کشورهای عربی در واکنش به طرح رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برای تبدیل غزه به منطقه‌ای بدون فلسطینی‌ها، پیشنهاد جدیدی ارائه داده‌اند. این طرح بر بازسازی و ایجاد یک دولت تکنوکرات فلسطینی متمرکز است.
این طرح قرار است به عنوان یک برنامه جایگزین برای طرح دونالد ترامپ جهت تبدیل غزه به یک منطقه ساحلی بدون فلسطینی‌ها مطرح شود: طرح مصر برای بازسازی نوار غزه. این پیشنهاد برای اولین بار قرار است در پایتخت عربستان سعودی، ریاض، ارائه و مورد بحث قرار گیرد. روز جمعه، نشستی پنج‌جانبه بین کشورهای عربی برگزار خواهد شد. در این نشست، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، که کشورش این طرح را تدوین کرده، ولیعهد عربستان محمد بن سلمان، پادشاه اردن عبدالله دوم، که اخیراً در واشنگتن با ترامپ درباره این موضوع گفت‌وگو کرده، و همچنین امیران امارات و قطر حضور خواهند داشت.
با این حال، بخش‌هایی از این طرح پیش از نشست، در رسانه‌های مصر و سایر کشورهای عربی منتشر شده است. طبق این اطلاعات، قرار است یک برنامه سه تا پنج ساله برای بازسازی نوار غزه تهیه شود که برخلاف ایده ترامپ، هیچ‌گونه جابه‌جایی جمعیتی فلسطینی‌ها را شامل نمی‌شود. مصطفی مدبولی، نخست‌وزیر مصر، روز چهارشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی در قاهره اعلام کرد: «از نظر فنی، ما توانایی بازسازی غزه را در مدت سه سال داریم»،. او افزود که شرکت‌های ساختمانی در مصر و سایر کشورهای عربی و اسلامی می‌توانند این پروژه را در این مدت اجرا کنند.
سه مرحله اصلی در طرح بازسازی غزه
در مرحله اول که حدود شش ماه طول خواهد کشید، بخش بزرگی از ویرانه‌ها جمع‌آوری خواهد شد. به گفته سازمان ملل، حدود ۷۰ درصد از ساختمان‌های نوار غزه تخریب شده یا به شدت آسیب دیده‌اند. در این مرحله، سرپناه‌های موقتی در مناطق امن برای ساکنان غزه ایجاد خواهد شد و خدمات ضروری نیز احیا می‌شود. هم‌اکنون ۶۰ هزار کانتینر مسکونی در مرز مصر در رفح منتظر دریافت مجوز از ارتش اسرائیل برای ورود به غزه هستند، اما تاکنون اسرائیل از صدور این مجوز خودداری کرده است.
در مرحله دوم، بازسازی زیرساخت‌ها آغاز خواهد شد. جزئیات این مرحله در یک کنفرانس بین‌المللی مشخص خواهد شد. در مرحله سوم، که بر اساس طرح‌های شهری تدوین شده است، مدارس، بیمارستان‌ها و ساختمان‌های مسکونی ساخته خواهند شد. طبق گزارش رسانه‌های مصری، شرکت‌های ساختمانی بزرگ از هم‌اکنون طرح‌های خود را به دولت قاهره ارائه داده‌اند.
چه کسی کنترل موقت غزه را در دست خواهد گرفت؟
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها این است که چه نهادی در دوره بازسازی، مدیریت نوار غزه را بر عهده خواهد داشت. طبق طرح مصر، حماس از این فرایند حذف خواهد شد. به جای آن، یک کمیته متشکل از تکنوکرات‌های فلسطینی تشکیل خواهد شد که توسط تشکیلات خودگردان فلسطین در رام‌الله تعیین می‌شود. با این حال، تشکیلات خودگردان هیچ نقش اجرایی در امور روزمره این نهاد نخواهد داشت. این کمیته مسئول نظارت بر بازسازی، اداره غزه و کنترل نیروهای پلیس خواهد بود.
برای تأمین مالی این پروژه، کشورهای حاشیه خلیج فارس و اتحادیه اروپا مشارکت خواهند کرد. نخست‌وزیر مصر در کنفرانس مطبوعاتی خود هزینه دقیق این طرح را اعلام نکرد، اما گروه ساختمانی «طلعت مصطفی»، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ساختمانی مصر، برآورد کرده است که هزینه بازسازی غزه ۲۷ میلیارد دلار خواهد بود. منابع امنیتی مصر به خبرگزاری رویترز گفته‌اند این رقم ممکن است حدود ۲۰ میلیارد دلار باشد.
پس از نشست پنج‌جانبه در ریاض، یک نشست دیگر در سطح اتحادیه عرب در اوایل ماه مارس در قاهره برگزار خواهد شد. هدف از این نشست، ایجاد جبهه‌ای متحد از کشورهای عربی علیه برنامه ترامپ و حمایت از طرح جایگزین مصر است. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، اعلام کرده که واشنگتن آماده بررسی گزینه‌های جایگزین است.
موفقیت این طرح به توافق اسرائیل و حماس بستگی دارد
یکی از شروط کلیدی برای اجرای طرح مصر این است که اسرائیل و حماس در مرحله دوم آتش‌بس، که شامل تبادل گروگان‌های اسرائیلی و اسرای فلسطینی است، به توافقی برای خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه و برقراری آتش‌بس دائمی دست یابند. اما تاکنون بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از پذیرش آتش‌بس دائم خودداری کرده و همچنان بر نابودی کامل حماس به عنوان هدف جنگ تأکید دارد. در صورت ادامه این موضع‌گیری، اجرای طرح مصر عملاً منتفی خواهد شد.
