آلمان؛ دولت ائتلافی مرتس و دشواری های پیش رو

مذاکرات ائتلافی بین حزب دموکرات مسیحی و شریک ائتلافی اش در ایالت بایرن با حزب سوسیال دموکرات آلمان ادامه دارد. این ائتلاف با دشواری هایی روبه روست. روز دوشنبه اعلام شد سازمان جوان حزب سوسیالیت با توافق نامه ائتلافی مخالفت کرده است.

سازمان جوانان حزب سوسیال‌دموکرات آلمان (Jusos) با توافق‌نامه ائتلافی مخالفت کرد

روزنامه تاتس می نویسد: در شرایطی که توافق ۱۴۴ صفحه‌ای ائتلاف بین حزب سوسیال‌دموکرات (SPD) و اتحادیه دموکرات‌مسیحی (CDU) برای تشکیل دولت جدید، از پیش امری قطعی به نظر می‌رسید، حالا نشانه‌هایی از نارضایتی و مقاومت درون حزب به چشم می‌خورد. هرچند سوسیال‌دموکرات‌ها در انتخابات با تنها ۱۶.۴ درصد آرا عملکرد ضعیفی داشتند، اما موفق شدند هفت وزارت‌خانه، از جمله سه وزارت کلیدی—دارایی، کار و دفاع—را در اختیار بگیرند. با این حال، فیلیپ تورمر، رئیس Jusos (سازمان جوانان حزب)، روز دوشنبه اعلام کرد اعضای این نهاد با این قرارداد مخالف‌اند و رأی منفی خواهند داد.

تورمر در گفت‌وگو با شبکه ntv گفت: «برای ما کافی نیست. این توافق‌نامه مسیر نادرستی را پیش گرفته است.» به گفته او، تشدید سیاست‌های ضدپناهندگی و حذف کمک‌معیشتی شهروندان (Bürgergeld) از جمله نگرانی‌های اصلی جوانان حزب است. او همچنین سیاست‌های مالیاتی و بودجه‌ای دولت آینده را «فاقد بلندپروازی» خواند.

صدر اعظم منتخب، فریدریش مرتس، حتی کاهش مالیات برای اقشار کم‌درآمد و متوسط را که در قرارداد ائتلافی قید شده، زیر سؤال برده و گفته باید دید که چه چیزی واقعاً قابل تأمین مالی است. تورمر هشدار داده است که چنین شرط‌گذاری‌هایی یک «بمب ساعتی» در دل بودجه است؛ همان مشکلی که دولت قبلی (ائتلاف چراغ راهنما) را هم فلج کرد—فقدان توافق روشن درباره منابع مالی.

در حال حاضر، حدود ۷۰ هزار نفر به‌صورت رسمی عضو سازمان جوانان حزب سوسیال دموکرات آلمان هستند. برخی شاخه‌های منطقه‌ای مانند بایرن، پیشاپیش مخالفت خود را اعلام کرده‌اند. همه اعضای حزب زیر ۳۵ سال به‌طور پیش‌فرض جزو سازمان جوانان محسوب می‌شوند، اما اعلام مخالفت تورمر لزوماً به این معنا نیست که همه رأی‌دهندگان جوان، رأی منفی خواهند داد.

این اعلام مخالفت دقیقاً در زمانی انجام شده که رأی‌گیری اعضای حزب درباره ورود به دولت جدید قرار است از روز سه‌شنبه آغاز شود. در مجموع، ۳۵۸,۳۲۲ عضو حزب سوسیال‌دموکرات تا ۲۹ آوریل فرصت دارند درباره ائتلاف سیاه‌-‌سرخ (CDU-SPD) رأی بدهند. چنین همه‌پرسی‌هایی در SPD مرسوم است. در سال ۲۰۱۳، ۷۶ درصد و در ۲۰۱۸، ۶۶ درصد از اعضا به تشکیل ائتلاف با CDU رأی مثبت دادند—با این حال، به‌نظر می‌رسد این ائتلاف‌ها هر بار کم‌طرفدارتر می‌شوند.

کمیته مهاجرت و تنوع درون حزب نیز با لحنی تند از توافق‌نامه انتقاد کرده است. عزیز بزکورت، معاون وزیر رفاه اجتماعی در ایالت برلین و رئیس این کمیته، هشدار داده «اگر یک دولت سوسیال‌دموکرات همه‌چیز را به بودجه مشروط کند، این کار در واقع برنامه‌ای حمایتی برای رشد حزب راست افراطی AfD خواهد بود.»

با این حال، منتقدان توافق‌نامه خواستار خروج کامل SPD از دولت نشده‌اند، چون گزینه‌های جایگزین—نظیر دولت اقلیت CDU، همکاری با AfD یا برگزاری انتخابات زودهنگام—از نگاه چپ‌گرایان حزب بسیار خطرناک هستند. در این شرایط، ائتلاف سیاه-سرخ تنها مسیر ممکن برای تشکیل دولتی در میانه‌ی طیف سیاسی به‌نظر می‌رسد.

تاتس می نویسد: منتقدان درون حزب خواهان مذاکره مجدد با CDU شده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد چنین امری غیرواقع‌گرایانه باشد. فریدریش مرتس که از سوی جناح محافظه‌کار حزب خود به سازش بیش‌ازحد با SPD متهم شده، احتمالاً در برابر فشار جوانان سوسیال دموکرات کوتاه نخواهد آمد. همچنین این پرسش مطرح است که اگر مفاد قرارداد تغییر کند، اساساً ارزش رأی‌گیری سراسری اعضا زیر سؤال نمی‌رود؟

رهبران SPD با دو استدلال به انتقادات پاسخ می‌دهند: یکی، به گفته رئیس حزب لارس کلینگ‌بایل، اینکه رأی منفی باید با در نظر گرفتن جایگزین‌ها انجام شود؛ و دوم، اهمیت مسئولیت‌پذیری: در شرایطی که سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ، تجاوز روسیه به اوکراین و فروپاشی ناتو فضای جهانی را بی‌ثبات کرده، آلمان نمی‌تواند بدون دولت بماند.

از نگاه رهبران SPD، نگران‌کننده‌تر این است که ائتلاف حتی پیش از آغاز رسمی کار، وارد تنش شده است. جناح چپ حزب انتظار داشت قرارداد ائتلاف، حداقل‌دستمزد را به ۱۵ یورو افزایش دهد. اما مرتس یک‌شنبه در مصاحبه با «بیلد آم زونتاگ» گفت که چنین افزایشی «خودکار» نخواهد بود. همین اظهارات باعث انتقاد حتی چپ‌گرایان معتدل‌تری مانند ویبکه اسدار، رئیس مشترک فراکسیون چپ پارلمان، شده است. او هشدار داد که مرتس باید «از تحریک کردن»—به‌ویژه در آستانه رأی‌گیری—دست بردارد. اسدار هنوز تصمیم خود درباره رأی دادن به توافق‌نامه را اعلام نکرده است.

میشائیل شرودی، سیاست‌مدار مالی SPD و از چهره‌های جناح چپ که در مذاکرات ائتلاف شرکت داشته، نظر متفاوتی دارد. او می‌گوید: «درخواست سازمان جوانان حزب سوسیال دموکرات برای بازنگری مجدد بی‌راه است. نیازی به گشودن دوباره این قرارداد نیست—این کار شاید نتیجه معکوس داشته باشد، چون احتمالاً CDU هم مطالبات جدیدی مطرح خواهد کرد.»

شرودی تأکید می‌کند که مرتس در درون حزب خود تحت فشار بیشتری است تا رهبری SPD در درون حزب خود. او می‌گوید: «به همه توصیه می‌کنم این توافق‌نامه را همان‌طور که هست بپذیرند.» هرچند ائتلاف سیاه‌-‌سرخ یک اتحاد ایده‌آل نیست، اما به گفته او، در این قرارداد بخش‌هایی با جهت‌گیری پیشرو نیز وجود دارد.

تاتس می نویسد: شرودی خود به قرارداد رأی مثبت خواهد داد—همان‌طور که به‌احتمال قوی اکثریت ۳۸۵,۳۲۲ عضو واجد رأی نیز چنین خواهند کرد.

ائتلاف بزرگ فریدریش مِرتس: قمار بر سر میانه‌روی جدید

روزنامه انگلیسی گاردین دیدگاه خود در مورد دولت ائتلافی در آلمان را چنین توضیح داده است: توافقی که هفته گذشته میان حزب دموکرات‌مسیحی (CDU) از جناح راست میانه و حزب سوسیال‌دموکرات (SPD) از جناح چپ میانه به امضا رسید، راه را برای سرمایه‌گذاری حیاتی در بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا هموار می‌کند.

چند سال پیش، صدها نفر از کارکنان وزارت دارایی آلمان با لباس مشکی گرد هم آمدند و با شکل‌دادن عدد صفر بزرگ، رئیس وقت‌شان، ولفگانگ شویبله، را بدرقه کردند. این ادای احترام، تمجیدی بود از محافظه‌کاری مالی افراطی شویبله که نخستین بودجه متعادل آلمان در دوران پس از جنگ را رقم زده بود. در دل رونق اقتصادی دوران آنگلا مرکل، آن‌چه به «صفر سیاه» معروف شد—به نشانه‌ی ممنوعیت قانونی بدهی عمومی—کم‌کم جایگاه اسطوره‌ای یافت.

اما حالا که دولت جدیدی در برلین آماده‌ی به‌دست‌گرفتن زمام امور می‌شود، بعید است یوروهای انسانی برای خوش‌آمدگویی به جانشین شویبله صف بکشند. با این حال، در حرکتی دراماتیک، شیرهای هزینه‌کرد در حال باز شدن‌اند. با رأی‌گیری سریع در پارلمان رو به پایان، صدراعظم منتخب، فریدریش مرتس، دکترین «ترمز بدهی» را به تاریخ سپرد. بدین ترتیب، راه برای هزینه‌های جسورانه در زمینه‌ی دفاعی و نوسازی اقتصادی که در جهانی متحول‌شده و ناگهان تهدیدآمیز، عقب مانده بود، باز شد.

تا اینجا نظریه. اکنون نوبت عمل است. مرتس، رهبر جناح راست میانه‌ی حزب دموکرات‌مسیحی، هفته‌ی گذشته سریع‌ترین مذاکرات ائتلافی از سال ۲۰۰۹ تاکنون را به پایان رساند. در صورت تأیید توافق از سوی اعضای SPD، انتظار می‌رود او تا اوایل ماه مه سوگند یاد کند. در قدرت، ائتلافی موسوم به «ائتلاف بزرگ»—که طی آن SPD هفت وزارت‌خانه از جمله دارایی و دفاع را بر عهده می‌گیرد—فوراً با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد شد که از بسیاری از دولت‌های پیشین سنگین‌تر است.

ایالات متحده تحت ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، چه به‌عنوان شریک اقتصادی و چه متحد نظامی، دیگر قابل اتکا نیست—تغییری تعیین‌کننده، فارغ از نتیجه‌ی جنگ تعرفه‌ای فعلی یا مذاکرات ترامپ با مسکو درباره‌ی اوکراین. چین، که زمانی بازار عظیمی برای صادرات آلمان بود، اکنون به رقیبی ترسناک بدل شده—حتی در خاک آلمان. در کنار رکود اقتصادی، واکنش منفی پس از مرکل نسبت به مهاجرت، موجب صعود حزب آلترناتیو برای آلمان (AfD) شده—یکی از افراطی‌ترین احزاب راست‌گرای اروپا. هفته گذشته، نظرسنجی‌ها برای نخستین‌بار AfD را در صدر نشان دادند.

فشار از سمت راست—هم از درون حزب مرتس و هم از AfD—بی‌تأثیر نبوده. وعده‌ی ترامپ‌گونه‌ی مرتس برای بازگرداندن پناهجویان از مرز آلمان «از همان روز اول»، به‌همراه سایر اقدامات سخت‌گیرانه، به راست افراطی امکان خواهد داد که بیش از پیش، خواسته‌هایش را شدت ببخشد. در عین حال، به‌نظر می‌رسد او به‌دنبال راهی برای عقب‌نشینی از تعهدات ائتلافی‌اش در قبال اقشار کم‌درآمد و اهداف اقلیمی است.

گاردین می نویسد: با این حال، در مجموع، مسیر اقتصادی توافق، متناسب با زمانه‌ی پرمخاطره‌ی کنونی است. بانک مرکزی اروپا باید نقش خود را ایفا کند—با مهار نرخ بهره. اکنون که همسایگان آلمان با تهدیدات ژئوپلیتیک مشابهی روبه‌رو هستند، توانایی بزرگ‌ترین کشور اتحادیه برای نشان‌دادن رهبری و هدایت اروپا از دل بحران، حیاتی است. رشد اقتصادی در کوتاه‌مدت، شدیداً در معرض نوسانات تصمیمات واشنگتن خواهد بود، و آثار هزینه‌کرد دولتی، تنها با گذر زمان در زندگی روزمره‌ی مردم نمایان خواهد شد. اما چشم‌انداز سرمایه‌گذاری عمومی تحول‌آفرین، نوید احیای صنعتی و بازسازی اعتماد رأی‌دهندگان به مرکز سیاسی را می‌دهد.

گاردین ننیجه می گیرد: مرتس هفته گذشته در کنار هم‌پیمانان SPD، با اعتماد به نفس اعلام کرد: «آلمان دوباره روی ریل بازگشته است.» اروپا به‌شدت به این نیاز دارد که این جمله، درست باشد.