روز شنبه، گامی مهم در روند بازسازی نظم سیاسی سوریه برداشته شد. صدها نماینده از سازمان‌های کردی در شهر قامشلی، واقع در شمال سوریه، گرد هم آمدند تا موضع مشترکی در قبال آینده سوریه پس از سقوط رژیم دیکتاتوری بشار اسد و قدرت‌گیری گروه اسلام‌گرای هیئت تحریر الشام (HTS) در دمشق، اتخاذ کنند.
به گزارش روزنامه ی آلمانی «نویس دویچلند» این نشست که تاریخ برگزاری‌اش چندین‌بار به دلیل اختلاف میان احزاب بر سر مفاد قطعنامه به تعویق افتاده بود، در نوع خود رویدادی بی‌سابقه در شمال‌شرق کردنشین سوریه به شمار می‌آید. دو حزب اصلی کردها، یعنی حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و شورای ملی کردهای سوریه (ENKS)، در سال‌های گذشته اختلافات عمیق و گسترده‌ای با یکدیگر داشته‌اند.
ریشه این اختلافات، گذشته از تفاوت‌های ایدئولوژیک، به روابط این احزاب با نیروهای کرد در کشورهای همسایه مانند عراق و ترکیه بازمی‌گردد. PYD، که نیروی پیش‌برنده در ایجاد خودگردانی کردها در شمال سوریه بوده، از نظر ایدئولوژیک به حزب کارگران کردستان (PKK) نزدیک است. در مقابل، ENKS بیشتر با حزب دموکرات کردستان (KDP) در شمال عراق متحد است و گرایش‌های ملی‌گرایانه‌ی کردی دارد. پیش از این کنفرانس، دیدارهایی میان نمایندگان این دو جریان حتی خارج از سوریه نیز صورت گرفته بود.
سند نهایی این نشست، چارچوبی برای اتخاذ موضعی یکپارچه در مذاکره با دولت مرکزی ترسیم می‌کند تا از تضعیف کردها در روند گفت‌وگوهای سیاسی جلوگیری شود. مطالبات اساسی در این سند عبارت‌اند از: به رسمیت شناختن زبان کردی به عنوان زبان رسمی، اعطای تابعیت به کردهایی که در زمان رژیم اسد آن را از دست داده بودند، و مهم‌تر از همه، ایجاد ساختاری غیرمتمرکز برای حکومت در سوریه.
در سوریه جدید، قرار است مناطق کردنشین به‌عنوان «یک واحد سیاسی و اداری واحد» تعریف شوند. پیش از این، مشخص نبود که دامنه‌ی خواسته‌های کردها برای خودمختاری سیاسی تا کجا امتداد خواهد یافت. احمد الشراع، رئیس‌جمهور جدید سوریه، همواره با ایده‌ی خودگردانی مخالفت کرده است.
او بار دیگر بر این موضع تأکید کرد و گفت: «ما هرگونه تلاش برای تجزیه یا ایجاد کانتون‌های جداگانه را مردود می‌دانیم. یکپارچگی سرزمینی و مردمی سوریه، خط قرمز ماست.» این موضع‌گیری با قانون اساسی موقتی که در ماه مارس تصویب شد، هم‌راستاست. بسیاری از نمایندگان اقلیت‌ها، آن قانون را ادامه‌ی همان رویکرد عرب‌گرایانه‌ی رژیم سابق دانسته‌اند. هنوز مشخص نیست دمشق تا کجا می‌تواند بر این موضع پافشاری کند. پس از توافق ماه مارس میان نیروهای دموکراتیک سوریه و دولت الشراع، کمیسیون‌های مشترکی از کردها و دولت مرکزی تشکیل شده‌د و فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.
یک گام مهم دیگر، آتش‌بسی است که اگرچه رسمی اعلام نشده، ولی عملاً میان نیروهای دموکراتیک سوریه و شبه‌نظامیان تحت حمایت ترکیه، با دخالت دولت جدید سوریه در شمال کشور، برقرار شده است. احمد الشراع به‌ناچار باید مشخص کند مخالفت کامل با مدل فدرالی را تا چه زمانی می تواند حفظ کند؛ زیرا نه تنها کردها، بلکه دیگر اقلیت‌های سوریه نیز با خواسته‌هایی مشخص پا به مذاکرات گذاشته‌اند.
پس از کشتارهای اخیر علیه جامعه علوی در غرب سوریه، اکنون جامعه دروزی در جنوب نیز خواستار وضعیت ویژه‌ای برای خود شده و در برابر هیات تحریر شام مقاومت نشان می‌دهد. در شب سه‌شنبه، در جنوب دمشق درگیری‌های شدیدی میان نیروهای هیات تحریره شام و شبه‌نظامیان دروزی گزارش شد. اندکی بعد اسرائیل به طرفداری از دروزی ها مناطقی از حومه ی دمشق را بمباران کرد.
یکی از نکات حاشیه‌ای این کنفرانس در قامشلی، روندی بود که در ترکیه در جریان است: گفت‌وگو میان نمایندگان کرد و دولت ترکیه. قرار بود این روند پس از دیدار اعضای حزب طرفدار کردها (DEM) با اردوغان در اوایل آوریل، شتاب بگیرد، اما بیماری ناگهانی یکی از چهره‌های اصلی مذاکرات – سِری سوره‌یا اوندر – و به کما رفتن او، بار دیگر این روند را متوقف کرد. اوندر اکنون دو هفته است در شرایط بحرانی در بیمارستان بستری است. نشست برنامه‌ریزی‌شده میان حزب DEM و وزیر دادگستری ترکیه نیز به تعویق افتاد. در این نشست، نمایندگان کرد خواستار بهبود شرایط زندان برای زندانیان سیاسی و فراهم‌شدن امکان فعالیت آزاد برای عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار پ.ک.ک.، شده بودند. با این حال، هنوز هیچ اقدام عملی در این راستا صورت نگرفته است.
اردوغان، خواسته کردهای سوریه برای تمرکززدایی را «رؤیایی خام» خواند
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، روز چهارشنبه خواسته گروه‌های کرد سوریه برای برقراری ساختار حکومتی تمرکززدایی‌شده در سوریه را «چیزی بیش از یک رؤیای خام» دانست و گفت این ایده در واقعیت سوریه جایی ندارد.
روز شنبه، احزاب رقیب کرد سوری، از جمله نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که در شمال‌شرق سوریه نفوذ دارند، در نشستی مشترک بر سر یک چشم‌انداز سیاسی واحد برای اقلیت کرد سوریه توافق کردند. خواسته آن‌ها برای ساختار تمرکززدایی‌شده، بلافاصله با مخالفت رهبران اسلام‌گرای سوری مواجه شد.
به گزارش رویترز، اردوغان در مسیر بازگشت از سفرش به رم، به خبرنگاران گفت: «مسئله‌ی ساختار فدرالی، چیزی جز یک رؤیای خام نیست. این ایده هیچ جایی در واقعیت سوریه ندارد. من به کردها توصیه می‌کنم به رؤیای ساختار فدرالی دل نبندند و تصمیماتی نگیرند که ثبات منطقه را به خطر می‌اندازد، بلکه گام‌هایی در جهت حفظ ثبات منطقه بردارند.»
او همچنین افزود: «ما اجازه نخواهیم داد که هیچ ساختار تحمیلی‌ای در آن‌سوی مرزهایمان شکل بگیرد، جز سوریه‌ای یکپارچه.» ترکیه و سوریه مرزی به طول ۹۱۱ کیلومتر با یکدیگر دارند.
نیروهای دموکراتیک سوریه که تحت حمایت آمریکا قرار دارند، از سوی آنکارا به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شوند. این گروه در ماه مارس توافقی با دمشق امضا کرد که براساس آن نهادهای حکومتی و نیروهای امنیتی تحت رهبری کردها با دولت مرکزی سوریه ادغام می‌شوند.
ترکیه که در حال حاضر نزدیک‌ترین متحد دمشق محسوب می‌شود، این توافق را پذیرفته است اما تأکید کرده که اجرای آن باید منجر به انحلال کامل شبه‌نظامیان YPG – شاخه نظامی SDF – شود.
اردوغان همچنین حملات اخیر اسرائیل به خاک سوریه را «تحریک‌آمیز» و «غیرقابل‌قبول» دانست و گفت این اقدامات تلاشی برای برهم‌زدن فضای مثبت پس از سقوط حکومت بشار اسد در دسامبر گذشته است.
او اعلام کرد در نخستین فرصت با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، دیدار رو‌در‌رو خواهد داشت و افزود «در مورد سوریه، ما یکدیگر را درک می‌کنیم».
اردوغان همچنین تأکید کرد: «در موضوعاتی که اختلاف‌نظر داریم، تلاش ما برای یافتن سازشی منطقی همچنان ادامه خواهد داشت.» او روابط قبلی‌اش با ترامپ را «صمیمانه، سازنده و دوستانه» توصیف کرد.
