بحران کمبود و قطع برق در ایران که از تابستان امسال با قطع برق شهرک‌های صنعتی و کارخانجات آغاز شده بود، اکنون به خاموشی‌های گسترده و سراسری در پایتخت رسیده و وزیران نفت و نیرو هم هر کدام دیگری را مسئول این قطع برق گسترده معرفی می‌کنند. اما سخنگوی دولت از مسئولان خواسته «توپ را به سمت هم شوت نکنند» و معاون اجرایی رئیس‌جمهور هم از مردم به خاطر قطع برق سه‌شنبه شب «عذرخواهی» کرده است.
روایت‌های متعددی از مشکلات ناشی از این قطع برق گسترده و از پیش اعلام نشده، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.
بسیاری از کاربران نوشته‌اند که به خاطر این قطع برق ناگهانی و گسترده، با قطع آب (به خاطر از کار افتادن پمپ‌ها) و از کار افتادن آسانسورها و در‌های برقی پارکینگ‌ها مواجه شدند و در برخی موارد حتی نتوانسته‌اند خودروی خود را از خانه خارج کنند.
قطع برق گسترده روز گذشته تهران که با خاموشی خیابان‌ها و از کار افتادن چراغ‌های راهنمایی و گره خوردن ترافیک همراه شد، واکنش شهردار تهران را هم به همراه داشت که گفت: «مربوط به ما نبود و دلیل آن قطعی برق در چند نقطه از شهر بود.»
شرکت توانیر روز گذشته با صدور اطلاعیه‌ای در مورد کمبود برق اعلام کرد: «این قطعی ناشی از شرایط اضطراری کمبود تولید ناشی از تامین سوخت نیروگاهی بوده است. نیازمند کاهش ۱۰ درصدی مصرف برق و گاز هستیم.»
معاون توزیع شرکت توانیر هم در توضیح علت قطعی برق گسترده در تهران به تلویزیون دولتی ایران گفت: «ورود موج سرما و بارندگی‌هایی که داشتیم باعث شد که مصرف گاز در حوزه‌های خانگی، تجاری و سایر حوزه‌ها افزایش پیدا کند. افزایش مصرف در حوزه خانگی و سایر حوزه‌ها باعث شده که تامین سوخت در نیروگاه‌ها با اختلال مواجه شود.»
اما محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت این توضیح سابقه‌دار را رد کرد و چهارشنبه در حاشیه جلسه هیئت دولت به خبرنگاران گفت: «خاموشی دیشب پایتخت، به‌دلیل نداشتن سوخت نیروگاه‌های تامین کننده برق شهر تهران نبود.»
او در عین حال افزود: «هرسال با ناترازی رو به رو هستیم و موضوعی نیست که مسئله ۶ ماه، یک سال و یا چهار سال گذشته باشد. سال‌هاست ناترازی وجود دارد و سال‌هاست محدودیت‌هایی اعمال می‌شود و با گذر زمان این محدودیت‌ها بیشتر می‌شود و طبیعتا یک مواردی ممکن است دست همکاران ما در مجموعه وزارت نیرو نباشد.»
این بگومگو بین مسئولان دولتی واکنش سخنگوی دولت، فاطمه مهاجرانی را به همراه داشت که از مسئولان خواست «توپ را به سمت هم شوت نکنند.»
او با تاکید بر اینکه «هیچکدام به تنهایی مقصر نیستند»، به نوعی موضوع کمبود گاز نیروگاه‌ها را تایید کرد و در عین حال گفت: «اگر همه کارها خوب بود شاهد قطعی برق نبودیم. این یعنی که ما به اندازه کافی در حوزه انرژی نتوانستیم کارها را خوب انجام بدهیم و صرفا برای این دولت و آن دولت نیست.»
سخنگوی دولت همچنین بر لزوم اطلاع‌رسانی در مورد خاموشی‌ها تاکید کرد و گفت: «به جهت مشکل در تامین سوخت نیروگاه‌ها مجبور به قطع برق منازل مسکونی شدند. قطع برق باید از قبل اطلاع‌رسانی شود تا مردم کم‌ترین اذیت را تحمل کنند.»
محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی پزشکیان هم روز چهارشنبه در گفتگو با خبرنگاران از قطع برق گسترده عذرخواهی کرد و گفت: «مصرف برق بالا و تولید کم است. ما چاره‌ای جز این نداشتیم.»
«ناترازی» یا عدم تعادل میان تولید و مصرف، به ویژه در زمینه انرژی، یکی از مباحث مورد تاکید دولت مسعود پزشکیان از زمان آغاز به کارش بوده، با وجود این تاکنون هیج راه‌حل کوتاه یا بلندمدتی برای آن معرفی نشده است.
محمد الله داد، معاون انتقال و تجارت خارجی توانیر در گفتگویی با سایت خبری جماران، فعالیت ماینرهای بیت‌کوین (دستگاه‌های استخراج رمزارز بیت‌کوین که برق خیلی زیادی مصرف می‌کنند) را دلیل «۲۰ درصد ناترازی‌ها در صنعت برق» معرفی کرده و گفته: «بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر بیش از هزار مگاوات از برق تولیدی کشور به صورت غیرقانونی توسط مراکز غیرقانونی استخراج رمزارز مصرف می‌شود.»
به گفته آقای الله‌داد «هر ماینر به اندازه نیاز برق ۱۰ خانوار برق مصرف می‌کند.»
بر اساس آخرین آمار، ظرفیت کل نیروگاه‌های ایران از ۹۳ هزار مگاوات بیشتر شده است و هزار مگاوات حدود یک درصد کل ظرفیت تولید برق در نیروگاه‌های ایران را تشکیل می‌دهد.
این مقام مسئول همچنین در مورد چشم‌انداز وضعیت کمبود برق در ایران گفت: «این گونه نیست که این مشکل یک باره حل شود، برای سال ۱۴۰۴ مشکل برق به طور کلی حل نخواهد شد و اما تلاش می کنیم وضعیت بهتر شود. اما با این میزان ناترازی که ما داریم، مساله در عرض یک سال حل نمی شود.»
دولت مسعود پزشکیان از ابتدای پاییز مدعی شد که ذخایر سوخت نیروگاه‌ها کاهش یافته و اقدام به خاموشی‌های گسترده در کشور کرد.
آمارهای کپلر نشان می‌دهد ایران در پاییز و زمستان امسال صادرات گاز مایع (ال‌پی‌جی) را به شدت افزایش داده و تنها در ماه نوامبر (نیمه پاییز) و فقط برای یک ماه صادرات مازوت را کاهش داده و دوباره از ماه دسامبر به سطح قبلی رسانده است.
ایران در پاییز و اوایل زمستان امسال روزانه حدود ۳۰۰ هزار بشکه (۲۶ هزار تن) گاز مایع و بیش از ۲۰۰ هزار بشکه صادرات مازوت داشته است.
آمارهای اداره تنظیم بازار انرژی ترکیه نیز حاکی از افزایش چشمگیر خرید گاز این کشور از ایران، خصوصا بعد از تابستان امسال است. ایران در ۱۱ ماه سال ۲۰۲۴ صادرات گاز به ترکیه را ۴۰ درصد افزایش داده و به ۶.۵ میلیارد متر مکعب رسانده است.
ایران صادرات گاز به عراق نیز دارد، اما هیچ یک از این کشورها آمار رسمی درباره حجم گاز تحویلی منتشر نمی‌کنند.
