از زمان سرنگونی بشار اسد در سوریه سیاست رجب طیب اردوغان در قبال کردها شتاب تازه ای گرفته و دولت ترکیه تلاش می کند از پنجره فرصتی که گشوده شده و احتمالا طولانی نخواهد بود در جهت پیشبرد هدف خود برای مهار کردها بهره گیری کند. در حالی که در ترکیه برای انجام گفتگوی صلح با کردها، روی مجاز بودن دیدار نمایندگان کرد با عبدالله اوجلان رهبر حزب کارگران کردستان پ ک.ک در زندان ایمرالی و تبادل پیام بین او با دولت تبلیغ می شود، در سوریه درگیری نظامی بین گروههای تحت حمایت ترکیه که از پشتیبانی هوایی ترکیه نیز برخوردار هستند با نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها روز به روز اوج می گیرد.
به گزارش رویترز قرار است هفته آینده دیدار نمایندگان حزب دموکراتیک خلق ها با اوجلان در ایمرالی تکرار شود. در همین رابطه یورونیوز نوشت: مذاکراتی که با هدف پایان دادن به درگیریهای ۴۰ ساله با شبهنظامیان کرد در ترکیه آغاز شده، امیدها برای برقرای صلح در این کشور را افزایش داده است. با وجود این، وضعیت ناپایدار نیروهای کرد در سوریه و عدم اطمینان از حسن نیت آنکارا، بسیاری از کردها را نسبت به آینده نگران کرده است.
عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پکک) ابراز تمایل کرده است که در راستای فرآیند صلح با اعلام فراخوانی از نیروهای این حزب خواهد خواست تا سلاحهای خود را تسلیم کنند. این اقدام به منظور پایان دادن به درگیریهایی است که او از سال ۱۹۸۴ علیه ترکیه آغاز کرد.
این درگیریها منجر به کشته شدن بیش از ۴۰ هزار نفر شده و در کنار توقف روند توسعه در مناطق جنوب شرقی ترکیه که عمدتا کردنشین هستند، به ایجاد اختلافات سیاسی در این کشور دامن زده است.
حزب دموکراتیک خلقها که حامی کردها است، اواخر دسامبر با عبدالله اوجالان دیدار کرد و از آن زمان تاکنون با احزاب دیگر از جمله حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه مذاکراتی انجام داده است تا پیشنهاد اوجالان را بررسی کند. هر دو طرف این مذاکرات را «مثبت» ارزیابی کردهاند.
رویترز در گزارشی به نقل از دو منبع خود خبر داد که حزب دموکراتیک خلقها قصد دارد بار دیگر نمایندگان خود را در تاریخ ۱۵ ژانویه یا زودتر برای دیدار با عبدالله اوجالان ۷۵ ساله به زندان جزیره ایمرالی در شمال غرب ترکیه بفرستد. اوجالان از سال ۱۹۹۹ در این زندان نگهداری میشود. حزب دموکراتیک خلقها پیشبینی میکند که این دیدار منجر به یک طرح مشخص برای مذاکرات صلح شود.
حزب دموکراتیک خلقها بهعنوان سومین حزب بزرگ در پارلمان ترکیه خواستار آزادی اوجالان است.
مشخص نیست که اوجالان در توافق احتمالی به دنبال چه خواستهای باشد، اما حزب دموکراتیک خلقها اعلام کرد که او بر تلاشها برای «تحول دموکراتیک» در ترکیه تأکید دارد. کردها مدتهاست که خواستار حقوق بیشتر سیاسی و فرهنگی و همچنین حمایتهای اقتصادی هستند.
البته روند صلح در ترکیه با سقوط حکومت بشار اسد در سوریه با شرایط جدید مواجه شده، بهطوری که نیروهای کرد سوریه در موقعیتی ضعیف قرار گرفتهاند و این در حالی است که نیروهای مورد حمایت ترکیه در برابر آنها قرار دارند و حاکمان جدید دمشق نیز روابط دوستانهای با آنکارا برقرار کردهاند.
ترکیه هشدار داده که ممکن است علیه شبهنظامیان کرد موسوم به «یگانهای مدافع خلق» در شمال سوریه یک حمله نظامی انجام دهد، مگر اینکه آنها خود را منحل کنند.
ترکیه این گروه را تروریستی و بخشی از «پکک» میداند، اما آنها در مبارزه با داعش از حمایتهای آمریکا برخوردارند که این حمایت، مساله را پیچیدهتر میکند.
در حال حاضر مشخص نیست که سقوط بشار اسد چگونه میتواند بر احتمال تسلیم سلاحهای حزب کارگران کردستان تأثیر بگذارد. یکی از رهبران برجسته پکک در گفتگویی اگرچه بر حمایت این گروه از تلاشهای اوجالان تأکید کرده اما در مورد موضوع خلع سلاح اظهارنظری نکرده است.
رهبر نیروهای کرد سوریه پیشنهاد کرده است بهعنوان بخشی از توافق با ترکیه، جنگجویان خارجی، از جمله اعضای حزب کارگران کردستان برای جلوگیری از درگیریهای بیشتر از سوریه خارج شوند.
گلستان قیلیچ کوچایگیت، نماینده کرد در پارلمان ترکیه به رویترز گفت که نمیشود کردها در سوریه را با سلاح و زبان زور تهدید کرد اما در عین حال از صلح سخن گفت. او در ادامه گفت ترکیه باید بپذیرد که کردها در آینده سوریه حرفی برای گفتن دارند.
اما عبدالله گولر از حزب عدالت و توسعه گفت هدف این است که این مساله در سال جاری میلادی حل و فصل شود. یکی دیگر از نمایندگان این حزب در پارلمان ترکیه گفت که ممکن است تا فوریه شرایطی برای تسلیم سلاحها از سوی پکک فراهم شود. این نماینده پارلمان ترکیه در پاسخ به سؤالی که از او درباره امکان عفو عمومی برای اعضای پکک پرسیده شده، گفت که چنین عفوی در دستور کار نیست.
اما اوزگور اوزل، رهبر اپوزیسیون حزب اصلی یعنی حزب جمهوریخواه خلق بر ضرورت تشکیل یک کمیسیون پارلمانی با مشارکت همه احزاب برای رسیدگی به مشکلات کردها تأکید کرد.
بر اساس نظرسنجیهای انجام شده از جمله نظرسنجی توسط مرکز «SAMER»، کردهایی که در جنوب شرقی ترکیه ساکن هستند به چشمانداز مذاکرات صلح با توجه به شکستهای گذشته در این مسیر بدبین هستند.
پس از آخرین مذاکرات صلح در سال ۲۰۱۵ که شکست خورد، خشونتها و سرکوب اعضای حزب حامی کردها افزایش یافت.
گولر با بیان اینکه فرآیند فعلی صلح هیچ شباهتی به مذاکرات یک دهه پیش نخواهد داشت، گفت که وضعیت تغییر کرده است.
اهمیت موضع اردوغان
بنا به گفته گلستان قیلیچ از حزب دموکراتیک خلقها، کلید افزایش اعتماد به فرآیند صلح، اعلام حمایت رجب طیب اردوغان است. او گفت که تأیید علنی اردوغان به افزایش حمایت اجتماعی از فرایند صلح کمک خواهد کرد.
اردوغان تاکنون لحن تند خود را علیه پکک حفظ کرده است. او پس از یکی از جلسات کابینه ترکیه گفت: «آنهایی که خشونت را انتخاب کنند با سلاحهایشان دفن خواهند شد.»
با این حال نشانهها از تمایل آنکارا برای رسیدگی به مساله کردها حکایت دارند، بهگونهای که دولت ترکیه در ماه گذشته میلادی از طرح توسعه به ارزش ۱۴ میلیارد دلار با هدف کاهش شکاف اقتصادی در نقاط مختلف ترکیه رونمایی کرد.
اگرچه در ترکیه از پایان درگیریها استقبال می شود اما روند صلح با چالشهایی از سوی نیروهایی مواجه است که پس از چهار دهه خونریزی، نسبت به اوجالان و پکک دشمنی دارند و با مذاکرات صلح مخالف هستند.
رویارویی تر کیه با کردهای سوریه و احتمال استقرار نیروهای آمریکایی و فرانسوی
یک سازمان دیدهبان جنگ اعلام کرد که نبرد بین گروههای تحت حمایت ترکیه که از پشتیبانی هوایی ترکیه نیز برخوردار بودند، با نیروهای تحت رهبری کردها در روز پنجشنبه نهم ژانویه (۲۰ دی) دستکم ۳۷ نفر را در منطقه منبج واقع در شمال سوریه کشته است.
سازمان دیدهبان حقوق بشر سوریه گزارش داد: «درگیریهای شدید در حومه منبج در ساعات گذشته بین نیروهای دموکراتیک سوریه (به رهبری کردها) و گروههای ارتش ملی (تحت حمایت ترکیه) با پوشش هوایی ترکیه صورت گرفت.»
این دیدهبان مستقر در بریتانیا که با شبکهای از منابع معتمد خود در داخل سوریه در ارتباط است، اعلام کرد که «تلفات اولیه این حملات ۳۷ کشته،» عمدتاً جنگجویان تحت حمایت ترکیه، به همراه شش عضو نیروهای دموکراتیک سوریه و پنج غیرنظامی است.
به گفته این نهاد، از ماه گذشته تاکنون دستکم ۳۲۲ نفر در درگیریها در حومه منبج کشته شدهاند.
گروههای تحت حمایت ترکیه در شمال سوریه همزمان با آغاز حمله شورشیان تحت رهبری هیات تحریر شام در ۲۷ نوامبر (۷ آذر) – که تنها ۱۱ روز بعد، رژیم بشار اسد را سرنگون کردند – جنگ خود را با نیروهای دموکراتیک سوریه از سر گرفتند.
این درگیریها از آن زمان ادامه داشته و باعث افزایش تعداد تلفات شده است.
پیشنهاد مقام کُرد سوری: نیروهای آمریکایی و فرانسوی وظیفه تامین امنیت مرز شمالی سوریه را برعهده بگیرند
به گفته یک مقام ارشد کرد سوریه، نیروهای آمریکایی و فرانسوی ممکن است به امنیت مرزهای شمال سوریه کمک کنند.
الهام احمد، رئیس مشترک امور خارجه دولت کردها در قلمرو خارج از کنترل دولت مرکزی سوریه گفت: «گفتگوها در مورد اینکه آیا نیروهای آمریکایی و فرانسوی میتوانند امنیت منطقه مرزی شمال سوریه را به عنوان بخشی از تلاشها برای خنثی کردن درگیری بین ترکیه و نیروهای کرد سوری تحت حمایت غرب را انجام دهند، هم اکنون در جریان است.»
وی به شبکه تلویزیونی تیوی ۵ موند گفت: «ما آمادهایم که این ائتلاف نظامی این مسئولیت را به عهده بگیرد.»
ترکیه روز سهشنبه نسبت به آغاز عملیات نظامی علیه نیروهای کُرد در سوریه هشدار داد، مگر اینکه آنها با شرایط آنکارا برای انتقال «بدون خونریزی» پس از برکناری اسد موافقت کنند.
نه فرانسه و نه وزارت خارجه ترکیه و آمریکا نسبت به این سخنان واکنشی نشان ندادهاند.
«یگانهای مدافع خلق» (YPG) که «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) را به عنوان متحد ایالات متحده هدایت میکند، از نظر ترکیه یک گروه تروریستی مرتبط با «حزب کارگران کردستان» (PKK) میداند، گروهی که به مدت ۴۰ سال علیه دولت ترکیه فعالیت میکنند.
آقای احمد گفت: «به محض اینکه فرانسه ترکیه را متقاعد کرد که حضورش در مرز را بپذیرد، میتوانیم روند صلح را آغاز کنیم و امیدواریم در هفتههای آینده همه چیز حل شود.»
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در دیدار با نمایندگان رسانههای داخلی و خارجی فعال در ترکیه، روز جمعه ضمن هشدار به جمهوری اسلامی در باره ادامه فعالیت در سوریه، گفت: در نظم جدید سوریه، هیچچیزی همانند گذشته نخواهد بود و ترکیه به مبارزه با تهدیدات در این کشور ادامه خواهد داد. وی اعلام کرد که پاکسازی سوریه از تروریسم یکی از اولویتهای اصلی ترکیه در سال ۲۰۲۵ خواهد بود.
فیدان در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد که مبارزه ترکیه با گروههای تروریستی پ.ک.ک/ی.پ.گ نباید بهعنوان جنگی علیه کردها تلقی شود.
آیا در چنین شرایطی تعهد اردوغان به پیگیری گفتگوی سازنده برای تحقق صلح و تامین مشارکت کردها در آینده ترکیه همراه با عدم مداخله در سیاست داخلی سوریه قابل تصور است. کردهای ترکیه تجربه ی تلخی از مذاکره با رئیس جمهور و رهبر حزب توسعه و عدالت دارند. دوازده سال پیش، حزب کارگران کردستان به رهبری عبدالله اوجلان برای شروع روند مذاکره جهت یک راهحل سیاسی در مناقشهٔ تُرکـکُرد، آتشبس اعلام کرد. اما اردوغان پاسخ را با سرکوب داد و سپس «جنگی تمامعیار» را علیه کُردها اعلام کرد. این بار تلاشی را که کردها با حسن نیت آغاز کرده اند چه سرانجامی خواهد داشت. رفتار فعلی اردوغان با کردهای سوریه حکایت از آن دارد که در ترکیه هم کردهای این کشور حق دارند نسبت به آینده گفتگوها واقع بین باشند و وعده های آنکارا را با عمل آن بسنجند.
یک پاسخ
امپریالیستها برای ارتجاع یزه کردن جامعه عرفی سوریه تصمیم به کاشتن “شجره خبیثه” دیگری از جنس طالبان، حماس، رژیم خمینی و خامنه ائی، و رژیم اردوغان در سوریه نمود تا بتواند سالیان دراز در برابر خشم خلق سوریه پایدار بماند و از پای در نییاید هماگونه که شجره خبیثه خمینی و خامنه ائی به پنجاه سالگی خود می رسد و در ترکیه و افغانستان هم هیچ نیروئی که بتواند اردوغان و طالبان را از سر راه بر دارد متصور نیست. امپریالیسم برای این کار از خشن ترین و مرتجعترین جریانات سنی مذهب در سوریه (که گویا به اندازه کافی نداشت، به خاطر ریشه دار بودن جوامع عرفی در آنجا) از دیگر نقاط جهان استفاده نمود از جمله آسیای میانه، چچن، داغستان و ترکیه (شوربختانه مشتی احمق تر از خر از تاجیکیستان هم را بکار گرفتند). اردوغان سرمست از پیش آمدها فیلش هوای هندوستان نموده و پروژه بزرگی در پیش دارد که فکر می کند اجرایش کردهای باشنده آناتولی را به واکنش منفی وادارد. از آنرو این هویج را به عنوان یک تاکتیک جلو انداخته تا شاید آسیبی از کرد ها نسیبش نگردد.