چپ‌های بریتانیا در فکر تأسیس یک حزب جدیدند – برگردان: همایون فرزاد

چرخش راست‌گرایانه دولت حزب کارگر تحت رهبری کیر استارمر، بار دیگر بحث ایجاد یک حزب پیشرو و مترقی جدید را در میان نیروهای چپ بریتانیا شعله‌ور کرده است. پاملا فیتزپاتریک، یکی از اعضای سابق حزب کارگر که اکنون به عنوان چهره‌ای کلیدی در این تلاش ظاهر شده، معتقد است: «مردم دیگر تحمل‌شان تمام شده. برای بسیاری، حزب کارگر و محافظه‌کارها فقط مشتی حقه‌باز با کت و شلوارند.»

او هشدار می‌دهد که این خشم عمومی در حال تغذیه جناح راست افراطی است، به‌ویژه حزب ریفورم یو‌کی به رهبری نایجل فاراژ، و تاکید می‌کند که اگر چپ‌ها این فرصت را از دست بدهند، عواقب سختی در پی خواهد داشت.

این البته مسیر آسانی نیست. تاریخچه تلاش‌های گذشته برای تأسیس احزاب چپ‌گرا در بریتانیا، پر از پروژه‌هایی است که یا هرگز از دایره‌ی کوچک خود فراتر نرفتند یا به سرعت از هم پاشیدند—نمونه‌هایی چون حزب اتحاد چپ (Left Unity)، حزب پیشرو (Breakthrough Party) و حزب استقلال شمال (Northern Independence Party). حتی موفقیت‌هایی مانند کسب یک کرسی توسط حزب ریسپکت (Respect Party) در شرق لندن در سال ۲۰۰۵، اغلب نتیجه‌ی خشم گسترده‌ای بود که در واکنش به جنگ عراق شکل گرفت.

اما فیتزپاتریک باور دارد که این بار اوضاع متفاوت است. او که سابقه‌ای طولانی در فعالیت‌های اجتماعی، به‌ویژه در حوزه فقر، حقوق مهاجران و مستأجران دارد، می‌گوید هدفش همیشه فراتر از کمک فردی به حل مشکلات بوده، بلکه تغییر ساختاری سیستمی است که این مشکلات را تولید می‌کند. او که از نوجوانی عضو حزب کارگر بوده، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ عضو شورای شهر هارو بوده و در انتخابات ۲۰۱۹ به عنوان نامزد پارلمان در هارو ایست شرکت کرد.

فیتزپاتریک در دوران رهبری جرمی کوربین، حزب کارگر را ابزاری قدرتمند برای تغییرات ساختاری می‌دید. اما پس از شکست سنگین حزب در سال ۲۰۱۹، و روی کار آمدن استارمر، او شاهد کنار گذاشته شدن تدریجی ارزش‌های چپ‌گرایانه بود. استارمر به‌جای سیاست‌های بازتوزیعی، بر «مسئولیت مالی» تأکید کرد، به‌جای همبستگی با پناه‌جویان، لحن سختگیرانه‌ای علیه مهاجران در پیش گرفت و بسیاری از وعده‌های زیست‌محیطی نیز کنار گذاشته شد. صدها عضو فعال از حزب تعلیق شدند، از جمله خود فیتزپاتریک در نوامبر ۲۰۲۱، به بهانه عضویت در یک گروه سوسیالیستی کوچک—اتهامی که اساس نداشت.

با وجود پیروزی قاطع حزب کارگر در انتخابات ۲۰۲۴، تحلیل‌گران معتقدند که این پیروزی بیشتر حاصل فروپاشی حزب محافظه‌کار بود تا حمایت جدی از حزب کارگر. این حزب حتی در مقایسه با ۲۰۱۹، نیم میلیون رأی کمتر کسب کرد. بسیاری از رأی‌دهندگان مترقی به سمت سبزها یا نامزدهای مستقل رفتند—به‌ویژه در پی حمایت صریح استارمر از حمله اسرائیل به غزه. در نتیجه، پنج نامزد حامی فلسطین، از جمله خود کوربین، وارد پارلمان شدند. فیتزپاتریک نیز به‌عنوان مستقل در هارو وست نامزد شد و با حدود ۴۰۰۰ رأی، به رتبه سوم رسید.

اما این تجربه، او را مصمم‌تر کرد. «هیچ‌وقت چنین ناامیدی عمیق و گسترده‌ای از احزاب موجود را ندیده بودم. ما باید بر این اساس چیزی نو بسازیم.» او اکنون با گروهی به نام کالکتیو (Collective) همکاری می‌کند، که هدف آن تبدیل شدن به یک حزب تمام‌عیار است. این گروه با تشکل‌ها و کمپین‌های محلی و ملی در حال رایزنی است. برخی از متحدان آن عبارت‌اند از ائتلاف اتحادیه‌گرایان و سوسیالیست‌ها (Trade Unionist and Socialist Coalition)، کمپین رأی مسلمانان (The Muslim Vote) و حزب محلی مستقل‌های جامعه‌ی لیورپول (Liverpool Community Independents).

فیتزپاتریک تأکید می‌کند که این حزب باید از پایین، از دل مردم ساخته شود و نه با اعلام برنامه‌ای از بالا. به‌علاوه، این حزب باید رادیکال باشد: «مشکلات مردم با اصلاحات جزئی حل نمی‌شود. ما به مواضع ساختارشکنانه نیاز داریم.»

پیشنهادهای او شامل ملی‌سازی خدمات آب و برق، مالیات بر ثروت، حذف بخش خصوصی از نظام سلامت، اجتماعی‌سازی صنعت ساخت‌وساز برای ساخت مسکن ارزان‌قیمت، و پایان دادن به زبان نفرت علیه مهاجران است. «باید به‌طور ملموس زندگی مردم را بهبود بخشیم، و این کار بدون شور و جسارت انقلابی ممکن نیست.»

اما همه با این مسیر موافق نیستند. راشل گادفری وود، هماهنگ‌کننده ملی جنبش Momentum، که پس از انتخاب کوربین در ۲۰۱۵ به حزب پیوست، باور دارد که چپ باید همچنان در چارچوب حزب کارگر مبارزه کند. او اذعان دارد که چپ حزب اکنون ضعیف شده—تعداد اعضای Momentum از ۳۵۰۰۰ به کمتر از ۱۰۰۰۰ نفر کاهش یافته—اما معتقد است که کار بلندمدت برای بازگرداندن حزب به مسیر چپ، ارزشمندتر از قمار روی حزبی جدید است که شاید هیچ‌گاه به قدرت نرسد.

از نگاه او، نظام انتخاباتی بریتانیا مانع جدی‌ای برای ظهور احزاب نوپا است. همچنین حزب کارگر از روابط تاریخی‌اش با اتحادیه‌های کارگری سود می‌برد—رابطه‌ای که بعید است این اتحادیه‌ها به‌سادگی از آن بگذرند.

با این حال، گادفری وود نیز بر این باور است که آسیب‌پذیری استارمر می‌تواند فرصتی برای بازگشت چپ به صحنه سیاسی باشد. «او پایگاه مردمی ندارد و کاملاً به رسانه‌ها متکی است. اگر حمایت رسانه‌ای از بین برود، کل پروژه فرو خواهد ریخت.»

هم‌اکنون نیز نشانه‌هایی از نارضایتی در میان نمایندگان حزب کارگر دیده می‌شود. برنامه‌های ریاضتی شدید دولت استارمر، به‌ویژه در حوزه‌های رفاهی و اجتماعی، با مقاومت فزاینده روبه‌رو شده و ممکن است در ماه‌های آینده، زمینه‌ساز شورش پارلمانی گسترده‌تری شود.

منبع: nd – برگردان برای اخبار روز: همایون فرزاد