در حالی که دولت کوبا استفاده از اینترنت ماهواره‌ای را غیرقانونی اعلام کرده، برخی از ساکنان این کشور با روش‌هایی زیرزمینی در حال بهره‌برداری از آن هستند. روی تراسی در یکی از خانه‌های هاوانا، جعبه‌ای سفیدرنگ و مستطیل‌شکل که کمی بزرگ‌تر از یک لپ‌تاپ است، بی‌صدا به آسمان چشم دوخته است. این آنتن موج کوتاه، بخشی از شبکه استارلینک، سرویس اینترنت ماهواره‌ای شرکت اسپیس‌ایکس به رهبری ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی است که از طریق هزاران ماهواره در مدار پایین زمین، ارتباط اینترنتی پرسرعت‌تری نسبت به سیستم‌های مرسوم فراهم می‌کند.
«اریک»، یک شهروند خارجی ساکن کوبا که نمی‌خواهد نام واقعی‌اش فاش شود، می‌گوید: «چند ماهی است که اینترنت فوق‌العاده پرسرعت دارم و حالا بدون هیچ وقفه‌ای می‌توانم فیلم و سریال تماشا کنم یا بازی‌های فوتبال را دنبال کنم.» او اکانت استارلینک خود را در خارج از کوبا فعال کرده و آنتن را در چمدان دستی خود به این کشور آورده است—کاری که طبق مقررات رسمی کوبا ممنوع است.
زیرساخت‌های شکننده و تقاضای فزاینده
گرایش به استفاده از اینترنت ماهواره‌ای بیش از هر چیز، بازتابی از ضعف زیرساخت‌های اینترنتی در کوبا است. با وجود تلاش‌های شرکت دولتی Etecsa، دسترسی به اینترنت همچنان با اختلالات فراوان همراه است. کاربران در شبکه‌های اجتماعی بارها از کندی سرعت و قطعی‌های مکرر گلایه کرده‌اند. به گفته منابع رسمی، تقاضای فزاینده برای اینترنت فشار زیادی بر شبکه‌های فرسوده کشور وارد کرده است.
از سوی دیگر، طبق اعلام Etecsa، اغلب ایستگاه‌های رادیویی از برق پشتیبان برخوردار نیستند و با قطعی‌های برق مکرر از کار می‌افتند. آن دسته معدود که هنوز فعال هستند، به‌دلیل فشار بیش از حد، ظرفیت پاسخ‌گویی ندارند. محدودیت‌های ارزی نیز مانعی بر سر راه سرمایه‌گذاری برای بهبود زیرساخت‌هاست. در چنین شرایطی، استارلینک با ارائه سرعتی بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ مگابیت بر ثانیه، در برابر سرعت میانگین سه مگابیت Etecsa، یک گزینه وسوسه‌انگیز به‌شمار می‌رود.
اما مقامات کوبایی دیدگاه متفاوتی دارند. به گفته Etecsa، اختلالات موجود ناشی از آنتن‌ها و روترهای غیرمجاز است که بدون گواهی‌نامه وارد کشور شده‌اند. اگرچه نامی از استارلینک برده نمی‌شود، اما به نظر می‌رسد هدف، هشدار به شهروندان برای گزارش این دستگاه‌ها باشد. هم‌زمان، رسانه‌های دولتی نیز هجمه‌ای علیه استفاده از این تجهیزات به راه انداخته‌اند.
استارلینک؛ چالشی سیاسی برای حاکمیت
سرویس اینترنتی استارلینک تنها یک فناوری ارتباطی نیست، بلکه در کوبا بار سیاسی سنگینی دارد. سال‌هاست که سیاستمداران محافظه‌کار آمریکا، از جمله ماریا الویرا سالازار، نماینده جمهوری‌خواه، خواستار گسترش خدمات استارلینک در کوبا برای تضعیف کنترل دولت بر فضای مجازی هستند. او در نوامبر گذشته، پس از دیدار با ایلان ماسک، در حساب شبکه اجتماعی خود نوشت: «گفت‌وگوی صبح امروز درباره اتصال کوبا عالی بود. ما فناوری را داریم، فقط به اراده نیاز داریم.»
پیش‌تر در تابستان ۲۰۲۱، پس از اعتراضات گسترده خیابانی در کوبا، سالازار طرحی موسوم به «عملیات استارفال» را برای ارائه اینترنت ماهواره‌ای به کنگره ایالات متحده ارائه کرد. همین امر باعث شده که هاوانا استفاده از استارلینک را مسئله‌ای امنیتی بداند. در مقاله‌ای از وب‌سایت دولتی Cubadebate آمده است: «ترامپ و ماسک از دو جبهه اقتصادی و فناوری برای بی‌ثبات کردن کوبا همکاری می‌کنند.»
کارلوس پریتو دِ لا لاسترا، رئیس آژانس شبکه وابسته به وزارت ارتباطات کوبا، در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده است که فعالیت استارلینک بدون مجوز و هماهنگی فرکانسی با نهادهای کوبایی، نقض حاکمیت ملی محسوب می‌شود. به همین دلیل، واردات ترمینال‌ها و قطعات استارلینک به‌طور رسمی ممنوع است.
کنترل مرزها، قاچاق آنتن‌ها
در ماه آوریل، گمرک کوبا حداقل دو محموله شامل ده‌ها آنتن استارلینک را که از آمریکا به فرودگاه هاوانا رسیده بودند، توقیف کرد. این اقدام بدون هشدار قبلی انجام شد. با این حال، آنتن‌ها به‌صورت پراکنده از طریق چمدان‌های مسافران به کشور وارد می‌شوند.
هرچند وب‌سایت رسمی استارلینک، کوبا را منطقه‌ی فاقد پوشش اعلام کرده، اما این سرویس در صورت فعال‌سازی در کشور ثالث، در جزیره نیز قابل استفاده است. قیمت این کیت‌ها که در آلمان حدود ۳۰۰ یورو است، در وب‌سایت محلی Revolico (مشابه eBay) بین ۱۲۵۰ تا ۱۷۰۰ دلار آمریکا معامله می‌شود. به همین دلیل، تنها کوبایی‌های مرفه یا خارجی‌های ساکن کشور قادر به خرید آن هستند. پدیده‌ای فراگیر نیست، اما برخی از مهمان‌خانه‌ها نیز به‌طور مخفیانه این سرویس را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
با وجود تهدیدهای رسمی از جمله مصادره تجهیزات یا حتی زندان، کاربران همچنان از این فناوری استفاده می‌کنند. اریک حالا به این فکر افتاده است که آنتن خود را داخل کیسه‌ای سیاه رنگ پنهان کند و آن را روی بام نصب کند تا از دید همسایگان کنجکاو در امان بماند. خودش می‌گوید: «احتیاط، بهتر از پشیمانی است.»
استارلینک به‌عنوان راه‌حلی برای شکاف دیجیتال در کوبا به نظر می‌رسد که امکان دسترسی آزاد به اینترنت را برای کوبایی‌ها فراهم کند، اما پشت این نوید، پیچیدگی‌های سیاسی و ژئوپولیتیکی پنهان است. در حالی که مردم کوبا به دنبال حقوق خود برای اتصال آزاد به اینترنت هستند، دخالت‌های ایالات متحده و استفاده از این خواسته به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار به دولت هاوانا، این موضوع را از یک مبارزه تکنولوژیک به عرصه ی سیاست کشانده است. اینجا آمریکا بشقاب ماهواره را ابزار جنگ می کند و ناکارآمدی داخلی و جاه طلبی خارجی زندگی دیجیتال کوبایی ها را گروگان می‌گیرند.
منبع: nd
یک پاسخ
امیدوارم کسانی که هنوز کوبا را کشوری سوسیالیستی میدانند از این شباهت ها با جمهوری اسلامی در ممنوعیت و فیلترینگ اینترنت , قطع مکرر برق و دستگیری استفاده کنندگان از دیسک های ماهواره ای ( که حتا رژیم جمهوری اسلامی از آن کوتاه آمده ) بخود آیند که جز بدنامی برای سوسیالیسم و پرهیز مردم از آن چیزی به ارمغان نیاورده است. بیاد دارم در فردای انقلاب هنگامی که از رفیقی توده ای علت فقدان آزادی مسافرت به خارج مردم شوروی را جویا شدم ایشان فرمودند که این همانگونه است که شما اجازه نمیدهید فرزندتان برود و همبازی بچه های بی ادب شود. بعد ها که رهبر انقلاب مردم را رمه و حکومت خود را چوپان این رمه خواند شباهت ها و سراب آزادیخواهی آقایان برایم بیشتر روشن شد.