رسانه انگلیسی «فایننشال تایمز» فاش کرد دونالد ترامپ چند روز پیش یک گفتگوی تلفنی «خشمگینانه» را با نخست وزیر دانمارک بر سر تهدیدش برای تصرف جزیره گرینلند داشته است.
روزنامه «فایننشال تایمز» انگلیس به نقل از مقام‌های ارشد اروپایی گزارش داد «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا ۱۰ روز قبل یک گفتگوی تلفنی ۴۵ دقیقه‌ای را با «مته فردریکسن»، نخست وزیر دانمارک داشته که به مشاجره منجر شده است.
بر اساس این گزارش ترامپ که در زمان انجام این گفتگوی تلفنی هنوز رئیس جمهور منتخب بود و تحلیف انجام نداده بود با لحنی خشمگینانه و تهاجمی تهدید به اعمال تعرفه‌های جدید علیه این متحد ایالات متحده در ائتلاف ناتو در صورت واگذار نکردن جزیره گرینلند کرده است.
«برایان هیوز»، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هر چند درباره این گزارش اظهار نظر نکرده اما گفت دلیل تمرکز ترامپ بر کنترل گرینلند رقابت کلی‌تر آمریکا، چین و روسیه در حوزه قطب شمال است.
هیوز در بیانیه‌ای تصریح کرد: «دونالد ترامپ صراحتا گفته است که ایمنی و امنیت گرینلند برای ایالات متحده مهم است در حالی که چین و روسیه در حال انجام سرمایه‌گذاری‌های چشمگیر در سراسر منطقه قطب شمال هستند.»
این سخنگو اضافه کرد: «رئیس جمهور آمریکا نه فقط به محافظت از منافع آمریکا در منطقه قطب شمال بلکه همچنین به همکاری با گرینلند به منظور تضمین موفقیت دو جانبه هر دو کشور متعهد است.»
ترامپ تمایلش برای آنکه آمریکا جزیره گرینلند را در کنترل خود در آورد از زمان دولت اولش مطرح کرده بود و در پی دومین پیروزی‌اش در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴، بار دیگر تهدیدات خود برای در اختیار گرفتن این جزیره و بیرون کشیدن آن از کنترل دانمارک را از سر گرفت.
طبق گزارش فایننشال تایمز، گفتگوی تلفنی جنجالی ترامپ و فردریکسن روز ۱۵ ژانویه انجام شده و ظاهرا در این گفتگو نخست وزیر دانمارک به صحبت‌های چند وقت پیش رئیس پارلمان گرینلند اشاره داشته که گفته بود این جزیره فروشی نیست و تصمیم گیری درباره استقلال پیدا کردن گرینلند به عهده خود مردم گرینلند است.
او همچنین بر اساس بیانیه منتشر شده از سوی دفترش در این گفتگو پیشنهاد اینکه دانمارک مسئولیت بیشتری را از بابت تامین در حوزه قطب شمال به عهده بگیرد را مطرح ساخته و تاکید کرده شرکت‌های دانمارکی به رشد اقتصادی و اشتغالزایی در ایالات متحده کمک می‌کنند و اتحادیه اروپا و ایالات متحده دارای نفع مشترکی در تقویت تجارت بین خود هستند.
ترامپ در هفتم ژانویه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت توسل جستن به اعمال زور نظامی یا اقتصادی برای آنکه کنترل جزیره گرینلند را به دست بگیرد رد نمی‌کند.
رئیس جمهور آمریکا ساعاتی بعد از آن با ادای سوگند، دور جدید ریاست جمهوری خود را آغاز کرد بار دیگر بر تمایلش به منظور در کنترل گرفتن جزیره گرینلند تاکید کرده و گفت: «مطمئن هستم دانمارک با آن کنار خواهد آمد.»
یک کارشناس آمریکایی حوزه سیاست خارجی که با فردریکسن دیدار داشته اظهار کرد این نخست وزیر دانمارک یک سیاستمدار جدی و امنیت محور است
کارشناس مذکور گفت که فردریکسن احتمالا به دلیل تحریک شدن از طرف ترامپ در این گفتگوی تلفنی مجبور به سخت گیری شده است.
او اظهار کرد: «به نظر نمی‌رسد فردریکسن از آن دست کسانی باشد که تسلیم شود. نه اینکه غیرمنطقی باشد اما زیر بار توهین نمی‌رود.»
به نوشته فایننشال تایمز تاکید ترامپ در این گفتگو بر تهدیدش برای تصرف جزیره گرینلند دولت دانمارک را در وحشت فرو برده است.
هر چند که هنوز هیچ یک از رهبران آمریکا و دانمارک اظهار نظر مستقیمی درباره این گفتگو نداشته‌اند، یک مقام مطلع گفت: «این هولناک بود. ترامپ بسیار سرسخت بود. حرف‌های او یک سرخوردگی بود که سخت می‌شد آن را جدی گرفت اما فکر می‌کنم جدی و بسیار خطرناک بودند.»
یک مقام دیگر نیز تصریح کرد: «تمایل ترامپ کاملا واضح است. آنها این جزیره را می‌خواهند، دانمارکی‌ها حالا در وضعیت بحرانی قرار دارند.»
یک مقام دانمارکی سابق نیز اظهار کرد: «این یک گفتگوی بسیار تند بود. ترامپ بر اتخاذ تدابیری ویژه علیه دانمارک از جمله اخذ تعرفه‌های تجاری هدفمند تاکید کرد.»
گنجی که ترامپ در زیر یخ‌های گرینلند به دنبالش است
جذابیت بزرگ‌ترین جزیره کره زمین موضوع غیرقابل‌انکاری است. در طول هزاره‌های اخیر، گرینلند همواره در کانون توجه بازدیدکنندگان بوده و افراد مختلفی را از اریک سرخ، بنیان‌گذار اولین شهرک اروپایی در بیش از هزار سال پیش‌گرفته تا نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم را به سواحل دورافتاده خود جذب کرده است.
حالا علاوه بر گرمایش آب‌وهوا که گریبان گیر همه دنیا شده، بحث علاقه‌مندی به این جزیره بکر هم حسابی داغ است؛ بخش عمده‌ای از دلیلش هم این است که این جزیره توجه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا را به خود جلب کرده است.
همکاری‌ها و اکتشافات دقیق نقشه‌برداری که از یک قرن پیش انجام‌شده، شواهدی از منابع معدنی مهمی مثل عناصر خاکی کمیاب و مواد معدنی حیاتی مورداستفاده برای فناوری‌های انرژی سبز و همچنین ذخایر مشکوک سوخت فسیلی را ارائه می‌دهد. البته باید این را در نظر داشت که فرآیند یافتن، استخراج و انتقال مواد معدنی و سوخت‌های فسیلی چالشی چندلایه، چندملیتی و چندین دهه‌ای است.
گرینلند واقعاً چقدر است؟
در بیشتر نقشه‌ها، گرینلند بسیار بزرگ و تقریباً به‌اندازه قاره آفریقا به نمایش درآمده است؛ اما این در حقیقت اغراقی بر روی نقشه محبوب مرکاتور است که کشورهای نزدیک به قطب را کشیده و بزرگ کرده و در اندازه آنها اغراق‌شده است؛ درواقع، گرینلند حدود ۲ میلیون کیلومترمربع و به اندازه جمهوری دموکراتیک کنگو وسعت دارد و مثل بخش‌های مختلف زمین، یک توده خشکی قدیمی است که اسناد دقیقی از تاریخ زمین، از فوران‌های آتش‌فشانی گرفته تا شکاف‌ها و برخورد‌های غول‌پیکر قاره‌ای را در خود نهفته دارد.
کاترین گودناف، زمین‌شناس سازمان زمین‌شناسی بریتانیا دراین‌باره گفته: «تاریخ گرینلند مثل تاریخ تقریباً هر جای دیگری از جهان است؛ روزگاری در حدود ۵۰۰ میلیون سال پیش، گرینلند قسمتی از یک قاره بزرگ‌تر بود که بخشی از شمال اروپا و بخشی از آمریکای شمالی امروزی را شامل می‌شد؛ اما زمین همیشه در حال تکامل است و حدود ۶۰ تا ۶۵ میلیون سال پیش، این ابرقاره شروع به جدا شدن کرد و شکاف ایجادشده تدریجاً باز شد و اقیانوس اطلس شمالی را ایجاد کرد.»
درنتیجه گرینلند با جدا شدن از اروپا، به سمت غرب حرکت کرد و با سفر به کانون ایسلندی، به فعالیت‌های آتش‌فشانی که جزیره ایسلند را تشکیل دادند کمک نمود.
گنج نهفته در این سرزمین بکر
امروزه، گرینلند میزبان همه‌چیز است؛ از سنگ‌های زیرزمینی پرکامبرین گرفته تا رسوبات یخبندان که حاوی مجموعه‌ای از منابع ارزشمند هستند؛ البته دانشمندان تخمین می‌زنند که گرینلند، فراتر از منابع معدنی، دارای ذخایر عظیمی از نفت و گاز طبیعی است. تلاش‌های شرکت‌های نفت و گاز برای یافتن مخازن باستانی در گرینلند از دهه ۱۹۷۰ بی‌نتیجه بوده؛ هرچند که زمین‌شناسی فلات قاره گرینلند شباهت‌هایی با دیگر سایت‌های سوخت فسیلی در قطب شمال را نشان می‌دهد.
گرینلند جلوه متفاوت و عجیبی دارد؛ با حاشیه‌های سخت بیرونی که فضای داخلی نرم را در برمی‌گیرند. بیشتر جزیره توسط ورقه یخی گرینلند که از طریق تعدادی از یخچال‌های طبیعی به سمت خط ساحلی تخلیه می‌شود، پوشیده شده است. تنها حدود ۲۰ درصد از جزیره بدون یخ است که آن بخش‌ها هم متشکل از کوه‌های پرتگاهی، صخره‌های بریده‌بریده و شهر‌های کوچک و بزرگی که با خانه‌های رنگارنگ جلب‌توجه می‌کنند.
به گفته محققان، اکتشافات در گرینلند، به‌ویژه در مناطق شمال شرقی آن، بحث داغ ۱۲۰ تا ۱۳۰ سال پیش بود که در آن دوره، مواد معدنی مختلف کشف و معادن شروع به ظهور کردند.
در سال ۱۸۵۰ میلادی، کرایولیت معدنی (یخی که به دلیل نقطه ذوب بسیار بالا، هرگز ذوب نمی‌شود)، در جنوب غربی گرینلند یافت شد و مهاجران با استخراج کرایولیت، آن را در ساخت بی‌کربنات سودا به کار گرفتند. در طول جنگ جهانی دوم هم نیروهای متفقین با کشف معدنی از کرایولیت، از آن برای تولید آلومینیوم مورد استفاده در هواپیما‌ها بهره بردند. هر چند که نقشه‌برداری دقیق زمین‌شناسی در گرینلند پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد و نقشه‌های اولیه زمین‌شناسی گرینلند در اوایل دهه ۲۰۰۰ به پایان رسید. از آن زمان تا به امروز، نقشه‌ها در حال اصلاح شدن هستند و ۵۵ نقشه در مقیاسی دقیق‌تر تکمیل‌شده و تلاش‌هایی نیز برای نقشه‌برداری زیر یخ‌ها انجام‌شده است.
اهمیت مواد معدنی در دنیای امروز
اقتصاد جهان به لطف مواد معدنی حیاتی زنده است؛ البته که یافتن آنها هرساله سخت و سخت‌تر می‌شود. چنین موادی برای انتقال انرژی پاک اهمیت زیادی دارند و طبق تخمین کارشناسان، تقاضا برای منابع معدنی و فلزی در راستای برآورده کردن تقاضا برای فناوری‌های انرژی تا سال ۲۰۴۰ چهار برابر خواهد شد؛ چراکه همه‌چیز از باتری وسایل نقلیه الکتریکی گرفته تا آسیاب‌های بادی و پنل‌های خورشیدی به مواد معدنی حیاتی نیاز دارند.
باوجودی که بسیاری از این مواد معدنی از مناطقی مثل چین و آفریقا استخراج می‌شوند، باید به دلایل ژئوپلیتیک، حمل‌ونقل، دسترسی و اقتصاد به دنبال مکان‌های استخراج جدید بود. آن مریلد، رئیس بخش پایداری و برنامه‌ریزی دانشگاه آلبورگ یادآوری کرده که با خشک شدن معادن در مناطق دیگر، رسوبات قطب شمال جذاب‌تر می‌شوند.
هرچند که احتمال وجود مواد معدنی حیاتی در گرینلند وجود دارد، اما مشخص نیست که آیا استخراج معادن ازنظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه خواهد بود یا خیر. سایمون جوویت، مدیر مرکز تحقیقات و زمین‌شناسی اقتصادی دانشگاه نوادا گفته: «اکتشاف معدنی یکی از چالش‌برانگیزترین و پرخطرترین مسائل مرتبط با معدن است. به ازای هر ۱۰۰ پروژه اکتشاف معدنی، ممکن است یکی از آنها به معدن تبدیل شود. حتی اگر پتانسیل‌های یک معدن آشکار شود، باز هم به‌طور متوسط ۱۰ سال طول می‌کشد تا از کشف تا تولید برسد. موارد متعددی در این موضوع دخیل هستند؛ ازجمله اینکه کجا هستید، زیرساخت‌ها چیست، چه مجوز‌هایی باید کسب شوند و چه‌کار‌هایی باید انجام داد تا به استخراج برسید.»
چالش‌های پیش رو در این مسیر
یکی از مهمترین چالش‌های پیش رو این است که گرینلند ازنظر زیرساخت‌ها بسیار ضعیف است؛ با خروج از شهرها، به هیچ جاده یا راه آهنی در حومه شهر برنخواهید خورد. سفر با قایق یا هوا انجام می‌شود، نه ماشین و همین چالش بزرگی برای عملیات معدن خواهد بود.
فرآوری مواد معدنی نیز چالش بعدی است؛ برخلاف موادی مثل طلا که در حالت اصلی در سنگ یافت می‌شوند، عناصر خاکی کمیاب در کانی پیچیده دیگری قفل‌شده‌اند و درنتیجه پردازش آنها خیلی سخت است و گاهی با اورانیوم یا عناصر دیگر ارتباط نزدیکی دارند.
با توجه به اینکه سه معدن قدیمی در گرینلند آسیب قابل‌توجهی به محیط‌زیست، به‌ویژه به آب‌های اطراف جزیره وارد کرده‌اند، پارلمان فعلی گرینلند، نگرانی‌های زیادی درباره اثرات طولانی‌مدت استخراج معادن دارد و در سال ۲۰۲۱، قانونی در این کشور تصویب شد که میزان اورانیوم در منابع استخراج‌شده را محدود می‌کند و اقدامی را که توسعه معدن عناصر کمیاب خاکی در جنوب گرینلند را متوقف کرد، به تصویب رساند.
سنگ‌های زباله حاصل از استخراج معادن جزو آلوده‌ترین پسماند‌ها هستند که معمولاً در کنار رودخانه‌ها و خطوط ساحلی ریخته می‌شوند و دانشمندان سطوح بالایی از فلزات را در هر چیزی از عنکبوت گرفته تا گلسنگ، ماهی و دوکفه‌ای‌های نزدیک معادن پیدا کردند.
از سوی دیگر دمای سرد و شوری کم در اطراف گرینلند، روند بهبود محیط‌زیست را به‌طور دردناکی کند می‌کند؛ به‌نحوی‌که اثرات آلودگی‌ها بعد از ۵۰ سال هم قابل‌تشخیص است و همین آلودگی‌ها به آب، منابع غذایی گرینلند‌ها و فرصتی برای معیشت مبتنی بر ماهیگیری و شکار آسیب می‌رساند.
تغییرات آب و هوایی به‌شدت بر قطب شمال تأثیرگذار است؛ تا حدی که دمای آن منطقه تقریباً چهار برابر سریع‌تر از بقیه سیاره افزایش می‌یابد. طبق محاسبات جدید، در هر ساعت ۳۰ میلیون تن یخ در یخ ورقه یخی گرینلند از دست می‌رود. در پنج دهه اخیر، وسعت یخ در دریای قطب شمال در حال کاهش بوده است و تغییرات آب و هوایی دوگانگی عجیبی را در گرینلند ایجاد کرده است: گرم شدن آب‌وهوا به معنای تغییر اکوسیستم‌ها، افزایش سطح دریا‌ها و اختلال در جریان‌های اقیانوسی است و از سوی دیگر به‌منزله باز شدن گذرگاه‌های اقیانوس منجمد شمالی و حمل‌ونقل آسان‌تر مواد معدنی حیاتی مورداستفاده در فناوری‌های انرژی سبز خواهد بود که این امید را ایجاد می‌کند که به کاهش تغییرات آب و هوایی کمک رسان باشد.
با در نظر داشتن این موارد، این نگرانی ایجاد می‌شود که آیا گرینلند در شرف تبدیل‌شدن به غرب وحشی بعدی است؟ مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک معتقد است که همه‌چیز به مردم گرینلند بستگی دارد؛ اما بعید است که کشورهای دیگر از جمله چین و روسیه به همین سادگی دست از سر این جزیره برداشته و نسبت به گرینلند بی‌علاقه شوند.
دولت گرینلند در حال حاضر بر مسائل داخلی خود نظیر اقتصاد، خدمات اجتماعی و مسائل زیرساختی این منطقه حاکمیت دارد، اما مسائل مربوط به سیاست خارجی، مسائل دفاعی، شهروندی، ارز و سیاست‌های پولی در دست پادشاهی دانمارک است.
در آمریکا بحث‌های داخلی درباره تصاحب گرینلند تنها محدود به عصر ترامپ نیست. این ایده در سال‌های ۱۸۶۷، ۱۹۱۰، ۱۹۴۶ و ۱۹۵۵ نیز مطرح شده است. ایالات متحده دارای چندین پایگاه نظامی در جزیره گرینلند است.
اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا درباره گرینلند با مخالفت مقامات محلی و سیاستمداران دانمارکی همراه بوده است. مؤسسه جامعه‌شناسی واکسمتر با برگزاری یک نظرسنجی در ششم و هفتم ژانویه اعلام کرد که تقریباً ۹۰ درصد دانمارکی‌ها نیز با رویکرد توسعه‌طلبانه آمریکا موافق نیستند.
موقعیت گرینلند در نقشه به شکلی است که کوتاه‌ترین مسیر از اروپا به شمال آمریکا از آن می‌گذرد که از نظر نظامی و برای سامانه‌های هشدار حمله با موشک‌های بالستیک برای آمریکا حائز اهمیت است.
احتمال استقرار نظامیان اروپایی رو در روی آمریکا در گرینلند
به گزارش خبرگزاری رویترز، در پی اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا درباره تصاحب گرینلند، رابرت بریجر رئیس کمیته نظامی اتحادیه اروپا در مصاحبه با روزنامه آلمانی ولت ام‌سونتاگ از منطقی‌بودن استقرار نظامیان آمریکایی و همچنین اروپایی در این منطقه سخن گفت.
وی در این باره اظهار داشت: «از نظر من کاملاً منطقی است که نه تنها نظامیان آمریکایی در گرینلند مستقر شوند، همان‌طور که تاکنون این‌گونه بوده، بلکه همچنین استقرار سربازان اتحادیه اروپا در آنجا در آینده را نیز در نظر بگیریم.» فرمانده اتریشی با اشاره به موقعیت استراتژیک و منابع غنی گرینلند افزود که این اقدام در نهایت نیازمند تصمیم سیاسی است.
بریجر افزود که امیدوار است تا آمریکا به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل به نقض ناپذیری مرزها مطابق منشور ملل متحد احترام بگذارد.
