«کشتن نوزادان به‌عنوان سرگرمی»، «اخراج جمعیت»، «جنگ با غیرنظامیان» — این‌ها از شدیدترین جملاتی است که تاکنون درباره عملکرد اسرائیل در جنگ غزه گفته شده، و این هفته نه از طرف منتقدان خارجی، بلکه از سوی یکی از سیاستمداران برجسته اسرائیلی؛ در حالی که این کشور با انتقادات بین‌المللی شدید مواجه است، بیان شد و واکنش‌های گسترده‌ای را در داخل کشور در پی داشت،
گرچه انتقاد از راهبرد جنگی بنیامین نتانیاهو، به‌ویژه ناتوانی‌اش در آزادی تمامی گروگان‌ها، در میان سیاستمداران اسرائیلی رایج است، اما اظهارات یائیر گولان، رهبر حزب میانه‌چپ دموکرات‌ها، از این نظر غیرمعمول و شوک‌آور بود که تمرکز آن بر رنج فلسطینی‌ها بود — موضوعی که در گفتمان عمومی اسرائیل، برخلاف توجه گسترده در سطح بین‌المللی، جایگاهی نادر دارد.
تمرکزی نادر بر رنج غیرنظامیان فلسطینی
گولان که یک ژنرال سابق ارتش است، در مصاحبه با رادیو دولتی «رشت بت» گفت: «کشوری عاقل وارد جنگ با غیرنظامیان نمی‌شود، نوزادان را به عنوان سرگرمی نمی‌کشد و هدفش را اخراج جمعیت قرار نمی‌دهد». این اظهارات شوک‌آور بودند، زیرا خارج از طیف چپ حاشیه‌ای، انتقاد از تلفات غیرنظامیان فلسطینی به‌ندرت در اسرائیل علنی مطرح می‌شود.
پس از موج واکنش‌ها، گولان توضیح داد منظورش از این اظهارات، عملکرد دولت افراطی راست‌گرای اسرائیل بوده نه سربازان کشور.
از دلایل سکوت درباره تلفات غیرنظامیان فلسطینی می‌توان به ضربه روانی ناشی از حمله مرگبار حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اشاره کرد که طی آن ۱۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر گروگان گرفته شدند، همچنین باور عمیق یهودیان به درستی ارتش و دغدغه‌های مربوط به بازماندگان گروگان‌ها و سربازانی که جانشان را در عملیات‌ها از دست داده‌اند.
انتقادات به جنگ عمدتاً متوجه نتانیاهو است که مخالفانش معتقدند انگیزه‌های سیاسی شخصی‌اش راهبرد جنگ را تعیین کرده و مانع دستیابی به توافق برای آزادی گروگان‌ها شده — ادعایی که او رد می‌کند.
به گفته اهود اولمرت، نخست‌وزیر پیشین و از منتقدان جدی دولت فعلی: «بخشی از افکار عمومی و رسانه‌ها هنوز در شوک اولیه جنگ گرفتارند. اما این روند در حال تغییر است و فقط مسئله زمان است».
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اکثر اسرائیلی‌ها خواستار پایان جنگ در ازای آزادی گروگان‌ها هستند. مخالفان جنگ عمدتاً روی سرنوشت گروگان‌ها و تلفات نظامیان تمرکز دارند. اولمرت گرچه با واژه‌پردازی گولان مخالف بود، اما گفت مضمون صحبت‌های او «بازتابی از اندیشه بسیاری از مردم است».
اسرائیلی‌ها هنوز از حمله حماس دچار ضربه روحی‌اند
پس از حمله حماس، بسیاری از اسرائیلی‌ها با ارتش همدل شدند و جنگ را واکنشی مشروع به مرگ‌بارترین حمله تاریخ اسرائیل دانستند. برای بسیاری غیرقابل تصور است که حماس بتواند پابرجا بماند.
در مقابل، جنگ تلافی‌جویانه اسرائیل تاکنون جان بیش از ۵۳ هزار نفر — عمدتاً زنان و کودکان — را گرفته، ۹۰٪ جمعیت حدود دو میلیونی نوار غزه را آواره کرده، بحران گرسنگی به بار آورده و بخش بزرگی از زیرساخت‌های شهری غزه را نابود کرده است.
رسانه‌های بین‌المللی بر پیامدهای انسانی جنگ تمرکز دارند، اما در اسرائیل رسانه‌ها بیشتر به حمله ۷ اکتبر و بحران گروگان‌ها می‌پردازند. تصاویر گروگان‌ها در سطح شهر دیده می‌شود، اما تصاویر و گزارش‌های مربوط به رنج غیرنظامیان فلسطینی یا منتشر نمی‌شود یا بسیار محدود است. بیشتر رسانه‌ها رویکرد رسمی را تکرار می‌کنند که مسئولیت تلفات را بر دوش حماس می‌اندازد.
برای بسیاری از اسرائیلی‌ها سخت است بپذیرند که فرزندانشان — که بیشترشان خدمت سربازی اجباری دارند — می‌توانند در جنایاتی که گولان اشاره کرده دست داشته باشند. این امر موجب شکل‌گیری روایتی ملی شده که جنگ را نبردی وجودی تلقی می‌کند.
به گفته شموعل روزنر، پژوهشگر ارشد مؤسسه سیاست مردم یهود در اورشلیم: «در جنگی برای بقا، زیاد به رنج دشمن فکر نمی‌کنی.»
گولان پیش‌تر نیز اظهارات بحث‌برانگیز داشته
گولان، معاون سابق رئیس ستاد کل ارتش، در گذشته نیز با اظهاراتش جنجال‌آفرین شده بود. مهم‌ترین مورد آن سخنرانی‌اش در روز یادبود هولوکاست در سال ۲۰۱۶ بود که فضای فکری اسرائیل را با آلمان نازی مقایسه کرده بود.
در روز ۷ اکتبر، گولان لباس نظامی به تن کرد و با اسلحه به مقابله با حمله حماس شتافت. اولمرت او را «یکی از بزرگ‌ترین جنگ‌آاوران اسرائیل» خواند.
او نخستین چهره عمومی نیست که از عملکرد اسرائیل در غزه انتقاد می‌کند. موشه یعلون، وزیر دفاع پیشین، عملیات نظامی سال گذشته را مصداق «پاک‌سازی قومی» خواند. زهوا گالون، رهبر سابق یک حزب چپ‌گرای صلح‌طلب، در تظاهراتی در تل‌آویو به مرگ هزاران کودک فلسطینی اشاره کرد. اما برخلاف دیگران، گولان یک چهره سیاسی فعال است و آینده سیاسی‌اش در گرو اظهاراتش قرار دارد.
تصاویر کودکان کشته‌شده
نتانیاهو سخنان گولان را «بازتاب اتهامات نفرت‌انگیز ضدیهودی» دانست. بنی گانتس، رهبر دیگر اپوزیسیون، اظهارات او را «افراطی و نادرست» خواند و خواستار پس‌گرفتن آن شد؛ خواسته‌ای که گولان نپذیرفت.
آمیخای الیاهو، وزیر کابینه، گفت سخنان گولان الهام‌بخش مهاجمی در واشنگتن بوده که دو کارمند سفارت اسرائیل را کشت و هنگام دستگیری فریاد «فلسطین آزاد» سر داد. او نوشت: «یائیر، خون کارمندان سفارت بر دستان توست.» گولان در پاسخ گفت این دولت راست‌گرای نتانیاهو است که «سوخت لازم برای یهودستیزی و نفرت از اسرائیل را فراهم می‌کند.»
روزنر معتقد است واژه‌پردازی گولان «ناپخته» بوده و باعث شد رسانه‌ها به‌جای پرداختن به پیام اصلی، درباره خود گولان و پیامدهای سخنانش بحث کنند.
اما به گفته آلما بک، فعال ضدجنگ، این سخنان می‌تواند بر جنبش اعتراضی ضدجنگ تأثیر بگذارد. او عضوی از گروهی کوچک است که از زمان پایان آتش‌بس در مارس، عکس کودکان کشته‌شده در غزه را در تظاهرات بالا نگه می‌دارند. این گروه از ۲۰ نفر شروع شد و حالا به ۶۰۰ نفر رسیده است، هرچند هنوز در برابر هزاران نفر معترضان ضددولت، اقلیتی به‌شمار می‌آید.
بک می‌گوید فضای جنبش اعتراضی نسبت به پیام‌هایی که بر رنج فلسطینی‌ها تمرکز دارد، بازتر شده و در هفته‌های اخیر پلاکاردهای بیشتری با این مضمون دیده شده‌اند. با این حال، انتقاد اصلی همچنان متوجه ادامه جنگ از سوی نتانیاهو برای حفظ دولت و بقای سیاسی‌اش است.
او می‌گوید: «فکر می‌کنم تغییری در حال رخ دادن است. مردم دارند کم‌کم به هم ربطش می‌دهند.» هرچند اذعان دارد که بیشتر جامعه اسرائیل هنوز تغییر نکرده. «امیدوارم این روند فقط گسترش یابد.»
منبع: آسوشیتدپرس
