
ما در کشور پر آبی نیستیم و همین امر سبب شده وضعیت آبی مناسبی از نظر منابع آبی نداشته باشیم. به همین دلیل وزیر نیرو تاکید کرده برخورد با مشترکان بدمصرف آب به جد دنبال میشود و با ابزارسازیها و تدوین قوانین مناسب برخورد با مشترکان بهتر و جامعتر صورت خواهد گرفت.
کاهش حجم بارش در کشور باعث شده منابع آبی کشور در یک قدمی بحران قرار بگیرد. براساس آمارها حدود ۵۷ درصد از ظرفیت سدهای کشور خالی است و امیدی به بارش در ماههای باقیمانده سال وجود ندارد و با این شرایط احتمالاً تابستان بسیار سختی در انتظار کشور است. در اصل تغییرات اقلیمی و اثرات ناشی از گرمای زیاد باعث شده شاهد کمبود آب در فصول گرم سال باشیم.
به گزارش هم میهن، دو فصل انتهایی سال یعنی پاییز و زمستان هر سال بهعنوان زمان ذخیرهسازی آب برای روزهای گرم بهار و تابستان شناخته میشود؛ اما امسال گرمای بیسابقه و کمبود بارشها بهطور قابل توجهی بر روی منابع آبی کشور تاثیر گذاشته است و باعث شده میزان ورودی آب به سدها تا حد زیادی کاهش یابد.
از سوی دیگر با وجود کاهش ورود آب به سدهای کشور، میزان خروجی سدها نیز بسیار بالاست. به نوعی میزان خروجی آب از پشت سدها بیش از مصرف واقعی است و بخش عمدهای از این آب هدر میرود و این موضوع میتواند یک بحران جدی برای ماههای آتی در کشور باشد.
درحال حاضر وضعیت آبی کشور، شرایط نگرانکنندهای دارد. اگر وضعیت چنین پیش برود و برنامهای برای تابستان وجود نداشته باشد، احتمالاً مصارف خانگی هفتهای دو تا سه بار و مصارف صنعتی با برنامهای خاص قطعی آب را تجربه کنند. قطعی آب میتواند خسارت و زیان جبرانناپذیری برای صنایع پدید آورد.
صنایع در فصل تابستان و زمستان با قطعی گاز و برق مواجه میشوند و این مولفهها زیانسازی صنایع را در پی دارد، حال اگر قرار باشد در فصل تابستان در کنار قطعی برق، آب صنایع نیز قطع یا سهمیهبندی شود روزگار صنایع تلختر از گذشته خواهد بود و احتمالاً سودسازی برای آنها تبدیل به یک رویا شود.
براساس اعلام پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، میانگین بارش کشور طی هفته اول بهمن کمتر از نرمال، در ادامه تا پایان بهمن نرمال و در نیمه اول اسفند گرایش به بیش از نرمال دارد و میانگین دمای هوای کشور طی هفته اول بهمن در نوار شرقی و جنوب شرق نرمال تا کمتر از آن و در سایر مناطق بیش از نرمال است؛ اما بررسیها نشان میدهد در صورت وقوع این بارشها کمبود آب پیش رو جبران نخواهد شد.
بحران آب میتواند بر کشاورزی نیز تاثیرات جدی داشته باشد. با توجه به اینکه بخش عمدهای از تولیدات کشاورزی ایران به منابع آبی وابسته است، کاهش ذخایر سدها میتواند منجر به کاهش تولید محصولات زراعی و باغی شود. این موضوع در صورت تداوم، احتمال افزایش قیمت مواد غذایی و تشدید تورم در این بخش را به همراه خواهد داشت.
نبود آب در سدهای کشور
وضعیت سدهای مهم و بزرگ کشور در نخستین روزهای بهمنماه نشان میدهد شرایط آبی کشور وخیم است. براساس تازهترین آمار منتشرشده توسط دفتر اطلاعات و دادههای آب کشور از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر) تا آخر دیماه، ۶ سد مهم و اساسی کشور کمتر از ۱۰ میلیون مترمکعب موجودی آب دارند و این موضوع بدان معناست که در صورت ادامهدار بودن این شرایط، تابستان بسیار سختی از نظر تامین آب کشور در راه است.
بر اساس آمار سد «طرق» در استان خراسان رضوی تنها چهار میلیون مترمکعب آب دارد و نسبت به سال گذشته ۱۱ درصد کاهش داشته است. حجم موجودی آب سد «سرنی» در استان هرمزگان تا پایان دیماه ۹ میلیون مترمکعب گزارش شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۱ درصد کاهش نشان میدهد.
همچنین سد «نهرین» خراسان جنوبی هم یک میلیون مترمکعب آب دارد و سد دامغان هم ۹ میلیون مترمکعب حجم موجودی آب را در خود جای داده است.
طبق آمارها سد «رودبال داراب» در استان فارس نیز از ابتدای سال آبی جاری تا آخر دیماه ۲ میلیون مترمکعب آب در خود جای داده و سد «تنگوئیه» سیرجان در استان کرمان هم فقط ۳ میلیون مترمکعب آب دارد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۸ درصد کاهش یافته است. سدهای «شمیل» و «نیان» در استان هرمزگان همچنان خالی از آب هستند و هیچ ورودیای از بارشهای سال جاری نداشتهاند.
براساس آمارهای منتشرشده توسط دفتر اطلاعات و دادههای آب کشور، ورودی آب به سدهای کشور در آستانه ورود به دومینماه سال فصل زمستان یعنی بهمن کاهش ۵ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است.
به گفته فیروز قاسمزاده، سخنگوی صنعت آب کشور میزان بارندگی تجمعی در کشور از ابتدای سال آبی جاری تا پایان دیماه، نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهشی معادل ۴۵ درصد روبهرو بوده است. بررسی رتبه بارشی در سری زمانی ۵۷ ساله نشانگر این است که کشور امسال در رتبه ۵۳ قرار دارد و به عبارت دیگر فقط ۴ سال از ۵۷ سال، شرایط بدتر نسبت به امسال داشتهاند.
تورم مواد غذایی
اساسیترین نوع کشاورزی در مناطق مرکزی و کویری، کشاورزی دیم است. در اصل دیمکاری یا کشت دیم نوعی کشاورزی مخصوص مناطق خشک است که در آن تنها بارشهای آسمانی تأمینکننده آب مورد نیاز کشتزار و زمین کشاورزی هستند.
حال کاهش بارشها در تمامی کشور، خصوصاً در مناطق مرکزی و کویری باعث شده که میزان تولید محصولات غذایی تا حدوی کاهش یابد و ادامهدار بودن این روند میتواند کاهش محصولات را تا پاییز سال دیگر در پی داشته باشد.
در اصل میزان بارش حدود ۳۴ درصد کاهش یافته است و از سوی دیگر تابستان گرم و خشک در انتظار کشور است. حال این مولفه در کنار یکدیگر میتواند میزان تولید محصولات کشاورزی را کاهش دهد که در معنای دیگر تورم مواد غذایی در میانمدت افزایش خواهد داشت.
از سوی دیگر در چنین شرایطی، کشاورزان بیشترین زیان را متحمل میشوند؛ چراکه زمینهای کشاورزی مشمول بیمه نیستند و به نوعی درآمد کشاورزان به کمترین حالت خود میرسد و در نهایت کشاورزان مجبور به مهاجرت میشوند که موضوع مهاجرت تاثیر بسزایی بر روی چرخه اقتصادی میگذارد.
مهمترین علت کمبود آب در کشور را میتوان سوءمصرف و سوءمدیریت دانست و این دو مولفه باعث میشود با میزان هدررفت آب در کشور تا حدود زیادی افزایش یابد و با کمبود آب در پشت سدها مواجه شویم.
رضا حاجکریمی، کارشناس آب در گفتوگو با «هممیهن» اظهار کرد: وضعیت آبی کشور بسیار نگرانکننده است. همانطور که وزیر نیز اشاره کردند، نظام حکمرانی آب ما نباید به گونهای باشد که با کمترین کاهش بارندگی، اینقدر آسیبپذیر و شکننده شود. در دنیا، مصرف آب از ذخایر تجدیدپذیر معمولاً تا ۴۰ درصد توصیه میشود، اما ما به ۹۳ درصد رسیدهایم.