در آخر هفته، حزب چپ اروپایی در بروکسل یک «نقشه راه» سیاسی را در آستانه‌ی کنگره‌ی بعدی خود که برای اوایل سال ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده، تصویب کرد. این نقشه راه بخشی از گام‌های بعدی در روند اصلاحات این ائتلاف به‌شمار می‌رود.
سند سیاسی‌ای که در این نشست توسط احزاب چپ اروپایی به تصویب رسید، چیزی فراتر از یک فهرست مطالبات صرف است.
مجمع عمومی حزب چپ اروپایی (EL) تحت عنوان «صلح، دموکراسی و خودمختاری برای اروپا» متنی ارائه داد که هدف آن نه تنها «تعریف دوباره آینده اروپا به نام عدالت، برابری و همبستگی» است، بلکه در عین حال درک هویتی حزب چپ اروپایی را نیز تثبیت می‌کند. در بیانیه‌ای پس از این گردهمایی آمده است: «ماموریت حزب روشن است: بهبود شرایط زندگی طبقه کارگر و تضمین آینده‌ای عادلانه و پایدار برای نسل‌های آینده.»
نقطه‌ی آغاز برای نمایندگان ارشدِ حدود چهل حزب چپ‌گرا و چپ‌سبز، که برخی از آن‌ها پیوندی عمیق‌تر و برخی ارتباطی سست‌تر با حزب چپ اروپایی (EL) دارند، این ارزیابی بود که «رهبران اقتدارگرایی چون پوتین، ترامپ، نتانیاهو و اردوغان با گفتار و کردار خود نشان می‌دهند که فاشیسم یادگاری از گذشته نیست، بلکه خطری واقعی و فوری در زمان حال است.»
این خطر، به‌واسطه‌ی سیاست‌های تهاجمی و روند فزاینده‌ی تسلیحاتی اتحادیه اروپا نیز تشدید می‌شود. همچنین همین امر در مورد خطر بروز یک جنگ جهانی نیز صادق است.
با توجه به این پیش‌زمینه، «نقشه راه» حزب چپ اروپایی (EL) دامنه‌ی گسترده‌ای دارد: از رد یک صلح تحمیلی برای اوکراین، فراخوان به حل‌وفصل سیاسی و دیپلماتیک جنگ و منازعات، مخالفت صریح با تسلیح مجدد اروپا و استقرار تسلیحات اتمی آمریکا در کشورهای اتحادیه اروپا، تا حفاظت از مشاغل با کیفیت، تنظیم بازارهای مالی، دستمزدها و مستمری‌های عادلانه و به‌ویژه اجرای واقعی یک توافق سبز (Green Deal).
والتر بایر، رئیس حزب چپ اروپایی، در گفت‌وگو با نشریه «nd» اظهار می‌دارد: «ما جبهه‌ای نیرومند و متحد علیه نظامی‌سازی اتحادیه اروپا و سیاست‌های جنسیت‌زده، نژادپرستانه و نئولیبرالی تشکیل داده‌ایم که همچنان به مردم سراسر قاره آسیب می‌زند.»
کمپین مسکن شتاب می‌گیرد
دیدار بروکسل و سند تصویب‌شده در آن، گام‌هایی دیگر در راستای افزایش «کاربرد سیاسی» حزب چپ اروپایی و تقویت حضور آن در افکار عمومی به شمار می‌آیند. از جمله‌ی این اقدامات، کمپین مسکن است که حزب چپ اروپایی در سال جاری به راه انداخته و یکی از بحرانی‌ترین مسائل اروپا را هدف قرار داده: کمبود مسکن مقرون‌به‌صرفه، به‌ویژه در کلان‌شهرها.
این حزب هشت اقدام مشخص را پیشنهاد داده است — از جمله تعیین سقف قانونی برای اجاره‌بها، ممنوعیت تخلیه اجباری منازل و بازگرداندن خانه‌های خالی به بازار مسکن — و در کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای اجرای این موارد کمپین‌های میدانی برگزار می‌کند.
والتر بایر می‌گوید: «این کمپین واقعاً بسیار خوب پیش می‌رود» و به رویدادهای برگزارشده و برنامه‌ریزی‌شده در شهرهایی مانند بارسلونا، مارسی و آتن اشاره می‌کند.
آن‌چه برای حزب چپ اروپایی اهمیت دارد: «ما با جنبش‌های اجتماعی، با اتحادیه‌های اروپایی و با بسیاری از احزاب محلی‌مان در تماس هستیم. موفق شده‌ایم یکی از خواسته‌های برنامه‌ی انتخاباتی‌مان برای پارلمان اروپا را به یک کمپین واقعی تبدیل کنیم.»
ماریکا تندلر-والنتا، که از طرف حزب چپ آلمان در نشست بروکسل شرکت کرده بود، اقدامات حزب چپ اروپایی (EL) را در مسیر درستی می‌بیند:
«توانمندسازی احزاب عضو برای رشد، رهبری بسیج‌های گسترده، و تدوین پیشنهادهای عملی بر پایه‌ای اجتماعی، یکی از محورهای اصلی مجمع عمومی بود.»
همچنین، هلموت شولتس، از بنیان‌گذاران حزب چپ اروپایی و نماینده باسابقه این حزب در پارلمان اروپا، ارزیابی مثبتی از این نشست دارد:
«مجمع عمومی بار دیگر روشن ساخت: اثربخشی سیاسی حزب چپ اروپایی وابسته به آمادگی و توانمندی احزاب عضو آن است که به‌طور فعال و با ذهنی باز در جهت‌گیری سیاسی مشارکت کنند. حزب چپ اروپایی یک مفهوم انتزاعی نیست، بلکه از طریق پیاده‌سازی اهداف مشترک در فعالیت‌های میدانی زنده است. کمپین مسکن نمونه‌ای گویاست از این‌که مبارزه برای حل بحران مسکن و کمپین مقابله با اجاره‌های سنگین، مسئله‌ای مختص آلمان نیست، بلکه بازتابی است از واقعیت زندگی بسیاری از مردم در سراسر اروپا.»
با توجه به ادامه‌ی تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، موضوع صلح همچنان محور مرکزی برای حزب چپ اروپایی باقی می‌ماند.
در بیانیه بروکسل آمده است: «رویکرد اتحادیه اروپا مبنی بر تکیه صرف بر پیروزی نظامی برای اوکراین شکست خورده است.» حزب چپ اروپایی از همان ابتدا حمله روسیه به اوکراین را نقض آشکار حقوق بین‌الملل دانسته و محکوم کرده است، و در عین حال از استراتژی «غیرواقع‌گرایانه» اتحادیه اروپا – که بنا بر گفته وزیر امور خارجه آلمان، آنالنا بائربوک، هدفش «ویران کردن نظامی و اقتصادی روسیه» است – به‌شدت انتقاد می‌کند.
در مقابل، حزب چپ اروپایی خواستار اتخاذ ابتکارات سیاسی قاطع برای حل منازعات بین روسیه و اوکراین و همچنین بین روسیه و ناتو است.
به همین دلیل، این حزب از احزاب عضو خود، همچنین از اتحادیه‌ها و جنبش‌های صلح، دعوت کرده است که در روزهای ۲۱ و ۲۲ ژوئن در اعتراضات جنبش صلح هلند علیه نشست ناتو در لاهه شرکت کنند و مخالفت خود را با طرح‌های تسلیحاتی کمیسیون اروپا و شورای اتحادیه اروپا نشان دهند.
در پی حمله نظامی روسیه به اوکراین، میان اعضای حزب چپ اروپایی (EL) درباره موضوعاتی مانند ناتو، تسلیحات و حمایت نظامی از اوکراین اختلافاتی پدید آمد. در کنگره حزبی دسامبر ۲۰۲۲ در وین، برخی احزاب چپ اسکاندیناوی تمایلی به صدور محکومیت صریح ناتو و نیز پذیرش این ادعا که ناتو در تجاوز فوریه ۲۰۲۲ سهمی داشته است، نداشتند.
سازش به‌دست‌آمده در آن زمان — محکومیت حمله روسیه به‌عنوان جنایتی جنگی و درخواست آتش‌بس فوری — ظاهراً پایدار نبود. این اختلاف نقش مهمی در آن داشت که برخی احزاب اسکاندیناوی در بهار ۲۰۲۴ از جمله آغازگران یک اتحاد جدید چپ در سطح اروپا شدند: «ائتلاف چپ اروپا برای مردم و سیاره» (ELA).
اعضای این ائتلاف عبارت‌اند از:
• La France Insoumise (فرانسه نافرمان)
• de Esquerda از پرتغال
• ائتلاف سرخ-سبز دانمارک
• ائتلاف چپ فنلاند
• پودموس اسپانیا
• رازم لهستان
• حزب چپ سوئد
لازم به ذکر است که رازم و حزب چپ سوئد پیش‌تر عضو یا ناظر در حزب چپ اروپایی (EL) نبوده‌اند. بسیاری از این احزاب در پارلمان اروپا نمایندگانی دارند و در چارچوب فراکسیون کنفدرال The Left همکاری می‌کنند — فراکسیونی که شامل اعضای EL و احزاب کمونیستی مستقل از ساختارهای حزبی اروپایی نیز هست.
کنگره رسمی تأسیس این ائتلاف جدید (ELA) قرار است در ژوئن در شهر پورتوی پرتغال برگزار شود.
احزاب عضو ELA انتقادات خود را صریحاً بیان کرده‌اند؛ از جمله، ناکارآمدی سیاسی EL و سازوکارهای سنتی و کند آن، نظیر اصل اجماع، که به‌زعم آنان موجب پررنگ شدن نقش احزاب کوچک‌تر — عمدتاً کمونیستی — در ساختارهای تصمیم‌گیری EL شده است.
اصلاحات ساختاری در حال پیش‌روی است
حزب چپ اروپایی (EL) چند ماهی است که روند نوسازی ساختاری را آغاز کرده است. برخی از پیشنهادهای اولیه برای اصلاح اساسنامه توسط مجمع عمومی تأیید شده‌اند و سایر موارد اکنون در کمیسیون اساسنامه در دست بررسی هستند و قرار است از پاییز به احزاب عضو ارائه شوند.
مشهودترین نشانه این اصلاحات تا این‌جا بنا بر گفته ی والتر بایر رئیس حزب چپ اروپایی: «با تغییرات اساسنامه، اکنون امکان معرفی یک رهبری دوگانه برای حزب چپ اروپایی فراهم شده است.»
علاوه بر این، قرار است در آینده ساختار رهبری به گونه‌ای باشد که هیچ گروهی از احزاب نتواند سلطه کامل بر رهبری EL داشته باشد. در نهاد دبیرخانه – که ارگان اجرایی اصلی EL است – هر حزب تنها با یک نماینده حضور خواهد داشت، در حالی‌که پیش‌تر چنین محدودیتی وجود نداشت.
با این حال، وضعیت اصل اجماع هنوز روشن نیست. رئیس حزب چپ اروپایی می‌گوید: در اصل، همه ما توافق داریم که اصل اجماع برای ما اهمیت دارد، چون به مسأله اعتماد میان احزاب اشاره دارد. اما در عین حال، در حال بررسی هستیم که آیا می‌توان در برخی حوزه‌های موضوعی از رأی‌گیری با اکثریت کیفی استفاده کرد یا نه.»
با وجود چالش‌های سیاسی و ساختاری موجود، حزب چپ اروپایی در هفته‌های گذشته به رشد خود ادامه داده است. از رهبری EL چنین نقل شده است:
«با پیوستن احزاب جدیدی مانند حزب کارگران بلژیک (PTB-PVDA) و چپ نو (Nea Aristera) از یونان، این جنبش متحدتر شده است.»
و در ادامه: «چپ اروپایی در حال تقویت و کسب پویایی بیشتر است.»
*منبع”nd”: برگردان برای اخبارروز: گلشن افتخاری
