نیویورک تایمز در گزارشی نوشته است: هم‌زمان با آمادگی نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، برای دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، بحث درباره اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران یا مذاکره با تهران شدت گرفته است.
به ادعای این روزنامه بر اساس اطلاعات جدید، دانشمندان ایرانی در حال بررسی یک روش سریع‌تر، اما ابتدایی‌تر، برای تولید بمب هسته‌ای هستند تا در صورتی که تهران تصمیم بگیرد این مسیر را دنبال کند، از این روش استفاده کنند.
کشف اطلاعات جدید درباره برنامه هسته‌ای ایران
این روزنامه می نویسد: اطلاعات جدیدی که در ماه‌های پایانی دولت بایدن جمع‌آوری شد و در دوره انتقال قدرت به تیم امنیت ملی ترامپ ارائه گردید، نشان می‌دهد که مهندسان و دانشمندان تسلیحاتی ایران به دنبال یافتن یک روش میانبر برای ساخت بمب هسته‌ای هستند. این روش می‌تواند ایران را قادر سازد که در عرض چند ماه، به جای بیش از یک سال، یک سلاح هسته‌ای عملیاتی تولید کند، چنانچه تهران تصمیم بگیرد این مسیر را دنبال کند.
مقامات آمریکایی می گویند همچنان باور دارند ایران و رهبر حکومت، آیت‌الله علی خامنه‌ای، تصمیم نهایی برای ساخت سلاح هسته‌ای را نگرفته‌اند. با این حال، اطلاعات جدید نشان می‌دهد با از بین رفتن نیروهای نیابتی ایران در منطقه و ناکامی موشک‌های آن در نفوذ به سامانه‌های دفاعی آمریکا و اسرائیل، تهران به دنبال راه‌های جدیدی برای بازدارندگی در برابر حملات احتمالی است.
در سال‌های اخیر، پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، ایران مجدداً به غنی‌سازی اورانیوم روی آورده و اکنون به اندازه کافی مواد شکافت‌پذیر برای تولید چهار یا بیشتر بمب هسته‌ای دارد. با این حال، هنوز مراحل نهایی ساخت سلاح تکمیل نشده است.
دیدار ترامپ و نتانیاهو و تصمیم درباره ایران
اطلاعات جدید در جلسه سه‌شنبه میان ترامپ و نتانیاهو، که اولین دیدار رسمی یک رهبر خارجی با رئیس‌جمهور جدید آمریکاست، مطرح خواهد شد. نتانیاهو بارها به مرز صدور دستور حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران نزدیک شده، اما اغلب تحت فشار مقامات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل و آمریکا از این تصمیم عقب‌نشینی کرده است.
نیویورک تایمز می نویسد: اکنون شرایط متفاوت است. به باور مقامات آمریکایی و اسرائیلی، ایران در موقعیتی ضعیف‌تر از همیشه قرار دارد. حماس و حزب‌الله رهبران خود را از دست داده‌اند و توانایی حمله به اسرائیل را ندارند. بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، به مسکو گریخته و سوریه دیگر مسیر آسانی برای انتقال تسلیحات ایرانی نیست و بالاخره در اکتبر، حمله اسرائیل به تهران، سامانه‌های دفاع موشکی ایران و برخی تأسیسات هسته‌ای را نابود کرده است.
ترامپ اعلام کرده که مایل به ورود به درگیری مستقیم با ایران نیست و ترجیح می‌دهد از طریق مذاکره به راه‌حلی برسد. وی پس از مراسم تحلیف خود گفته بود: “امیدوارم این مسئله بدون درگیری نظامی حل شود. واقعاً بهتر است که بدون ورود به مرحله بعدی، این مشکل حل شود.”
رئیس‌جمهور ایران به دنبال مذاکره، اما آیا او تصمیم‌گیرنده است؟
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید ایران که در جولای ۲۰۲۴ پس از کشته شدن رئیس‌جمهور قبلی در سقوط بالگرد به قدرت رسید، چندین بار اعلام کرده مایل به مذاکره برای توافق جدید است. اما برخی کارشناسان معتقدند که او از اقدامات سپاه پاسداران در زمینه هسته‌ای بی‌اطلاع است.
بدنه نظامی و اطلاعاتی ایران تحت فرمان خامنه‌ای است که مسئولیت برنامه هسته‌ای، فعالیت‌های نیابتی در منطقه، سرکوب داخلی، گروگان‌گیری و ترورها را بر عهده دارد.
ساختار دیگر شامل دیپلمات‌ها و سیاستمدارانی است که مجازند با رسانه‌های غربی و مقامات خارجی صحبت کنند، اما اطلاعات کمی از فعالیت‌های فوق دارند و تنها وظیفه‌شان تکذیب این اقدامات است.
برنامه ایران برای تسلیحاتی کردن اورانیوم
مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران از سال ۲۰۰۳ برنامه ساخت تسلیحات هسته‌ای خود را متوقف کرده بود. با این حال، اسنادی که اسرائیل در سال ۲۰۱۸ طی حمله به انباری در تهران به سرقت برد، جزئیات تلاش‌های فنی ایران را فاش کرد.
اگر تهران تصمیم بگیرد که به سمت تولید سلاح هسته‌ای حرکت کند، تنها چند روز برای غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۹۰ درصد (میزان لازم برای ساخت بمب) زمان نیاز دارد. ایران در حال حاضر به اندازه کافی اورانیوم ۶۰ درصدی برای ساخت چهار یا پنج بمب هسته‌ای دارد.
اما تبدیل اورانیوم غنی‌شده به یک سلاح واقعی، فرایندی پیچیده‌تر است. بر اساس ارزیابی‌های اطلاعاتی، این کار ممکن است یک تا ۱۸ ماه طول بکشد. برخی ارزیابی‌های اسرائیلی حتی این مدت را تا دو سال تخمین زده‌اند.
ایران مدت‌هاست که از این ضعف آگاهی دارد و می‌داند که اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کند که ایران در حال تولید اورانیوم غنی‌شده در سطح تسلیحاتی است، احتمال حمله نظامی اسرائیل و آمریکا بسیار بالا خواهد بود.
مقامات آمریکایی معتقدند که ایران دانش لازم برای ساخت یک بمب هسته‌ای از نوع قدیمی‌تر را دارد، که می‌توان آن را سریع‌تر از مدل‌های پیشرفته‌تر تولید کرد. گفته می‌شود که ایران نقشه‌های این مدل را از عبدالقدیر خان، دانشمند هسته‌ای پاکستان، در بیش از ۲۵ سال پیش به دست آورده است.
اما چنین بمبی به‌قدری ابتدایی است که قابلیت نصب روی موشک بالستیک را ندارد و از نظر فنی، نسبت به سلاح‌های مدرن قابل‌اعتماد نیست.
با این وجود، چنین بمبی می‌تواند ایران را به عنوان یک قدرت هسته‌ای معرفی کند و در ابعاد بازدارندگی، کشورهای مخالف را از حمله نظامی منصرف سازد.
