
پیش از دیدار نخستوزیر اسرائیل با ترامپ در دفتر بیضی، مشاور امنیت ملی وقت آمریکا، مایکل والتز، رایزنیهای فشردهای با بنیامین نتانیاهو در مورد گزینههای نظامی علیه ایران انجام داده بود؛ به گفتهی دو منبع آگاه، همین موضوع موجب نارضایتی شدید دونالد ترامپ شد.
تصمیم دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، برای برکناری مایکل والتز، مشاور امنیت ملیاش، حاصل ماهها انباشت نارضایتی از افسر پیشین نیروهای ویژه ارتش بود؛ کسی که بهگفتهی منابع مطلع، علاقهی بیشتری نسبت به رئیسجمهور به استفاده از نیروی نظامی داشت.
واشنگتن پست می نویسد: گرچه سرانجام سرنوشت والتز با ماجرای معروف به «سیگنالگیت» و افزودن یک روزنامهنگار به یک گروه گفتوگوی حساس در اپلیکیشن سینگال در ماه مارس رقم خورد، اما اختلافهای او با مقامات ارشد دولت از همان ماههای آغازین شروع شده بود. یکی از این موضوعات، اختلافنظر در خصوص توسل به اقدام نظامی علیه ایران بود.
این رویداد باعث شده برخی از مقامات ارشد کاخ سفید به لزوم وجود شورای امنیت ملی به سبک سنتی تردید کنند و از سپردن موقت مسئولیت آن به مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و جانشین موقت والتز، رضایت داشته باشند. تصمیمی که احتمالاً باعث تضعیف نهادی خواهد شد که در دهههای اخیر نقش کلیدی در سیاست خارجی آمریکا ایفا کرده است. در عین حال، یک بازیگر مهم با سابقهای طولانی در حمایت از مداخلات نظامی نیز از تصمیمسازیها کنار گذاشته شده است.
ترامپ با وجود این تغییر، والتز را برای سمت سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد معرفی کرده است؛ بهاینترتیب، او همچنان در دولت باقی خواهد ماند.
یک مقام ارشد کاخ سفید، یکی از مشاوران ترامپ و یک فرد آگاه دیگر روز جمعه اعلام کردند رئیس دفتر کاخ سفید، سوزی وایلز، بهمرور به این نتیجه رسیده بود که والتز گزینهی مناسبی برای ترامپ نیست. این افراد به شرط ناشناس ماندن درباره مسائل داخلی پرسنل صحبت کردند.
در بیانیهای در واکنش به پرسش روزنامه واشنگتنپست، استیون چونگ، مدیر ارتباطات کاخ سفید، اعلام کرد: «رئیسجمهور خطمشیها را تعیین میکند و بر عهدهی دولت اوست که آن سیاستها را اجرا کند. همه در یک مسیر پارو میزدند، و به همین دلیل بود که او موفقترین ۱۰۰ روز اول را در تاریخ داشت.»
اما به گفتهی دو منبع آگاه، ترامپ پس از دیدار نتانیاهو با او در دفتر بیضی در اوایل فوریه نیز از والتز آزرده شده بود. به نظر میرسید که مشاور امنیت ملی، با اعتقاد نخستوزیر اسرائیل مبنی بر اینکه «زمان مناسب برای حمله به ایران فرا رسیده»، همعقیده بود.
این دو نفر گفتند والتز پیش از این دیدار، در حال انجام هماهنگیهای فشرده با نتانیاهو بر سر گزینههای نظامی علیه ایران بود.
یکی از منابع گفت: «والتز میخواست سیاست آمریکا را در مسیری ببرد که ترامپ با آن موافق نبود، چون ایالات متحده هنوز هیچ راهحل دیپلماتیکی را امتحان نکرده بود.»
او افزود: «وقتی این موضوع به گوش ترامپ رسید، خوشحال نبود.»
سخنگوی والتز به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد. وایلز نیز از پاسخگویی خودداری کرد.
به گفته یک مشاور ترامپ، «اگر جیم بیکر با سعودیها پشت پرده توافقی میکرد تا بوش پدر را دور بزند، اخراج میشد. تو نمیتوانی چنین کاری بکنی. تو برای رئیسجمهور کشورت کار میکنی، نه رئیسجمهور کشور دیگر.»
این تغییر، از رقابت در سیاستگذاری در سطح کاخ سفید کاست؛ بهویژه برای رئیسجمهوری که میخواهد در عرصه داخلی و بینالمللی ردپای مشخصی از خود بر جای بگذارد. در دوره اول ریاست جمهوریاش، ترامپ ناگزیر به جذب جمهوریخواهان سنتی بود. اما حالا، به لطف تغییر نسل در حزب جمهوریخواه، نسل جوانتری پدید آمده که کسی غیر از ترامپ را بهعنوان رهبر نمیشناسد. ترامپ نیز حالا بیشتر به دنبال کسانی است که به او وفادار باشند و برنامههایش را بیچونوچرا اجرا کنند.
مارکو روبیو، که اکنون جانشین موقت والتز شده، از همان جناح سنتی حزب جمهوریخواه میآید، اما بهگفتهی مقامات، سریعتر از والتز از دیدگاههای پیشین خود فاصله گرفته و به مدافع قدرتمند ترامپ تبدیل شده است—از جمله در قبال سیاست آمریکا نسبت به روسیه و اوکراین، جایی که روبیو هشدار داده بود آمریکا ممکن است از مذاکرات صلح عقبنشینی کند، هشداری که بیشتر به ضرر کییف تعبیر شده است.
به گفتهی دو مقام ارشد کاخ سفید، حتی زمانی که والتز در خطر برکناری قرار داشت، برخی مقامات، از جمله معاون رئیسجمهور جِیدی ونس، تلاش کردند از او حمایت کنند. ونس در ماه مارس او را در سفری به گرینلند همراهی کرد—سرزمینی که ترامپ گفته مایل به خرید آن است. یکی از مقامات گفت: این تصمیم بخشی از تلاش برای تقویت موقعیت مشاور زیرفشار بود، بهویژه پس از آنکه مجله آتلانتیک گزارش داد والتز ناخواسته سردبیر این نشریه را به یک گروه چت برای هماهنگی اقدام نظامی در یمن افزوده بود.
با این حال، وایلز و دیگر مقامات ارشد کاخ سفید به این نتیجه رسیدند که والتز بهطور کلی با فضای کاخ سفید—و بهویژه با ترامپ—همخوانی ندارد. حتی پیش از ماجرای سیگنال، برخی مقامات نسبت به احتمال برکناری او هشدار داده بودند. به گفته برخی منابع، استفاده از اپلیکیشن سیگنال برای بحثهای حساس (که برای ارتباطات طبقهبندیشده تایید نشده) آخرین تیر خلاص بود، هرچند والتز بیش از یک ماه پس از افشای موضوع در سمت خود باقی ماند.
برخی مقامات این پرسش را مطرح میکنند که آیا ترامپ واقعاً به یک شورای امنیت ملی سنتی نیاز دارد؟ آنها میگویند تمرکزشان بر خدمت مستقیم به شخص رئیسجمهور است، نه نهاد ریاستجمهوری. از نظر آنها، شورای امنیت ملی متشکل از کارشناسان سیاستگذاری میانرده و ارشد ممکن است ضرورتی برای رئیسجمهوری که خود را بهترین مشاور خود میداند و به حکمت رایج درباره امور جهانی تردید دارد، نداشته باشد.
یک مقام ارشد کاخ سفید گفت: «بخشی از این تغییرات، نتیجه فرآیند کاری است. باید خود را با واقعیت جدید وفق بدهی و بر اساس آن رشد کنی. بخشی از آن ناشی از تجربه چند ماه اخیر است و پیدا کردن راههایی جدید برای انجام کارها.»
در سیاست خارجی و بهطور کلی در سراسر ریاستجمهوریاش، ترامپ در دوره دوم بیشتر از وفاداران سرسخت مکتب MAGA استفاده کرده، درحالیکه در دوره اول از سنتگرایان بهره میگرفت. تحولات این هفته، نشانهای دیگر از همین چرخش است—نهتنها در حذف مشاوری با دیدگاههای سنتی، بلکه در کاهش نقش نهاد شورای امنیت ملی که اکنون بهطور موقت زیر نظر روبیو قرار گرفته است.
والتز از ابتدا انتخابی غیرمنتظره برای این سمت بود. هرچند وفادار به ترامپ بود، اما سیاست خارجیاش گرایش مداخلهجویانه داشت. درباره روسیه، از رویکردی سختگیرانه نسبت به پوتین حمایت میکرد. ترامپ، در مقابل، رویکردی آشتیجویانه نسبت به مسکو و تهران در پیش گرفته است و در هر دو مورد، دوست نزدیکش استیو ویتکاف را بهعنوان نماینده ویژه برای معامله فرستاده است.
به گفتهی کارشناسان، با سپردن نظارت موقت شورای امنیت ملی به روبیو، او عملاً فرصت ساختاردهی مجدد نهادی را که در شرایط عادی با کارشناسان حرفهای پر میشد، نخواهد داشت. مشاوران امنیت ملی سنتی وظیفه داشتند دستگاه پیچیده سیاستگذاری خارجی را همراستا کنند، اما اکنون قرار است تمرکز بر خواستههای شخص ترامپ باشد.
یکی از مقامات ارشد کاخ سفید گفت: «رئیسجمهور روز پنجشنبه تصمیم نهایی را درباره جابهجایی والتز گرفت و آن را با نزدیکترین مشاور خود در میان گذاشت: خودش.»
او افزود: «مطمئناً دیگران هم نظراتی میدهند، اما در تصمیمهایی از این جنس، خود او تصمیمگیر نهایی است.»
این مقام در پایان اختلافات سیاسی را دلیل اصلی این تصمیم ندانست و گفت: «من مدتهاست که مایک را میشناسم. در نهایت، او همان کاری را میکرد که رئیسجمهور میخواست—بهویژه در سیاست خارجی. او ابتکار شخصی به خرج نمیداد.»