«زنان اجازه نخواهند داد که از شکل‌دهی به آینده سوریه کنار گذاشته شوند»
در ۱۰ مارس، توافقی در دمشق بین نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، اداره خودگردان شمال و شرق سوریه و دولتی که از گروه اسلام‌گرای هیئت تحریر الشام (HTS) منشأ گرفته است، منعقد شد. این توافق شامل چه مواردی است؟
اولین بند این توافق این است که همه گروه‌های اجتماعی سوریه باید در حکومت مشارکت داشته باشند. این موضوع قرار است راه را برای یک راه‌حل بلندمدت هموار کند و به همین دلیل، مردم از سراسر سوریه از این تصمیم استقبال کرده‌اند. همچنین کشورهای همسایه و سازمان ملل نیز این توافق را مورد تحسین قرار داده‌اند. هدف این توافق، فراهم کردن زمینه برای سوریه‌ای جدید و دموکراتیک است که در آن همه مردم بتوانند در صلح و آزادی زندگی کنند.
این توافق در زمانی صورت می‌گیرد که تهدید علیه جمعیت دروزی به‌شدت احساس می‌شود و گزارش‌هایی در سراسر جهان درباره قتل‌عام علویان توسط شبه‌نظامیان جهادی مرتبط با حکومت منتشر شده است. آیا این قتل‌عام در مذاکرات مطرح شد؟ آیا این توافق در چنین شرایطی باعث تقویت مشروعیت حکومت نمی‌شود؟
در جریان بحث‌های مربوط به این توافق، ما به‌طور مفصل درباره قتل‌عام اقلیت‌ها صحبت کردیم، موضع خود را علیه آن نشان دادیم و تأکید کردیم که محکومیت عاملان این جنایات امری ضروری است. مردم سوریه از قتل‌عام‌های متعددی جان سالم به در برده‌اند: کودکان، زنان، سالمندان و مردان در خیابان‌ها به ضرب گلوله کشته و تحقیر شده‌اند. به‌اصطلاح «جامعه جهانی» هیچ اقدامی انجام نداده است. در قرن ۲۱، این موضوع بی‌سابقه است که عاملان یک قتل‌عام، خودشان آن را با تصاویر و ویدئوها مستند کرده و جرم خود را منتشر کنند. این جنایتکاران ادعا می‌کنند که در حال مبارزه با بقایای رژیم اسد هستند.
چه کسی مسئول است؟
دولت موقت باید از وقوع چنین قتل‌عام‌هایی جلوگیری کند. این مسئولیت بر عهده رئیس آن، احمد الشراء، است. عاملان این جنایت سلاح‌های خود را از کجا به دست آورده‌اند؟ چه کسی آنها را تحریک کرده است؟ به‌ویژه، گروه‌های مزدور نزدیک به ترکیه این قتل‌عام را انجام داده‌اند. آنها از سمت ترکیه به سوی مناطق ساحلی سوریه حرکت کرده و مرتکب جنایت شده‌اند. گروه‌های مسلحی مانند تیپ حمزه، تیپ سلطان مراد و تیپ سلیمان شاه، که این کشتار را به راه انداخته‌اند، توسط ترکیه تأمین مالی و تسلیح شده‌اند.
نقش ترکیه در این قتل‌عام چیست؟
ترکیه بخش‌هایی از سوریه را اشغال کرده و تأثیر بسیار زیادی بر دولت موقت دارد. دولت حزب عدالت و توسعه (AKP) در آنکارا، سوریه را همچون استانی از ترکیه می‌بیند. هر هفته چندین بار هیئت‌های بلندپایه نظامی و اطلاعاتی ترکیه از دمشق دیدن می‌کنند و به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی این شهر بخشی از ازمیر یا آنکارا است.
اشغال ترکیه در سوریه یک جنایت محسوب می‌شود. گروه‌های مزدور تحت حمایت ترکیه به سد تشرین، پل قره‌قزاق بر روی فرات، کوبانی و دیگر مناطق تحت اداره خودگردان حمله می‌کنند. حملات ترکیه و سیاست‌های دولت AKP باعث بی‌ثباتی و مانع از یافتن راه‌حلی برای بحران سوریه شده است. این وضعیت تهدیدی برای کردها، ارامنه، علویان، دروزی‌ها، ایزدی‌ها و مسیحیان به شمار می‌آید.
پیش از امضای این توافق، هر دو طرف درباره این تهدیدها و نگرانی‌ها گفت‌وگو کردند. توافق شد که کمیته‌ای برای بررسی این جنایات تشکیل شود تا از تکرار آنها جلوگیری کند.
در این توافق، حمایت از دولت سوریه در مبارزه با «بقایای رژیم اسد» پیش‌بینی شده است. وضعیت فعلی و تهدید ناشی از این نیروها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همچنین قرار است کمیته‌ای برای مقابله با بقایای حکومت اسد تشکیل شود. مبارزه مشترک با بقایای رژیم بعث بسیار مهم است. باید همه ما درک کنیم که رژیم بعث تنها متشکل از علویان نبود، بلکه شامل اعراب سنی، مسیحیان، ارامنه و کردها نیز می‌شد.
تمامی اعضای سابق این رژیم تهدیدی محسوب نمی‌شوند، بلکه فقط یک گروه خاص درون ساختار پیشین بعث خطرناک است. اما این موضوع هرگز توجیهی برای ارتکاب قتل‌عام علیه غیرنظامیان—even اعضای مسلح رژیم بعث—نمی‌شود.
یکی از مفاد توافقنامه خواستار برقراری آتش‌بس سراسری در سراسر سوریه است، اما حملات دولت ترکیه و نیروهای مزدورش، موسوم به ارتش ملی سوریه (SNA)، به شمال سوریه و روژاوا همچنان ادامه دارد. آیا این توافق آتش‌بس شامل SNA نیز می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین بندهای این توافق، اعلام آتش‌بس در سراسر سوریه، نه فقط در روژاوا، است. طرف‌هایی که همچنان به حمله ادامه می‌دهند، نشان می‌دهند که مخالف یک راه‌حل مسالمت‌آمیز هستند. این توافق در ۱۰ مارس امضا شد، اما تاکنون آتش‌بسی برقرار نشده است. ترکیه قصد دارد مناطق بیشتری را که هنوز تحت کنترلش نیستند، اشغال کند. حتی مزدوران ترکیه نیز از جنگ خسته شده‌اند؛ آنها سرباز نیستند، بلکه غارتگرند. پس از اشغال منبج، دیدیم که چگونه خانه‌ها را غارت کردند.
نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) برابری جنسیتی و آزادی زنان را ترویج می‌کنند، در حالی که هیئت تحریر الشام (HTS) ایدئولوژی پدرسالارانه و سلفی را دنبال می‌کند. اگر واحدهای دفاعی کردها در ارتش سوریه ادغام شوند، چه سرنوشتی در انتظار زنان مبارز خواهد بود؟
این توافق به زنان این امکان را می‌دهد که نقشی پیشگام در شکل‌دهی آینده سوریه ایفا کنند، زیرا کمیته‌ای که اجرای این توافق را بر عهده دارد، از طرف ما شامل زنان نیز خواهد بود. اگر دولت موقت این مسئله را نپذیرد، نشان‌دهنده آن است که این توافق را جدی نمی‌گیرد. هزاران زن جان خود را در این مبارزه برای حقوق و برابری خود فدا کرده‌اند. آنها اجازه نخواهند داد که از سیاست و تعیین آینده سوریه کنار گذاشته شوند.
نیروهای دموکراتیک سوریه از حقوق زنان، دموکراسی و حقوق بشر برای همه دفاع می‌کنند، اما HTS به یک ایدئولوژی اسلام‌گرایانه پایبند است. با این وجود، توافقی برای جلوگیری از درگیری و دستیابی به صلح عادلانه در سوریه صورت گرفته است.
بسیاری از گروه‌های اجتماعی در سوریه از دولت موقت کنونی هراس دارند. گروه‌های مسلح مختلف خارجی به نام این دولت عمل می‌کنند و همگی اسلام‌گرا هستند. آنها اهل سوریه نیستند و فرهنگ سوریه را نمی‌شناسند. تنها چیزی که می‌شناسند، جهادگرایی است.
یکی از مفاد توافقنامه به ادغام نهادهای غیرنظامی و نظامی شمال و شرق سوریه در ساختار اداری دولت سوریه می‌پردازد. این شامل مراکز مهمی مانند گذرگاه‌های مرزی، فرودگاه‌ها و میادین نفت و گاز می‌شود. این ادغام چه تأثیری بر نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) خواهد داشت و چه میزان از ساختار فرماندهی آنها حفظ خواهد شد؟
کمیته‌های مختلفی برای ادغام زیرساخت‌های غیرنظامی در دولت سوریه تشکیل خواهند شد. برای اجرای این بند، ما تا پایان سال فرصت داریم.
هیئت تحریر الشام (HTS) و ارتش ملی سوریه (SNA) چگونه با اعضای بازداشت‌شده داعش که در شمال سوریه توسط SDF زندانی شده‌اند، برخورد خواهند کرد؟
کمیته‌ای در آینده وظیفه تأمین امنیت زندان‌هایی را که اعضای داعش در آنها نگهداری می‌شوند، بر عهده خواهد گرفت. در حال حاضر، مسئولیت امنیت این زندان‌ها با SDF است، بنابراین در مرحله اولیه، این کمیته با آنها در ارتباط خواهد بود.
عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار حزب کارگران کردستان (PKK) که در ترکیه زندانی است، نامه‌ای به روژاوا نوشته است. شایعاتی وجود دارد که او از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و یگان‌های مدافع خلق/یگان‌های مدافع زنان (YPG/YPJ) خواسته است که سلاح‌های خود را بر زمین بگذارند. آیا این نامه را خوانده‌اید؟
بله، نامه‌ای از رهبر آپو وجود داشت. اما در آن هیچ درخواستی برای تسلیم سلاح‌ها مطرح نشده است. این فقط شایعات و بهانه‌هایی از سوی دولت ترکیه است. آنها می‌گویند که اگر PKK باید سلاح‌های خود را زمین بگذارد، SDF نیز باید همین کار را بکند. اما وضعیت ترکیه باید به‌طور جداگانه از شرایط سوریه بررسی شود. اوجالان در این نامه درباره راه‌حل‌های مختلف صحبت کرده و از همه گروه‌های اجتماعی سوریه استقبال کرده است.
قانون اساسی دولت موقت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قانون اساسی‌ای که اخیراً تصویب شده، به جای حل بحران، درگیری‌ها و مشکلات در سوریه را تشدید کرده است. به همین دلیل، میلیون‌ها نفر آن را رد کرده و علیه آن اعتراض کرده‌اند. اگر این قانون اساسی لغو نشود و دوباره نوشته نشود، بحران به‌طور چشمگیری عمیق‌تر خواهد شد.
احتمال دارد که دولت موقت اهداف خطرناکی در سر داشته باشد. همه ما شاهد جنایاتی بوده‌ایم که آنها علیه مردم علوی مرتکب شده‌اند. اقدامات آنها چهره واقعی‌شان را به جهان نشان داده است. سوریه در آستانه یک جنگ داخلی جدید و بی‌رحمانه قرار دارد. دولت موقت در دمشق باید این واقعیت را درک کند و گام‌های دموکراتیک بردارد و حقوق همه مردم سوریه را محترم بشمارد.
در توافقنامه آمده است: «تمام آوارگان سوری می‌توانند تحت حفاظت دولت سوریه به شهرها و روستاهای خود بازگردند.» این مسئله مناطق تحت اشغال ترکیه مانند عفرین، گری سپی (تل أبیض) و سری کانیه (رأس العین) را نیز شامل می‌شود. با توجه به هزاران آواره و زیرساخت‌های ویران‌شده، بحران انسانی چگونه مدیریت خواهد شد؟
بازگشت آوارگان برای ما بسیار مهم است. بسیاری از آوارگان داخلی عرب‌تبار در سوریه به خانه‌های خود بازگشته‌اند. رژیم سقوط کرده، اما بحران همچنان حل‌نشده باقی مانده است. ما در ارتباط با ائتلاف بین‌المللی، فرانسه، سازمان ملل و دولت موقت در دمشق هستیم تا روند بازگشت آوارگان را هماهنگ کنیم.
بازگشت آوارگان نیازمند آمادگی‌های لازم است. مردم باید در امنیت کامل به خانه‌های خود بازگردند. اما اگر ترکیه با این بازگشت موافقت نکند، نیروهای مزدورش در برابر آن خواهند ایستاد و مانع از بازگشت آوارگان خواهند شد.
چه گام‌های مشخصی را تا پایان سال برمی‌دارید و از HTS چه انتظاری دارید؟ روند تدوین قانون اساسی جدید چگونه خواهد بود؟
قرار است کمیته‌ای تشکیل شود که مسئول اجرای توافقنامه تا پایان سال باشد. برخی از مفاد توافق حتی قبل از تشکیل این کمیته نیز می‌توانند اجرا شوند، مانند مشارکت همه گروه‌های سوری در روند سیاسی و اعلام آتش‌بس. همچنین، بازگشت آوارگان نیز می‌تواند پیش از تشکیل این کمیته آغاز شود.
اجرای این مفاد نشان خواهد داد که آیا طرف‌های درگیر واقعاً به دنبال راه‌حلی عادلانه هستند یا خیر. زیرا هنوز مشخص نیست که آیا دولت موقت در دمشق نیز برای این امر آمادگی دارد یا نه. در حال حاضر، آنها یک قانون اساسی اسلام‌گرایانه را تصویب کرده‌اند، که نگرانی‌ها و ترس‌های ما را افزایش داده است.
***
*خریب هیسو رئیس مشترک حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) است، که حزب سیاسی پیشرو در منطقه خودگردان شمال و شرق سوریه محسوب می‌شود.
منبع: یونگه ولت
