، صرفاً بهانه ای برای فضاسازی‌های سیاسی علیه جمهوری اسلامی ایران است. این در حالی است که رژیم نامشروع اسراییل بدون عضویت در معاهده ان پی تی دارای زرادخانه هسته‌ای بوده و همزمان تاسیسات هسته‌ای صلح آمیز یک کشور عضو ان پی تی را به حمله تهدید می نماید. متأسفانه مدیر کل آژانس علیرغم وظایف قانونی خود و درخواستهای مکرر جمهوری اسلامی ایران در محکومیت این تهدیدها، اقدامی نکرده است.
در بخش پایانی این بیانیه مشترک آمده است: جمهوری اسلامی ایران مراتب تأسف عمیق خود را در مورد عدم رعایت بی‌طرفی و بی توجهی مدیر کل نسبت به رویکرد حرفه‌ای خود با تأثیرپذیری از فشارهای سیاسی در تهیه و انتشار این گزارش ابراز داشته، نسبت به هرگونه بهره‌برداری سیاسی از مفاد این گزارش هشدار داده و مجدداً موارد زیر را مورد تاکید قرار می‌دهد:
* با توجه به فتوای مقام معظم رهبری، سلاح هسته‌ای هیچ گونه جایگاهی در دکترین دفاعی ایران ندارد؛
* مطابق اصول بنیادین حقوق بین‌الملل، هیچ ممانعت و محدودیتی در برخورداری از حق ذاتی و غیرقابل انکار بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز وجود ندارد؛
* برنامه غنی‌سازی ایران صرفاً برای اهداف صلح آمیز، تحت نظارت کامل آژانس قرار داشته و کاملاً شفاف بوده و مطابق با موافقتنامه پادمان جامع با آژانس می‌باشد؛
در پایان بیانیه آمده است: تاکید می‌شود چنانچه برخی کشورها قصد داشته باشند از همکاری‌ها و تعاملات ایران با آژانس و رویکرد شفاف و اعتمادساز آن در فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس یا گزارش فعلی در جریان نشست شورای حکام سوء استفاده کنند، جمهوری اسلامی ایران اقدامات متناسبی در پاسخ به چنین رویکردی، در راستای صیانت از حقوق و منافع مشروع کشور، اتخاذ و اجرا خواهد کرد که تبعات و مسوولیت آن بر عهده آن کشورها خواهد بود.
