شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۴

شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۴

کانون نویسندگان ایران؛ به مناسبت پنجمین سالروز درگذشت فریبرز رئیس دانا

۲۶ اسفند، پنجمین سال‌روز درگذشت فریبرز رئیس‌دانا است:اقتصاددان، نویسنده، پژوهش‌گر، مترجم، شاعر و عضو برجسته‌ی کانون نویسندگان ایران که پس از عمری مبارزه‌ی خستگی‌ناپذیر در مسیر برقراری آزادی و دادگری اجتماعی در اسفندماه ۱۳۹۸ چشم از جهان فرو بست. مرگ نابهنگام او در پی همه‌گیری ویروس کرونا و اهمال عامدانه‌ی دولت در اعلام شیوع آن در ایران اتفاق افتاد.

فریبرز رئیس‌دانا مصداق عینی روشنفکری آزادی‌خواه و پرشور بود که در تضاد با تصمیم‌گیران ساحت سیاست و حامیان و مبلغانِ سود و سرمایه، خود را شخصیتی «آرمان‌گرا» می‌دانست و بزرگ‌ترین وظیفه‌اش را «امیدبخشی به توده‌های محروم» می‌شمرد. اما واقعیت این است که رئیس‌دانا را باید مبارزی دانست که در ستیز با نکبت جباریت و تبعیض و پلشتیِ سانسور و سرکوب هرگز دمی از پای ننشست و هدفی جز نیکبختی و بهروزیِ انسان نداشت.

او در برابر تبعیض‌های طبقاتی و اقتصادی و جنسیتی هرگز سکوت و محافظه‌کاری را برنتافت. همواره در مبارزه با دستگاه خودکامه و جزم‌اندیش سانسور، در نهایت شجاعت، افشاگر دسیسه‌ها و روش‌های ارتجاعی و مزوّرانه‌ی پادوهای سانسور بود و در سراسر حیات به آرمان «آزادیِ اندیشه و بیان و قلم بی‌هیچ حصر و استثنا در همه‌ی عرصه‌های اجتماعی» وفادار ماند.

رئیس‌دانا در ۲۸ آذرماه سال ۱۳۸۹ در گفت‌وگویی تلویزیونی با بیانی انتقادی به برنامه‌ی ‌«هدفمندی یارانه‌ها» تاخت و آن را در حمایت از سرمایه‌داری حاکم دانست که به بهبود اقتصاد بحران‌زده‌ی ایران نخواهد انجامید؛ و همان‌شب در پی هجوم مأموران امنیتی به خانه‌اش بازداشت و درنهایت تنها به دلیل بیان دیدگاه‌های اقتصادی‌اش به یک سال حبس محکوم شد تا بار دیگر زخمی عمیق بر پیکر نحیف آزادیِ اندیشه و بیان نقش بندد.

فریبرز رئیس‌دانا در سال ۱۳۷۳ از امضاکنندگان بیانیه‌ی «ما نویسنده‌ایم» مشهور به «متن ۱۳۴ نویسنده» بود و پس از قتل‌های سیاسی سال ۱۳۷۷ نیز در «کمیته‌ی دفاع از قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای» به دفاع از حقوق کشته‌شدگان پرداخت. او یکی از فعال‌ترین و پیگیرترین اعضای کانون نویسندگان ایران بود که سه بار در سال‌های ۱۳۷۹، ۱۳۸۰ و ۱۳۸۷ به عضویت در هیئت دبیران کانون نویسندگان ایران برگزیده شد و سال ۱۳۹۷ سمت بازرس مالی کانون را بر عهده داشت. او تا آخرین دم حیات در تعهد به آرمان‌های مندرج در منشور کانون و دفاع از آن نگاهبانی وفادار و رزمنده‌ای استوار باقی ماند.

شخصیت رئیس‌دانا ابعادی گوناگون داشت که در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، صنفی و هنری جلوه‌گر می‌شد و آثار متعددی از تألیف و ترجمه در حوزه‌های اقتصاد سیاسی، آسیب‌شناسی اجتماعی، توسعه‌ی اقتصادی، علوم سیاسی، نقد ادبی و سرایش شعر از او به یادگار مانده است. با این همه، اوکانون نویسندگان ایران را خانه‌ی اصلی خویش می‌دانست. از همین رو با گشاده‌دستی و اشتیاق همه‌ی امکانات و خانه‌ی خود را در اختیار کانون قرار می‌داد و با وجود ناخوشی و بیماری در واپسین سال‌های عمرش پای ثابت تمامی جمع‌های مشورتی و مراسم کانون بود.

فریبرز رئیس‌دانا در نقد هیولای هزارچشم سانسور با صدایی غرّا و پرطنین سخن می‌گفت و خشم او در برابر ستم‌ورزانِ آزادی‌کُش آمیزه‌ای از آتش و صداقت بود. در دوست داشتن انسان از محدوده‌ی تنگِ رنگ و نژاد و زبان و مرزها گذر می‌کرد. هرگز از بزرگ‌ترین آرمان زندگی‌اش «رهایی بشر» عقب ننشست و برای مردمان اعماق، آزادی را همراه با عدالت می‌خواست. این یار و یاور کارگران و زحمت‌کشان و معلمان، حامی حقوق محرومان و زندانیان سیاسی و صدای بی‌صدایان، اگرچه دیگر در میان ما نیست اما صدای پرهیمنه‌ی او هم‌چنان در فریادهای آزادی‌خواهان بر سر سانسور و استبداد و ارتجاع آوار می‌شود.

یادش گرامی باد

حضور جمعی از اعضای کانون نویسندگان ایران بر مزار زنده یاد فریبرز رئیس دانا

برچسب ها

اگر بخواهیم برای براهنی فقط یک ویژگی ممتاز قایل شویم این است که او برای بیان مافی‌الضمیر خود همواره به جست‌و‌جوی قالب‌ها برمی‌آمد و بر خلاف بسیاری از اهل ادبیات ما از افق‌های نو گریزان نبود
در دل این سرکوب فزاینده و این بن‌بست اقتصادی که بقای بسیارانی را تهدید می‌کند، در روزهایی که بسیاری سال را پشت میله‌های زندان نو می‌کنند و بسیاری دیگر به قید وثیقه آزادند، مقاومت هر روزه‌ی زنان، ایستادگی ادبیات و هنر مستقل در برابر سانسور و بردگی فکری، و به هم پیوستن صداهای پراکنده برای لغو احکام اعدام چون بارقه‌هایی از آینده‌‌‌ای روشن است، آینده‌ای که با رویای آزادی و برابری در آمیخته است.
زنان نه تنها خواهان پوشش اختیاری -جلوه‌‌ای از واقعیت آزادی و حق زن بر بدن خویش- هستند که خواهان برابری در تمامی عرصه‌های حقوقی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی‌اند. دستمزدهای پایین زنان کارگر، عدم دستیابی زنان به سطوح بالای مدیریتی،  نابرابری در مسائل حقوقی خانواده همچون حق ارث، طلاق، حضانت فرزندان، مقابله با کودک‌همسری همه و همه خواسته‌هایی است که زنان در پی دستیابی آنند. جنبش رهایی زن عرصه‌ی دائمی نبرد زنان با آپارتاید جنسی به جنبشی چنان قدرتمند تبدیل شده است که رهایی زن وزنه‌ای مهم در اوضاع سیاسی ایران به شمار می‌آید

اين نوشته را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذاريد

متاسفانه برخی از کاربران محترم به جای ابراز نظر در مورد مطالب منتشره، اقدام به نوشتن نظرات بسيار طولانی و مقالات جداگانه در پای مطالب ديگران می کنند و اين امکان را محل تشريح و ترويج نطرات حزبی و سازمانی خود کرده اند. ما نه قادر هستيم اين نظرات و مقالات طولانی را بررسی کنيم و نه با چنين روش نظرنويسی موافقيم. اخبار روز امکان انتشار مقالات را در بخش های مختلف خود باز نگاه داشته است و چنين مقالاتی چنان کاربران مايل باشند می توانند در اين قسمت ها منتشر شوند. ديدگاه هایی که از شش خط در صفحه ی نمايش اخبار روز بيشتر شود، از اين پس منتشر نخواهد شد. تقسيم يک مقاله و ارسال آن در چند کامنت جداگانه هم منتشر نخواهد شد.

توجه: کامنت هایی که بيشتر از شش خط در صفحه ی نمايش اخبار روز باشند، به دليل نقض ضوابط حاکم بر بخش ديدگاه های اخبار روز منتشر نمی شوند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *