
به گفته ساکنان غزه و مقامهای محلی، حملات هوایی اسرائیل در شامگاه چهارشنبه، ساعاتی پس از اعلام توافق آتشبس و آزادی گروگانها برای پایاندادن به جنگ ۱۵ماهه میان اسرائیل و حماس، دستکم ۷۰ نفر را در نوار غزه به کشتن داد.
توافق آتشبس پیچیده که روز چهارشنبه پس از میانجیگری قطر، مصر و ایالات متحده اعلام شد، در تلاش است جنگی را متوقف کند که این منطقه ساحلی را ویران ساخته و خاورمیانه را شعلهور کرده است.
بر اساس این توافق که قرار است از روز یکشنبه اجرایی شود، یک دوره آتشبس اولیه به مدت شش هفته برقرار خواهد شد و اسرائیل بهتدریج نیروهای خود را از نوار غزه خارج میکند؛ جایی که دهها هزار نفر کشته شدهاند. در مقابل، گروگانهایی که توسط گروه مسلح حماس، ربوده شده بودند، آزاد میشوند و اسرائیل نیز زندانیان فلسطینی در بند خود را رها میکند.
به گفته یک مقام اسرائیلی، پذیرش رسمی این توافق از سوی اسرائیل منوط به تصویب در کابینه امنیتی و دولت این کشور است؛ رأیگیری برای این توافق در روز پنجشنبه برنامهریزی شده بود.
با این حال، بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل حماس را متهم کرد که در لحظه آخر، خواستههایی مطرح کرده و از توافق پیشین عقبنشینی کرده است.
در بیانیهای از دفتر نخستوزیر آمده است: «کابینه اسرائیل زمانی تشکیل جلسه خواهد داد که میانجیها اعلام کنند حماس تمامی بندهای توافق را پذیرفته است.»
مشخص نیست که این تأخیر چه تأثیری بر توافق خواهد گذاشت.
عزت الرشق، یکی از رهبران ارشد حماس، روز پنجشنبه گفت حماس به توافق آتشبس که چهارشنبه توسط میانجیها اعلام شد، پایبند است.
برخی تندروها در دولت نتانیاهو همچنان امیدوار بودند این توافق متوقف شود، هرچند انتظار میرفت اکثریت وزیران از آن حمایت کنند.
بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی، گفت حزب او تنها در صورتی در دولت خواهد ماند که اسرائیل جنگ را با حداکثر توان ادامه دهد تا حماس را شکست دهد. ایتامار بنگویر، وزیر تندروی امنیت ملی، نیز تهدید کرد اگر آتشبس تصویب شود، از دولت خارج خواهد شد.
برخی فلسطینیان خواهان اجرای زودتر این توافق هستند.
محمود ابووَرْده، یکی از شهروندان غزه، میگوید: «ما هر ساعت خانههایمان را از دست میدهیم. امیدواریم شادیای که در چهرههایمان پدیدار شده، از بین نرود. اجرا کردن این آتشبس را تا روز یکشنبه به تأخیر نیندازید.»
با وجود جشن فلسطینیان در غزه و اسرائیلیها در اسرائیل، ساکنان و نیروهای امدادی گفتند که ارتش اسرائیل حملات بیشتری انجام داده است.
محمود بَسَل، سخنگوی خدمات اورژانس غیرنظامی فلسطین، در بیانیهای گفت که ۷۱ فلسطینی کشته و دستکم ۲۰۰ نفر دیگر زخمی شدهاند.
یک سخنگوی ارتش اسرائیل گفت این گزارشها را بررسی میکنند.
در یک کنفرانس خبری در دوحه، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی نخستوزیر قطر گفت مذاکرهکنندگان در حال کار با اسرائیل و حماس برای تدوین گامهای اجرایی این توافق هستند.
جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا، در واشنگتن گفت: «این توافق، جنگ در غزه را متوقف خواهد کرد، کمکهای بشردوستانه بسیار ضروری را به مردم فلسطین خواهد رساند و پس از بیش از ۱۵ ماه اسارت، گروگانها را نزد خانوادههایشان بازمیگرداند.»
دونالد ترامپ، جانشین بایدن، که روز دوشنبه قدرت را در دست میگیرد، خود را عامل اصلی پیشرفت در غزه دانست.
برخی از اسرائیلیها پذیرش آزادی شبهنظامیان فلسطینی را که پیشتر برای حملات مرگبار علیه اسرائیل به حبس ابد محکوم شده بودند، دشوار خواهند یافت؛ اما نظرسنجیهای متعددی نشان داده که عموم مردم اسرائیل از چنین توافقی حمایت میکنند؛ توافقی که منجر به آزادی گروگانها شود، حتی اگر بهای آن سنگین باشد.
واکنشهای جهانی به آتشبس غزه؛ بایدن و ترامپ به نقش خود بالیدند و خامنهای «پیروزی مقاومت» را ستود
پس از اینکه میانجیهای اصلی مذاکرات آتشبس بین حماس و اسرائیل اعلام کردند که یک توافق تاریخی برای توقف جنگ ۱۵ ماه در غزه از تاریخ ۱۹ ژانویه (۳۰ دی) بدست آمده است، رهبران جهان به این موضوع واکنش نشان دادند.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از اظهار نظر در مورد این توافق تا زمانی که تمام جزئیات آن و مواد توافق نهایی نشود، خودداری کرده است. دفتر وی در بیانیهای اعلام کرد که آخرین جزئیات همچنان در حال بررسی است و ابراز امیدواری کرد که تا صبح پنجشنبه نهایی شود و پس از آن، نخستوزیر اسرائیل به طور رسمی این موضوع را تایید کند.
با این حال، نتانیاهو و تیم مذاکرهکنندهاش به خاطر تلاشهایشان برای دستیابی به این توافق از سوی اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهوری اسرائیل مورد تحسین قرار گرفتند. هرتزوگ در یک سخنرانی تلویزیونی بر لزوم اقدامات بیشتر تاکید کرد و از نتانیاهو و اعضای کابینه وی خواست تا توافق پیشنهادی را تایید کنند تا آزادی گروگانها تضمین شود.
حماس پس از اعلام این توافق بیانیهای داد و گفت که اسرائیل را به خاطر رنجی که در جریان جنگ به غزه و مردم آن تحمیل کرده است، «نخواهد بخشید.»
خلیل الحیه، مذاکره کننده ارشد حماس گفت: «از طرف همه قربانیان، هر قطره خونی که ریخته شده و هر اشک برآمده از درد و مظلومیت، میگوییم که ما فراموش نمیکنیم و ما نمیبخشیم.»
جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده و دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، اعلام این توافق را تحسین کردند و هر کدام مدعی شدند که این توافق با تلاشهای آنها امکان پذیرفته است.
بایدن تلاشهای مشترک تیم خود و تیم ترامپ را برای رسیدن به این توافق تصدیق کرد، اما خاطرنشان کرد که این توافق حاصل ماهها کار فشرده دیپلماتیک دولت وی بوده و اظهار داشت که «دستگاه دیپلماسی من هرگز از تلاشهای خود برای انجام این کار دست نکشید.»
در همین حال، دونالد ترامپ در پلتفرم رسانه اجتماعی خود یعنی تروث سوشال، از توافق جدید تمجید کرد و از فرصت استفاده کرد تا این توافق را بهعنوان یک توافق «حماسی» به نام خود ثبت کند. وی در پیامی نوشت: «این توافق حماسی آتشبس فقط میتوانست در نتیجه پیروزی تاریخی ما در [انتخابات ماه] نوامبر اتفاق بیفتد، زیرا به کل جهان این پیام را داد که دولت من به دنبال صلح و مذاکره برای تضمین امنیت همه آمریکاییها و متحدان ما خواهد بود. من خوشحالم که گروگانهای آمریکایی و اسرائیلی به خانه باز میگردند تا به خانوادهها و عزیزان خود بپیوندند.». او افزود: ما هنوز به کاخ سفید نیامدیم و به موفقیتهای زیادی دست یافتهایم. حالا فکرش را بکنید که وقتی من به کاخ سفید بازگردم، و دولت من به طور کامل مستقر شود و آماده کسب پیروزی های بیشتر برای ایالات متحده باشد، چه دستاوردهای قابل توجهی به دست خواهد آمد!
علی خامنهای روز پنجشنبه در حساب ایکس نوشت: «امروز دنیا فهمید که صبر مردم غزه و ایستادگی مقاومت فلسطینی، رژیم صهیونیستی را وادار به عقبنشینی کرده است. در کتابها خواهند نوشت که روزی، جماعتی صهیونیست، با فجیعترین جنایات، هزاران زن و کودک را کشتند و در آخر شکست خوردند.»
سپاه پاسداران نیز با انتشار بیانیهای، این توافق را «یک فتح مبین و پیروزی بزرگ برای فلسطین و شکستی بزرگتر برای رژیم هیولایی صهیونیستی» قلمداد کرد و نوشت: «آنانی که با حمایت تمام عیار آمریکا و متحدان اروپایی و منطقهای و پشتیبانی امپراطوری رسانهای سلطه، در پی دستیابی به اهداف اعلامی خود مبنی بر “آزادسازی اسرا بدون پرداخت هزینه و از طریق عملیات نظامی، نابودی کامل حماس و بازگرداندن شهرک نشینان شمالی” بودند؛ اینک پس از ۴۶۳ روز جنایتگری که به شهادت بیش از ۵۰ هزار مظلوم و بی دفاع، مجروحیت بیش از صدها هزار تن دیگر از ساکنین غزه و همچنین نابودی بیش از ۸۰ درصد زیرساختهای حیاتی و مسکونی غزه قهرمان منجر شد، برابر صبر و استقامت بی نظیر مردم قهرمان غزه و اراده پولادین مقاومت سر تسلیم فرود آوردند.»
همچنین مجتبی امانی، سفیر ایران در لبنان در واکنش به خبر آتش بس در غزه، در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشت که اسرائیل «مجبور» به امضای توافقی شد که از ابتدا آن را رد کرده بود. او افزود: «هیچ یک از وعدههای نتانیاهو محقق نشد. ساختار سازمانی و قدرت رزمی حزبالله، حماس و جهاد اسلامی هنوز وجود دارد.»
تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر از اعلام این توافق استقبال کرد. تمیم در پستی در شبکه ایکس نوشت: «ما امیدواریم که اعلام توافق آتش بس در غزه به پایان دادن به تجاوز، ویرانی و کشتار در این باریکه و اراضی اشغالی فلسطینی کمک کند.» وی همچنین ابراز امیدواری کرد که این توافق جدید «مرحله جدیدی» را فراهم کند که در آن آرمان مردم فلسطینی به حاشیه نرود.
عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر نیز از این توافق استقبال کرد و در پستی در شبکه ایکس، بر «ضرورت تسریع در ارسال کمکهای بشردوستانه به مردم غزه برای رسیدگی به بحران انسانی وخیم و تلاش برای صلح پایدار از طریق راه حل دو کشوری» تاکید کرد.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در پستی در پلتفرم رسانه اجتماعی ایکس گفت، «من از همه طرفهای درگیر خواستم اطمینان حاصل کنند که توافق به طور کامل اجرا می شود و به تعهدات خود پایبند باشند.» او همچنین خاطرنشان کرد که امیدوار است این توافق فرصتی برای همه طرفهای درگیر باشد تا «یک مسیر سیاسی معتبر برای آیندهای بهتر برای فلسطینیها، اسرائیلیها و منطقه وسیعتر ایجاد کنند.»
اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا نیز دیدگاه خود را در مورد این موضوع به اشتراک گذاشت. وی گفت که این توافق «به کل منطقه امید میبخشد، جایی که مردم رنجهای بسیار زیادی را برای مدت طولانی متحمل شدهاند.» وی از اسرائیل و حماس خواست تا بدون استثنا به توافقنامه احترام بگذارند و آن را به طور کامل اجرا کنند. رئیس کمیسیون اروپا امیدواری کرد که این توافق بهعنوان «پایهای برای ثبات پایدار در منطقه» عمل کند و بر نیاز به راه حل دیپلماتیک برای درگیری طولانی مدت تاکید کرد.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان این اعلامیه را ستود و افزود که اکنون که بر سر آن توافق شده است، همه گروگانهایی که در اسارت حماس در غزه به سر میبرند باید آزاد شوند و بقایای متوفیان برای «دفن آبرومندانه» به خانوادههایشان تحویل داده شود. شولتس افزود: «آتشبس راه را برای پایان دائمی جنگ و بهبود وضعیت بد بشردوستانه در غزه باز میکند» و اشاره کرد که آلمان به «کار برای رسیدن به این هدف» ادامه میدهد.
کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا اندکی پس از آن که محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر این توافق را اعلام کرد، بیانیهای را منتشر کرد. استارمر در بیانیه ای نوشت: «گروگانهایی که در آن روز [۷ اکتبر ۲۰۲۳] به طرز وحشیانهای از خانههای خود بیرون رانده شدند و از آن زمان در شرایط غیرقابل تصوری اسیر شدند، اکنون میتوانند سرانجام به آغوش خانوادههای خود بازگردند. اما ما همچنین باید از این فرصت برای ادای احترام به کسانی استفاده کنیم که به خانه باز نمیگردند.»
پدرو سانچز، نخست وزیر اسپانیا از توافق آتش بس استقبال کرد. آقای سانچز بر لزوم آزادی امن همه گروگان ها در غزه تاکید کرد و این توافق را حرکتی حیاتی و ضروری به سوی «صلح پایدار از طریق راه حل دو کشوری» توصیف کرد.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز از توافق بین اسرائیل و حماس استقبال کرد. اردوغان در پستی در شبکه ایکس نوشت: «امیدواریم این توافق برای منطقه ما و همه بشریت به ویژه برادران فلسطینی ما مفید باشد و دری را به سوی صلح و ثبات پایدار باز کند. ما به عنوان ترکیه هرگز برادران فلسطینی خود را در مبارزه با ظلم و ظلم یک لحظه تنها نگذاشتیم. به امید خدا، ما همچنان در کنار مردم غزه خواهیم بود و از همه امکانات خود برای کمک به غزه برای التیام زخمهایش و ایستادن دوباره استفاده میکنیم.»