دولت راست‌گرای اسرائیل این هفته در برابر موجی از اعلامیه‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که دیدگاه‌های اسرائیل درباره جایگاهش نزد مهم‌ترین متحدش را به لرزه انداخته، سکوت دیپلماتیک اختیار کرده است.
رویترز در تفسیری می‌نویسد: تصمیم ترامپ برای نادیده گرفتن اسرائیل در جریان سفر کنونی‌اش به خاورمیانه، به‌عنوان نشانه‌ای از تمرکز بیشتر دولت او بر معاملات اقتصادی پرسود با کشورهای ثروتمند خلیج فارس، از جمله قطر – که اسرائیلی‌ها مدت‌هاست آن را به حمایت از حماس متهم می‌کنند – تعبیر شده است.
پیش از آغاز این سفر نیز، اسرائیل بابت مذاکرات آمریکا با دشمن دیرینه‌اش، ایران، و تصمیم ترامپ برای توقف بمباران حوثی‌های یمن – علیرغم ادامه حملات موشکی این گروه علیه اسرائیل – نگران بود.
مقامات اسرائیلی سپس مجبور شدند از حاشیه نظاره‌گر مذاکرات آمریکا با گروه شبه‌نظامی حماس برای بازگرداندن ایدن الکساندر، آخرین گروگان آمریکایی در غزه، باشند.
در ادامه، ترامپ تحریم‌ها علیه سوریه را لغو کرد و خواستار عادی‌سازی روابط با دولت جدید دمشق شد؛ دولتی که اسرائیل آن را دولتی جهادی با چهره‌ای متفاوت می‌داند.
زمانی که ترامپ روز سه‌شنبه در ریاض سخنرانی کرد و توافق آتش‌بس با حوثی‌ها را به نام خود ثبت کرد، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که در همان زمان، آژیرهای هشدار در مناطق مختلفی از جمله اورشلیم و تل‌آویو به صدا درآمده بودند.
ترامپ هرگونه گسست با اسرائیل را رد کرده و گفته روابطش با کشورهای خاورمیانه – که شامل همه آن‌ها می‌شود – به نفع اسرائیل است.
نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، تاکنون تنها از ترامپ بابت کمک به آزادی الکساندر تشکر کرده، اما واکنش بیشتری نشان نداده است. با این حال، در افکار عمومی این برداشت وجود دارد که اسرائیل – که به خاطر جنگ غزه تحت فشار جهانی است و امیدش به عادی‌سازی روابط با عربستان نقش بر آب شده – از قافله عقب مانده است.
یواف لیمور، تحلیلگر روزنامه راست‌گرای «اسرائیل هیوم»، نوشته: «خاورمیانه دارد جلوی چشمان‌مان از نو شکل می‌گیرد، از طریق توافق‌ها و دیدارهایی که در جریان است، در حالی که اسرائیل (در بهترین حالت) تنها نظاره‌گر حاشیه‌ای است.»
اختلاف در اولویت‌ها
نتانیاهو که اکنون به‌خاطر اتهامات فساد مالی محاکمه می‌شود، آشکارا ترجیحش را به ترامپ بر بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، نشان داده بود؛ بایدنی که برخی ارسال‌های تسلیحاتی را به تعویق انداخت و تحریم‌هایی را علیه شهرک‌نشینان خشن اعمال کرد.
او اکنون تحت فشار است. هم از سوی افراطی‌های مذهبی – ملی‌گرا در کابینه‌اش که خواهان ادامه جنگ در غزه تا نابودی کامل حماس هستند – و هم از سوی افکار عمومی اسرائیل که از این جنگ ۱۸ ماهه خسته شده‌اند. تاکنون، نتانیاهو جانب تندروها را گرفته است.
اما آنچه در دو هفته گذشته رخ داده، به‌گفته جاناتان پانیکاف، مقام پیشین اطلاعاتی آمریکا در امور خاورمیانه، نشان‌دهنده «اختلاف روشن در اولویت‌ها»ست و مزایای خاصی که اسرائیل همیشه از دولت‌های آمریکا انتظار داشت، ممکن است دیگر برقرار نباشد.
پانیکاف،از اندیشکده آتلانتیک در واشنگتن، می‌گوید: «ترامپ آشکارا مصمم است با اولویت دادن به معاملات اقتصادی و سرمایه‌گذاری پیش برود. اگر مسائل سیاسی یا امنیتی سنتی میان آمریکا و اسرائیل با اولویت‌های او همسو نباشد، باز هم او راه خودش را خواهد رفت.»
در حالی که مقامات دولت ترامپ تأکید دارند روابط آمریکا و اسرائیل همچنان مستحکم است، در محافل خصوصی گاه از ناکامی نتانیاهو در کمک به تحقق وعده انتخاباتی ترامپ برای پایان سریع جنگ در غزه و اوکراین ابراز نارضایتی می‌شود.
دولت ترامپ می‌خواهد نتانیاهو برای دستیابی به آتش‌بس و توافق برای آزادی گروگان‌ها با حماس تلاش بیشتری کند. همچنین، آن‌ها تمایلی به حمایت از حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران ندارند، زیرا آمریکا همچنان به دنبال راه‌حل دیپلماتیک است.
جیمز هیوئیت، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، گفت دولت آمریکا به همکاری با اسرائیل برای آزادی ۵۸ گروگان باقی‌مانده در غزه ادامه می‌دهد و قصد دارد امنیت منطقه‌ای را تقویت کند. او گفت: «اسرائیل در تاریخش دوستی بهتر از رئیس‌جمهور ترامپ نداشته است.»
تندروهای دولت اسرائیل که زمانی از طرح ترامپ برای تخلیه غزه از فلسطینی‌ها و تبدیل آن به یک منطقه تفریحی ساحلی به وجد آمده بودند، اکنون اکثراً سکوت کرده‌اند. مقامات اسرائیلی نیز مراقب‌اند تا از هرگونه انتقاد علنی از دولت آمریکا پرهیز کنند.
سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل این هفته در پاسخ به این سؤال که آیا اسرائیل بابت نقش کم‌رنگش در آزادی الکساندر نگران است یا نه، گفت: «ایالات متحده کشوری مستقل است.» او افزود: گفت‌وگوهای نزدیک اسرائیل با آمریکا «مستقیماً و نه از طریق رسانه‌ها» انجام خواهد شد.
یک تیم اسرائیلی به دوحه اعزام شده تا در مذاکرات آتش‌بس تحت هدایت استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، شرکت کند. با این حال، نیروهای اسرائیلی همزمان حملات خود در غزه را شدت داده و روز چهارشنبه ده‌ها فلسطینی را کشتند.
نتانیاهو نیز بار دیگر تأکید کرده اسرائیل بر اهداف جنگی خود – از جمله نابودی حماس به‌عنوان یک قدرت نظامی و حکومتی – پافشاری دارد. او روز چهارشنبه گفت: «اسرائیل متوقف نخواهد شد و تسلیم نخواهد شد.»
