اوجلان: «همان‌قدر که فسخ پ‌ک‌ک و پایان دوره‌ی مبارزه‌ی مسلحانه حائز اهمیت است، شروع فرآیند دموکراتیک و ارجحیت دادن به حقوق مدنی- سیاسی نیز برای ما مهم است.»
بیانیه‌ی اوجالان کوتاه بود و با پیامی چنان دقیق و روشن که بتواند جلوی تفسیرهای متفاوت از آن را سد کند: پ‌ک‌ک خود را منحل کند و سلاح‌ها برزمین گذاشته شوند.
بسیاری از مفسران هوادار جنبش کوردها اذعان کردند انتظار چنین لحن صریحی را از طرف آپو نداشتند، اما این را با لحن غمناکی ادا کردند.
در واقع سال‌ها بود که اوجالان از حجره‌ی زندانش در جزیره‌ی «ایمرالی» همین پیام را به‌طور غیر رسمی در شروع هر نوروزی می‌داد اما رهبران شاخه‌ی نظامی پ‌ک‌ک در قندیل عراق آن را به شرایط سخت زندان و در سایه‌ی تهدید بودنِ رهبرشان تفسیر می‌کردند و با این همه، در طول این سال‌ها آنان عملا کنشگری چریکی قابل توجهی از خود نشان ندادند. لحن اوجالان قاطعانه بود: بیشتر از آنکه دعوت باشد از پ‌ک‌ک برای انحلال خود و خلع سلاح، حالت فرمایشی داشت: «در اولین فرصت تشکیل کنگره بدهید و حزب را منحل کنید.»
مهم‌تر از انحلال پ‌ک‌ک
اما مهم‌تر از این پیام، هرچند در تحلیل‌ها بیشتر بر همین تکیه شده بود، بخش دیگری از این بیانیه -که از شکل و سیاق کلامش معلوم است مدت زیادی رویش فکر و مداقه شده است- حاوی نکات اساسی دیگری است که کل حرکت تاریخیِ رهایی‌بخش کوردهای ترکیه را، در معنایی، تمام‌شده اعلام می‌کند: اوجالان در این بیانیه دیگر از هدف فدراسیون، خودگردانی و مطالبات «کولتورالیست»[فرهنگ‌محور] -بخوانید حق تحصیل در زبان مادری- چشم‌پوشی کرده است.
تداوم انعطاف‌ناپذیری آنکارا
وقتی فقط به این فرازهای متن توجه کنیم، ممکن است ما این متن را نه یک متن در جهت مذاکره‌ای با وزنه‌های برابر در دو‌کفه برای ایجاد صلح، بلکه مستقیما یک متن در جهت پشیمانی و تسلیمیت ارزیابی کنیم. اولین واکنش حاکمیت آنکارا در برابر این بیانیه را اگر در نظر بگیریم، این حدس تقویت می‌شود. سخنگوی دولت گفت: قدم مثبتی است، اما اگر هم این کار را نمی‌کردند، ما همان‌طور که تا به امروز با ترور مبارزه کرده‌ایم، از این پس هم با همان ثابت‌قدمی با تروریست‌ها می‌جنگیدیم. و بعد افزود: «ما نه به حرف که به عمل نگاه می‌کنیم؛ مهم این است که پ‌ک‌ک واقعا تسلیم شود.»، بدون آنکه سخنی از وظایف متقابل دولت به میان آورد.
در همین راستا این نکته نیز برای خوانندگان فارسی زبان اخبار روز گفتنی است که در همان لحظات قرائت متن، مردم دیاربکر در میدان «شیخ‌سعید» تجمع کرده بودند که از اکران بزرگ شهرداری این مراسم را تماشا کنند و در دقیقه‌ی آخر پلیس فقط اجازه‌ی پخش صوتی از مراسم قرائت متن را داد.
این همه نشان می‌دهد در جبهه‌ی اقتدار سنگ‌ها همچنان سر جای خود هستند و تا اینجا چندان بیجا نیست اگر بیانیه‌ی اوجالان را یک متن تسلیمیت قلمداد کنیم.
اما اوجالان هرچه هست، خودفروخته نیست
اما اتفاق عجیب دیگر این بود که پس از تمام شدن قرائت متن اوجالان، میکروفون در اختیار سرّی ثریا اُندر، سخنگوی پرسابقه‌ی حزب دم که نزد کوردها ونیز اهالی سیاست بسیار محبوب و محترم است، قرار گرفت و او چیزی گفت که بسیار تأمل‌برانگیز است:
«اوجالان خواست که پس از قرائت متن، من این را نیز بگویم که: همان‌قدر که فسخ پ‌ک‌ک و پایان دوره‌ی مبارزه‌ی مسلحانه حائز اهمیت است، شروع فرآیند دموکراتیک و ارجحیت دادن به حقوق مدنی- سیاسی نیز برای ما مهم است.»
این گام سرّی ثریا اُندر نشانگر دو‌چیز بود: یک، متن اوجالان بدون نظارت اقتدار بر کاغذ ننشسته است و لااقل اوجالان مجبور بوده در چارچوبی که حاکمیت تعیین کرده متنی بنویسد. دو، بر خلاف ظاهرِ سرِ تسلیم‌فروآورنده‌ی متن، در روزها و هفته‌های آینده، پروسه‌ی جدیدی شروع خواهد شد که در جبهه‌ی کوردها نمایندگان حزب دم طرف مذاکره با اقتدار خواهند بود.
فراتر از متن
دینامیک‌های جامعه‌ی کوردِ ترکیه‌ی امروز در نقطه‌ای است که دیگر امکان بازگشت به انقیاد خفقان‌آور پنجاه سال پیش وجود ندارد. موقع خواندن متن اوجالان باید یک چشم‌مان به واقعیت روی زمین در منطقه و شرایط جدید خاورمیانه با تغییرات رخ داده در سوریه، لبنان و عقب‌نشینی ایران، و نیز به اهمیت منطقه‌ی خودگردان روژاوا باشد، و از یک طرف جنبه‌ی تاریخی حرکت کورد را فراموش نکنیم.
اوجالان مسئله‌ی کورد را تنها مسئله‌ی کوردهای ترکیه نمی‌بیند و‌چشم به تمام خلق کورد در خاورمیانه دارد و از همین رو، ثبات و‌تداوم خودگردانی روژاوا برای او امروز از هر چیز دیگری مهم‌تر است. او‌امیدوار است که روژاوا مرکز ثقل جدیدی در سیاست منطقه‌ای کوردها باشد. در مذاکرات پشت پرده که بیش از یک ماه است نمایندگان دولت با اوجالان پیش برده‌اند، امکان زیادی وجود دارد که موضوع روژاوا نیز مطرح شده باشد و اوجالان از حاکمیت ترکیه دست کم قول مصونیت آنجا را گرفته باشد. اما سوال اینجاست که چگونه می‌توان به آنکارا اعتماد کرد.
به هر تقدیر، همه فعلا منتظر پاسخ رهبران قندیل -مراد کاراییلان- به بیانیه‌ی اوجالان هستند. اگر کاراییلان فرمان آپو را گردن نهد، این البته به معنای بلافاصله تسلیم شدن سلاح‌های پ‌ک‌ک به آنکارا نیست، اما در بازه‌ای میان مدت در صورتِ اخذ برخی امتیازهای اولیه شرایط برای فسخ پ‌ک‌ک آماده می‌شود. گفتنی است که کسی در بین صاحب‌نظران کورد انتطار ندارد کاراییلان با اوجالان مخالفت کند.
نیات پس پشت پرده
اما پرسش اصلی این است که اصرار آنکارا بر انحلال پ‌ک‌ک از برای چیست، زیرا سال‌هاست حاکمیت هم دست بالا را دارد، و هم عملا پ‌ک‌ک ایی در میدان باقی نمانده است.
همه چیز به نیت شخصی اردوغان در ماندن بر تخت پادشاهی‌اش مربوط است. او می‌خواهد که خیلی سریع مذاکرات مجلس در تهیه و تنظیم یک قانون اساسی جدید را آغاز کند و هدف از آن، گنجاندن اصلی است در قانون اساسی که خود را مادام‌العمر رئیس جمهور ترکیه جا بزند. برای این کار رأی نمایندگان حزب خودش و حزب متحدش، «حرکت ملی‌خواه»، بسنده نمی‌کند. به CHP نیز کوچک‌ترین امیدی ندارد. تنها می‌ماند رأی اعضای حزب دم در مجلس که اگر بتواند آنان را با خود همراه کند، به هدفش می‌رسد.
این کوتاه‌ترین و مسالمت‌آمیزترین راهی است که او را تا پایان عمر در مقام فعلی‌اش نگه خواهد داشت. اما یک لحظه نمی‌توان شک کرد که او همیشه نقشه‌ی آلترناتیوی در سر دارد و آن ادامه‌ی اقتدارش از طریق زور، سرکوب و‌حتی ترور است. تعداد مأموران پلیس ترکیه از ۲۰۲۰ به این سو دو برابر بیشتر شده و به مرز پانصد هزار نفر رسیده است. این عدد در آلمان و فرانسه زیر ۳۰۰ هزار نفر است. جز این اردوغان یک ارتش ویژه به نام «سدات» برای محافظت از خودش دارد، و امروز او در کاخی با بیش از هزار اتاق زندگی می‌کند، با چندین هواپیمای شخصی و شراکت شخصی در کلیه‌ی صنایع ترکیه و ساخت و ساز هر خانه‌ای که آجرهایش بالا می‌روند. این است که ساده‌لوحی است اگر فکر کنیم او در جریان یک انتخابات آزاد تن به کناره‌گیری از تخت سلطنت‌اش بدهد.
در تحلیل آخر، اما در قدم نخست، همه چیز به نحوه‌ی مذاکره‌ی نمایندگان حزب دم و حاکمیت برمی‌گردد. حزب دم این بار نه تنها رسالت احقاق حقوق شهروندی برای کوردهای ترکیه را بر دوش می‌برد، بلکه به طور کلی آینده‌ی دموکراسی ترکیه بستگی به مواضع و‌تصمیم‌های نهایی آنان حین مذاکرات دارد.
یک پاسخ
چرا تا بحال هیچ حزب.سازمان. گروه مرگز گرا از پیام صلح جویانه اوجلان حمایت نکرده اند ؟ حتی افراد سیاسی و مدنی مرگز گرا همینطور.
اما در عوض تلاش کرده اند بگویند که چرا اوجالان خواهان کشور کردی و یا فدرالیسیم نشده یا چرا بیانه اوجالان ضعیف است. بنوعی تحریک کردن کردها.
پ ک ک وزنه یا کارتی نبود که اوجالان درخواست بیشتر از این داشته باشد . در غار های قندیل و از بازیچه بودن برای کشور های دیگر خسته شده اند و جز اینکه در هر چند ماه یک بمب در جایی در ترکیه منفجر کنند یا چند نفر نیروی انتظامی را ترور کنند کاری دیگر از انها ساخته نبود.